Semirgen soldattar armiyalardı äurege saluda. Foto: GETTY IMAGES/BBC.

Jaqında Özbekstan prezidenti Şavkat Mirzieev artıq salmaqtağı policiya qızmetkerlerin sınğa alıp: «Altı ay işinde arıqtañdar, bolmasa qızmetten ketiñder», – degen bolatın. Al, şın mänisinde bwl Özbekstanğa ğana tän körinis emes-ti. Qazaqstandı qamtığan dünieniñ köptegen elinde armiya men policiya artıq salmaqtağı qızmetkerdiñ problemasına tap bolğan.

2018 jılğı anıqtalğan mälimette Qwrama Ştattardağı policiya qızmetkerleriniñ 66 payızı artıq salmaqta ekeni mälim bolğan. Al, 2017 jılğı zertteuge negizdelgende Qwrama Ştatta 16 men 24 er azamattardıñ tek 11 mıñı ğana armiya qatarına baruğa tolımdı bolğan. Basım köp jastardağı semizdiñ olardı äskerlik mindetin öteuge jaramsız etken.

Bıltır mwnday jağday Qıtayda da anıqtaldı. Qıtaydıñ äskeri isterge taqırıbında jazatın basılımı äskeri mindet ötegisi keletin jastar arasında saualanma jürgizgen. Nätijesinde olarğa «tamaqtanu men demalısqa ğana qızığadı» degen bağa bergen. Äri, armiya jasındağı jastardıñ köbi äskeri dayındıqtan ötpey qalğan.

Semirip ketken soldattar mäselesi Britaniyanı da älekke saluda. Britaniyanıñ Qorğanıs uäzirligi (ministrligi) äsker qatarındağı azamattardıñ 10 payızında semizdiktiñ bar ekenin moyındağan. Säuir ayınan bastap Ündistan da armiyadağı artıq salmaqqa qarsı erejelerin qatañdata tüspek. Ündistan artıq salmaqtağı äskeri qızmetkerlerdi mañızdı operaciyalar men şeteldegi is-şaralarğa jibermeytin ereje bekitti. 2016 jılğı mälimet boyınşa, ündi äskerleriniñ üşten biri «semirgen soldattar». Bwnı retke salu üşin Qorğanıs ministrligi äskeri jattığudıñ türlerin köbeytti, talabın arttırdı jäne baqılaudı küşeytti.

«Semirgen soldattar» mäselesi Ündistan men Meksikada eñ auır. Bwdan tıs Ispaniya, Britaniya, Franciya, Ündistan qatarlı elder äskeri parad kezinde  semirip ketken äskerlerimen halıqtıñ sınına wşırağan edi.

Zertteuşiler bolsa, armiya qatarındağı äskerlerdiñ qauipti jağdayğa köbirek wşırasuı men wyqısınıñ qanbauı da olardıñ as qorıtu jüyelerine äser etip, semizdikke sebep bolatının aytadı. Tünimen jwmıs isteytin adamdar qısqa uaqıt işinde tolıp ketetini ğılımi zertteulerde anıqtalğan. Sebebi, tün mezgilinde adam ağzası qant pen maydı siñire almaydı. Şala wyqı bolu adamnıñ as qorıtu jüyesin bwzıp, semizdik pen diabet aurularına şaldıqtıruı mümkin deydi zertteuşiler.

 

“The Qazaq Times”