Qolğa tüsken keybir küdiktiler iz-tüssiz joğalıp ketken. Foto: BBC.

Tanımal Human Rights Watch wyımı AQŞ-tıñ Ortalıq Barlau Agenttigin (OBA, orısşa CRU)* Auğanstandağı äskeri qılmıs jasadı dep ayıptağan. Atalğan wyımnıñ mälimdeuinşe, OBA-nıñ Auğanstandağı äskeri bölimderi qolğa tüsken küdiktilerdi eşqanday sotsız, swraqsız atıp tastağan.

Human Rights Watch wyımınıñ jariyalağan mälimdemesine qarağanda, Ortalıq Barlau Agenttiginiñ Auğanstandağı äskeri bölimderi köterilisşilerge qarsı twruğa bağıttalıp qwrılğan. Olar küdiktilerdi tolıq tergeusiz atıp tastağan nemese keybir küdiktiler iz-tüssiz joğalıp ketken. Human Rights Watch 2017 jıldıñ soñınan 2019 jıldıñ orta şenine deyin osığan 14 oqiğanı anıqtağan.

Auğanstandağı Ortalıq Barlau Agenttiginiñ Auğanstanda adam qwqığın bwzğanı turalı bwğan deyin de BWW jäne The New York Times basılımı jağınan da aytılıp kelgen. Bwl mäsele turalı mälimdeme jasağan OBA ökili, barlau qızmetşileri barlıq operaciyasın zañ ayasında atqarıp jatqanın aytadı. Al, halıqaralıq wyımdar men basılımdar jağınan jasalğan ayıptardı teristeydi. OBA-nıñ pikirine sensek, bwl ayıptar Auğanstan ükimetin jaqtağan küşterdi qaralau üşin jasalğan.

Halıqaralıq jäne auğanstandıq qwqıq qorğau wyımdarınıñ mälimetine qarağanda, Ortalıq Barlau Agenttigi nemese sonımen baylanıstı äskeri küşter eşqanday eskertusiz jäne mezgilsiz twrğındardıñ üyine basıp kirip, adamdardı köşege quıp şığaradı, rwqsatsız tintu jürgizedi. Jaralanğan täliptergen medicinalıq kömek körsetkeni üşin därigerlerge qol salğan. Bwğan qosa twtqındalğan küdiktilerdi swraqsız atıp tastağan.

Keybir jağdaylarda küdiktiler wstalğannan keyin iz-tüssiz joğalıp ketken. Tosın tabılğan nemese anıqtalmağan barlau mälimetterinde keybir küdiktilerdiñ qamau kezinde qandayda bir sebeptermen qwrbandıqqa şalınğanı turalı da aytıladı. Bwnday jağdaylarmen jergilikti twrğındar arasında joğaltular soñğı eki jılda kürt köbeyip ketken.

Ortalıq Barlau Agenttigi Auğanstandağı äskeri bölimderi sol eldegi AQŞ äskeri küşterinen derbes terrorizmge qarsı äreket etedi. Olar özine qajetti qarulı küşterdi oqıtıp, jattığulardan ötkizip, eldiñ barlıq aumağında äreket etuge bağıttaydı. Bwnday äskeri bölimge köbinde auğanstandıqtar tartılğan.  2017 jılı AQŞ tarabı Auğanstandağı bwnday äskeri bölimderdiñ äue küşteriniñ kömegin paydalanuğa rwqsat bergen. Nätijesinde twrğındar köbirek qonıstanğan aymaqtı bombalau operaciyaları köbeygen.

Qwqıq qorğau wyımdarı Auğanstan ükimetinen bwnday äskeri bölimderdi taratıp, tergeu, tekseru jürgizudi talap etti. Auğanstanda soğıs neşe ondağan jılğa jalğastı. Soñğı jıldarı jağday tipti de şielenisip ketti. Bıltır Auğanstandağı zertteu nätijesi boyınşa älemdegi qaqtığısta qaza bolğandar sanı eñ köp el retinde belgili bolğan.

“The Qazaq Times”