Körneki suret. Foto: aşıq derekköz

BWW-nıñ bas hatşısı Antoniu Guterriş jurnalisterdiñ qauipsizdigi eskerilmeytinine äri olarğa qarsı jasalğan qılmıstıñ jazasız qalıp qoyatınına alañdauşılıq bildirdi.

Jurnalisterge jasalğan  qastandıqtıñ zañ aldında jauapqa tartılmauı jaña qılmıstarğa jol aşadı. 2017 jıldıñ qañtarı men 2019 jıldıñ mausımı aralığında 207 jurnalist belgili taraptardıñ qolınan köz jwmğan. Olardı jii qorqıtadı, qamauğa aladı ya añdu saladı, qısım körsetedi. 2016-2017 jıldarı 182 jurnalist, jalpı soñğı onjıldıqta (2006-2017 j.j.) 1010 jurnalist öltirilgen.

Öltirilgen 207 jurnalistiñ 117-si beybit elderde jwmıs istedi, olar köbinese qılmıstıq toptar men jemqor şeneunikterdiñ josıqsız äreketterin sınap, äşkerelegender.  90 BAQ qızmetkeri qarulı qaqtığıstar jürip jatqan bar elderde qaza tapqan.

Bwl turalı keşe BWW bas hatşısınıñ «Jurnalisterdiñ qauipsizdigi jäne jazasızdıq mäselesi» attı jaña bayandamasında aytıldı. BWW basşısı barlıq elderge söz erkindigi men  BAQ bostandığı qoğamdağı özara tüsinistik pen dialogtı nığaytu üşin negiz bolıp tabılatının aytıp eske saldı.

«Soñğı jıldarı jurnalisterge fizikalıq şabuıldar jasalğanı turalı habarlamalar men olardı añdıp, twtqınğa alğanı turalı aqpar jiiley tüsti. Jurnalisterge qatıstı qılmıstar tiisinşe zerttelmeydi. 10 qazanıñ tek bireuinde ayıptau ükimi şığarılıp jatadı», – dedi bas hatşı.

Bas hatşı BWW jurnalisterdiñ qauipsizdigin jäne olarğa qarsı jasalğan şabuıldardıñ jazasızdıq mäselesin kün tärtibine engizu üşin arnayı «İs-qimıl josparın»  qabıldağanın mälimdedi. Sonımen qatar Antoniu  Guterriş  är eldi BAÖ ökilderiniñ  qauipsizdigin qamtamasız etu üşin özderiniñ wlttıq strategiyaların äzirleuge şaqırdı.

Bıltır 2 qaraşada YUNESKO janınan 1993 jıldan beri älemdik qauımdastıqqa tirkelgen jurnalist nemese BAQ ökiliniñ ölimine qatıstı ärbir is boyınşa tergeu barısı turalı aqparatı bar onlayn-derekqor qwrılğan bolatın. Onıñ aytuınşa, qazirgi tañda atalğan qılmıs türi boyınşa är elden resmi-beyresmi derekter swratılıp, jinaqtaluda. Äzirge belgil resmi aqparat boınşa, 1993 jıldan beri älemde 1356 jurnalist qastandıqpen qaza tapqan.

Soñğı kezderi Qazaqstanda da memlekettik tapsırıs alatın resmi BAQ-tardan bölek täuelsiz aqparat wyımdarına qısım arta tüsken. Sayasi özgeristerdiñ qızu nauqanı twsında ötken azamattıq qoğam men aşınğan jwrttıñ miting-şerulerinde tilşilerge birneşe ret kedergi keltirilip, tipti şabuıl da jasap, tilşilerge közdi jasauratatın gaz şaşqan. Şildede Almatıda qazaqstandıq adam qwqığın qorğau jäne zañdılıqtı saqtau byurosına baspasöz jiınına qatısuğa barğan Azattıq pen özge de BAQ tilşilerine «biliktiñ jaldamalıları» delinetin äyelder tobı qol jwmsap, käsibi tehnikasın sındırğan. Bir qızığı, policiya ökilderi BAQ ökilderiniñ qızmetine jasalğan kedergilerdi köre twra eşqanday şara qoldanbaydı. Şildedegi bassızdıqtıñ da artı swyılıp ketti, şabuıldauşılar turalı resmi mälimdeme jasalğan joq.

«Reporters Without Borders» halıqaralıq wyımınıñ reytingisinde söz bostandığı  boyınşa Qazaqstan 180 eldiñ işinde 158-orında twr.

1993 jıldan beri älemde 1356 jurnalist qastandıqpen öltirilgen. Foto: YUNESKO

"The Qazaq Times"