Qıtaylıq ğalım Hı Jiyankuy; Foto: wired.co.uk

Qıtaylıq zertteuşi-ğalım Hı Jiyankuydiñ jañalığı halıqaralıq ğalımdardıñ sınına wşıradı. Ol osıdan birer kün bwrın adam embrionındağı genderdi özgertkenin, nätijesinde deni sau egiz säbidiñ düniege kelgenin Associated Press agenttigine bergen swhbatında jariya etken bolatın.

Osı oqiğadan soñ, halıqaralıq ğılımi qoğam ğalımnıñ jwmısın ayıptadı. Mäselen, australiyalıq biofizik Antuan van Oyen bwğan ğılım salasındağı "eñ auır kün" degen bağa berdi. Sebebi, Hı Jiyankuy mwnday täjiribe jasauğa qatıstı halıqaralıq moratoriydi bwzğan. Al London universitetiniñ zertteuşisi Mar'yam Hosravi tvitter paraqşasında: "Bizdiñ ğılım salasında osınday täjiribeler jasay alatınımız, onı jasau kerek degendi bildirmeydi. CRISPR tehnologiyası ülken potencialğa ie, qıtaylıq osınday jolmen düniege kelgen balalar ğılımğa degen senimge daq tüsiredi, äri adam ömirine qauipti", - dep jazdı.

Frensis Krik Institutınıñ damu biologı Keti Niakin bwnıñ jauapsızdıq, ädepsizdik, äri qauipti ekendigin aytsa, CRISPR-diñ avtorı Djennifer Dudnan täjiribe bastalğanğa deyin qanday jağday bolğanın jäne qanday kelisimder orın alğanın anıqtau üşin mwqiyat tergeu jürgizu qajet ekendigin ayttı.

Al, qıtaylıq jüzdegen ğalım Qıtay ükimetine aşıq hat joldadı. Hatta  olar adamnıñ genine qatıstı barlıq jwmıstarğa, täjiribelerge  zañdı türde şekteu qoyudı talap etti. Ğalımdardıñ aytuınşa, embriondağı genderdi özgertu adamzattıñ ömirine qauip töndiredi. Sonday-aq, bwğan deyin mwnday soñı nege aparıp soqtıratını belgisiz täjiribelerdi eşkim jasağan emes deydi olar. Nätijesinde, Qıtaydıñ Ğılım jäne Tehnologiya ministrligi DNQ genderin auıstıruğa qatıstı barlıq zertteulerge şekteu qoydı jäne qazirgi uaqıtta atalğan täjiribege qatıstı tekseris jürgizilip jatqandığın aytqan.

Sonday-aq, Associated Press agenttigindegi mälimdemeden soñ, Qıtaydıñ Oñtüstik ğılım jäne tehnologiya universitetiniñ saytında doncent Hı Jiyankuydiñ osı jıldıñ ekinşi aqpanında uaqıtşa qızmet ornınan ketkendigi jöninde resmi aqparat jariyalanğan. Joğarı oqu ornı bwl jayttan beyhabar ekendigin aytıp, ğalımdı ğılımdağı  etikalıq principterdi bwzdı dep ayıptağan.

Jalpı, qıtaylıq genetik täjiribe jasau üşin  segiz jwptı tañdap alğan. Olardı reproduktivti emdeu barısında CRISPR/Cas9  jüyesiniñ kömegimen embriondağı genderine özgertu engizgen. Nätijesinde, deni sau äyel men VIÇ  jwqtırğan er adamnıñ otbasında sap-sau egiz qız düniege kelgen. Hı Jiyankuydiñ aytuı boyınşa, säbilerdegi CCR5 genin alıp tastağan jayğdayda, olardıñ immuniteti ömir boyına VIÇ infekciyasın qabıldamaytının däleldegisi kelgen. Sonday-aq, tañdalğan segiz otbası da täjiribe jasauğa öz kelesimderin bergenin aytadı.

"The Qazaq Times"