Körneki suret. Foto: aşıq derekköz

17 qırküyek Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministrligi 2 million qazaqstandıqqa AÄK tağayındalğanın, onıñ  40%-ın köpbalalı otbasılar qwraytının mälimdedi. Bwl körsetkişter Qazaqstan halqınıñ kedeylenuin körsetedi. AÄK tağayındalğanğa deyin  1,7 million nemese 9,3%  qazaqstandıq kedeyşilik şeginen säl ğana artıq mölşerdegi künköris minimumınan 6 mıñ teñgege az aqşağa küneltip kelgen.

Azamattıñ tabısı ükimet bekitken eñ tömengi künköris deñgeyi mölşerlemesine jetpese, onda onıñ äleumettik satusı kedey sipatımen bağalanatını belgili. Demek, kedeyşilik deñgeyi degenimiz öziniñ ömirlik qajettilikterin qamtamasız etuge jağdayınıñ jetispeui nemese negizgi twrmıstıq qajetterin qanağattandıru mümkindikteriniñ bolmauı. Bıltır Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau eks-ministri Mädina Äbilqasımova Qazaqstanda kedeylik şegin eñ tömengi künköris deñgeyine deyin köteru qaralıp jatqanın aytıp edi. Qazirgi tañda resmi derek boyınşa kedeylik şegindegi azamattardıñ tabısı 15 991  teñgeni nemese eñ tömengi künköris deñgeyiniñ (2019 j. tamız ayı 31 982 ₸) 50%-ın qwraydı.

Aldıñğı jılı, Düniejüzilik banktiñ Qazaqstandağı twraqtı ökili  Ato Braun BWW bekitken standarttarı negizinde Qazaqstanda kedeyler ülesi 19%-ğa jetti dep dabıl qağıp edi. Bwl ärbir besinşi qazaqstandıq kedeyşilikte kün keşude degen söz.

Osığan deyin bwl turalı Mäjilisiniñ deputatı Gülnar Iksanova:

– Halıqaralıq eñbek wyımınıñ mamandarı kedeylikti eñ tömengi künköris deñgeyimen esepteydi. Al BWW sarapşılarınıñ pikirinşe, är adam künine tek 5 dollar tapsa, bwl kedeylik bolıp esepteledi. Al bizdegi tabıs körsetkişi 1,2 dollardan aspaydı, – degen bolatın.

Biıl aqpan ayındağı astanalıq äleumettik osal otbasında bolğan tragediyadan keyin bas kötergen qazaqstandıqtar bilik jürgizip otırğan äleumettik sayasatqa köñili tolmaytının aytıp, eldiñ är aymağında ondağan şeru-jiındar ötkizgen bolatın. Eks-prezident N.Nazarbaev ile-şala jıl basında Sağıntaev bastağan ükimetti «halıqtıñ jağdayın jaqsarta almadıñdar» dep sınap, taratqan edi. Sodan soñ säuirden bastap twrmısı tömen, tabısı şay-pwlınan artılmaytın otbasılardıñ är balasına AÄK (ataulı äleuemttik kömek) tağayındaldı. Zañnamağa säykes otbasınıñ bir adamğa şaqqandağı aylıq tabısı 20 789  teñgeden aspasa, otbasığa ataulı äleumettik kömek tölenetin bolıp şeşildi.
Bügin Eñbek jäne halıqtı äleumettik qorğau ministrligi osı uaqıtqa deyn AÄK 2 mln 87 mıñ 400 adamğa (405 mıñ 600 otbası) tağayındalğanın mälimdedi. Onıñ 62,4%-ı, yağni 1 mln 302 mıñ 500-i – balalar eken.

QR vedomstvosınıñ Äleumettik kömek sayasatın damıtu departamenti basqarmasınıñ basşısı Ayajan Janğabılova:

– AÄK alatındardıñ şamamen 40% köpbalalı otbasılar (161,6 mıñ otbası nemese 1 mln 71,6 mıñ adam) qwraydı. AÄK aluşılardıñ eñ köp sanı eldiñ oñtüstik öñirlerine keledi, onda barlıq aluşılardıñ 67% astamı şoğırlanğan. Ağımdağı jılğı 16 qırküyektegi jağday boyınşa AÄK-ti belsendi aluşılardıñ sanı 335 mıñ 200-den astam otbası nemese 1 million 733 mıñ adam, onıñ işinde 1 million 487 mıñı – balalar. Sonday-aq 2019 jılı AÄK töleuge 204 mlrd 500 mln teñge közdelgen, onıñ 186 mlrd 100 mln teñgesi respublikalıq byudjetten jäne 18 mlrd 400 mln teñgesi jergilikti byudjetten. Qazirge deyin 144 mlrd 300 mln teñge tölendi», – deydi.

Joğarıdağı aqparlarğa qarap mamandar qımbatşılıq kün sanap büyirinen qısqan Qazaqstan halqınıñ tek «3%-ına ğana juığı kedey» degen resmi statistikanıñ jalğan  ekenin aytadı. 1 733 000 azamattıñ aylıq tabısı 20789 teñgeden aspağandıqtan  jaña zañ boyınşa 21 mıñ teñgelik AÄK berilip jatır. Demek osınşa adam kedeylene tüsken degen twjırım jasauğa boladı. Statistika komitetiniñ 1 säuirdegi deregi boyınşa Qazaqstandağı 18 447 628 adamnıñ 1 733 000-ınıñ aylıq tabısı eñ tömengi künköris deñgeyinen de  (2019 j. naurız ayı boyınşa 27 111 ₸) az bolğan. YAğni resmi eseptegi 3%-dıq kedey kontingentten bölek AÄK tağayındalğanğa deyin  2 millionğa juıq nemese 9,3%  qazaqstandıq künköris minimunınan 6 mıñ teñgege az aqşağa küneltip kelgen.

Bwl sanaq el bolaşağına alañdauşılıq tudırarı sözsiz. Künköris minimumı – kedeylik deñgeyine aparar aqırğı qadam. 21 mıñ teñgelik AÄK-gi mwqtaj bolu – 15 mıñ teñge kölemindegi kedeylik şegine jaqın körsetkiş. Ayına bar-joğı 15 mıñ teñge jaratqan adamdı kedey emes, «siñiri şıqqan qu kedey» degen jön bolar. Kedeylik deñgeyi köteriler bolsa, äli talay qazaqstandıq tigerge twyağı joq kedeyler sanatına enip ketui mümkin. Biraq  payızdıq körsetkiştiñ wlğayuınan jüreksinetin bilik mwnı qolğa ala qoyuı ekitalay. Täuelsiz sarapşılardıñ aytuınşa, el işindegi narazılıqtıñ örşi tüsui, sinofobiyanıñ küşeyu sebebi de äleumettik teñsizdik, ömir süru standarttarınıñ qımbattap, ortaşa tabıstıñ ortayuınan. Memlekettik ekonomikanıñ jüregi orta tap tabısınıñ künköris deñgeyine deyin qwldıruı ülken qaterge alıp keledi.

"The Qazaq Times"