Qazaqstan täuelsizdik alğalı beri joğarı lauazımdı twlğalarğa qatıstı jemqorlıq dauı bir sätte tolastağan emes. Osı uaqıt aralığında Qazaqstandağı jemqorlıqtıñ masştabı qarapayım balabaqşadan bastap, prem'er-ministrge deyingi aralıqtı qamtıytın ğalamdıq deñgeyge jetti. Bilik jemqorlarmen küres jürgizgenmen osı uaqıtqa deyin jemqorlıq derti asqınbasa, bäseñdegen joq. Bwl teketirestiñ nätijesi qanday boladı? Tüptiñ tübinde kim jeñiske jetedi, Qazaqstan ba, jemqorlıq pa?

Jaqında memlekettik qızmet jäne jemqorlıqpen küres agenttiginiñ basşısı Alik Şpekbaev soñğı jartı jılda 700-ge juıq azamattıñ jemqorlıq babı boyınşa wstalğandığın mälimdedi. Onıñ işinde 18 respublikalıq, 55 oblıstıq, 101 qalalıq jäne audandıq mañızğa ie qızmetterdegi twlğalar bar. Şpekbaev mırza keltirgen statistikalıq mälimetterge bir qarağanda Qazaqstandağı jemqorlıqpen küres bwrın soñdı bolmağan qarqınmen jürip jatqanday körinedi. Biraq «Transparency International» halıqaralıq wyımı jariyalağan reytingke qarap, wstalğan 700 adamnıñ «aysbergtiñ bir şeti» ğana ekendigine köz jetkizesiñ.

«Transparency International» halıqaralıq wyımınıñ 2017 jılğı esebi boyınşa, Qazaqstan jemqorlıq jaylağan 180 memlekettiñ işinde 31 ballmen 122 orınğa twraqtağan. 2016 jılmen salıstırğanda Qazaqstan 2017 jılı 2 ball köp jinap, 30 balldıq mejeni artqa tastap, «jemqorlıq tolıqtay jaylağan memleketterdiñ» qara tiziminen şıqqan. Osı twsta siz «18 million ğana halqı bar elde 700 adamnıñ jemqorlıq babı boyınşa wstaluına halıqaralıq wyımdar nege 2 ğana ball bergen ?» dep oylauıñız mümkin. Olay bolsa biz sizdiñ bwl swrağıñızğa parlament mäjilisiniñ deputatı Azat Peruaşev keltirgen statistikalıq mälimettermen jauap berip köreyik. Peruaşev mırzanıñ aytuınşa, 2018 jıldıñ 1 qañtarına deyingi statistika boyınşa, Qazaqstanda 98 499 memlekettik qızmetker bar. Onıñ 436-ı sayasi memlekettik qızmetker. Qalğan 98 063 adam äkimşilik qızmette. Orta eseppen alğanda Qazaqstanda 180 mıñ adamğa bir basqaruşı şeneunikten keledi. Endi bwdan joğarıda Şpekbaev mırza aytqan jemqorlıq babımen wstalğan 700 adamdı alıp tastayıq. Qanday esep şığadı? Dwrıs aytasız, köz aldıñızğa öte külkili esep körinedi. Ärine, biz bwl arada memlekettik qızmette jürgen 98 mıñ adamnıñ barlığı jemqor dep aytudan aulaqpız. Biraq statistikalıq twrğıdan qaraytın bolsaq, bolaşaqta däl qazirgi byurokratiyalıq jüyede 98 mıñ adamnıñ işinen qanşama adam jemqorlıq babımen wstaluı mümkin ekendigin elestetudiñ özi qorqınıştı. Onıñ üstine bilik şeneunikter armiyasınıñ sanın azaytu men qağaz bastılıqtan arıluğa eşqanday äreket jasamauda.

Jalpı, biz özimizdi AQŞ, Germaniya, Japoniya siyaqtı aldıñğı qatarlı damığan memlekettermen salıstırğandı jaqsı köretin elmiz ğoy. Olay bolsa, memlekettik qızmetkerlerdiñ sanı boyınşa da däl osı memlekettermen özimizdi salıstırıp köreyikşi. Statistika boyınşa, Qazaqstanda jwmıs isteuşi halqtıñ 21 payızın memlekettik qızmetkerler qwraydı. AQŞ pen Germaniyada bwl körsetkiş 14%, Qıtayda 9%, Japoniyada 8 payız ğana. Onıñ üstine bwl memleketterdiñ halıq sanı bizden birneşe ese köp. Bir sözben aytqanda Qazaqstan 30 damığan eldiñ qatarına kirmese de, şeneunikter armiyasın qwruda aldına jan salmay twr.

“The Qazaq Times”