Küşpen basılğan demonstraciya. Foto: Rossiyskaya gazeta.

Düniejüzinde milliondağan adamdar özderin basqarıp twrğan ükimetterge, joğarı jikke narazılığın bildirip şerulerge şığıp jatadı. Kürdeli sayasi özgerister kezinde bir eldiñ özinde milliondağan adamnıñ qatısuımen narazılıq demonstraciyalar bolıp ötedi. Degenmen, bwl şerulerdiñ bäri birdey öz maqsattarına jetip, ükimet pen bilik adamdarın jeñip kete bermeytini anıq.

Jaqında ğana Irakta jwmıssızdıq pen korrupciyağa, elektr jarığınıñ üziluine narazı top köşege şıqsa, Venesuelada da elektr jarığınan ayırılğanı üşin, Al AQŞ-ta Tramptıñ Europa saparına qarsı şeruler bolıp ötti. Tramp pen Putinniñ kezdesuine qarsı Europa elderiniñ London, Bryussel', Hel'sinki qalalarında bolğan narazılıq şerulerde massalıq demonstraciyalarğa aynaldı. Ereuilşilerdiñ qolına wstağan jalau taqtayşalarına jazılğan jazular men Tramptıñ aluan türli şarj suretteri de yumorğa tolı boldı. Alayda, äleumettik jeliler astañ-kesteñ bolıp, köpşilik köşelerge şeru tartqanımen eki liderdiñ wşağı keri qaytıp ketken joq.

Bügingi künde, bir elderde narazılıq şerui azamattardıñ öz qwqığın sezinip, özin qoğamnıñ, memlekettik bir bölşegi retinde jauapkerşiligin tiyanaqtay tüsu bolsa, endi bir elderde şıbın janın bäygege tigip, bilik pen özi ömir sürgen qoğamğa degen aşı zarın bildiru. Demokratiyalı elderde şeruşilerdiñ talabın qabıl alıp, ükimette qaruğa şeşim şığarıp jatsa, key elderde bwnday äreketterdiñ soñğı köşelerdi qanmen juuğa wlasıp jatadı.

Bir şındıqtı moyındağan jön – narazılıq şerui, qarsılıq demonstraciyası, halıqtıq ereuilder, bwlardıñ köbi öz maqsatına jetken emes. Biligin degenine köndirip, aytqanın istete alğan reti az. Aytalıq, 2003 jılı Irak soğısınıñ aldında AQŞ pen Wlıbritaniya eliniñ azamattarı milliondap köşege şığıp, Irakqa bağıttalğan äskeri aralasu äreketin boldırmauğa tırıstı. Tipti, «Soğıstı toqtatıñdar» dep wrandağan bwl şeru Wlıbritaniya tarihındağı eñ ülken şeru bolıp tarihta qaldı. Irakqa äsker kirgizuge qarsı şeruler älemniñ 60-tan astam memleketinde bolıp ötti. Milliondağan halıqtıñ tamaq jırtıp ayğaylağanına, qoğamdıq qarsılıqtarğa qaramastan birneşe aptadan keyin AQŞ pen Wlıbritaniya qarulı küşteri Irak jerine kirdi.

Demonstraciyalarğa skeptikalıq közqaras ornatqandar üşin bwl äreketter nätijesiz, mağınasız, bilik bäri bir öz degenin jasaydı degen pikirine ülken mısal bolıp qaldı. Desek te, Batıs ğalımdarı demonstraciyalar eş nätijege jetkizbeydi degenge qarsı. Aytalıq, Mançester Universiteti Sayasattanu kafedrasınıñ docenti Ol'ga Onuçtıñ aytuınşa, qarsılıq eldiñ damuına, özgeru jäne jañaruğa qozğauşı küş boladı. «Qarsılıq körsetudiñ bastı maqsatı – bolıp jatqan ister biz üşin bäri bir emes, bwğan qarsımız, biz osı üşin qarsılıq körsetip jatırmız degendi jetkizu», – deydi Ol'ga Onuç. Qoğamdıq narazılıq şaraları turalı ondağan kitaptıñ avtorı A. Kauffman sözinde: «Bwl ruhtı köteredi. Azamattarğa öziniñ mañızdı jäne ülken istiñ bir bölşegi ekenin sezindiredi», – deydi.  

Al, Garvard, Stokgol'm universitetteri jürgizgen zertteudiñ nätijesi körsetkendey, demonstraciyalar dittegen maqsatına jete bermegenimen, adamdardıñ ömir süruge, sayasi ömirge degen qızığuşılığın, belsendiligin oyatatını belgili bolğan.

Ärine, öñirlerge qaray  türli eldegi ükimetterdiñ halıqtıq şerulerge degen közqarası da birdey emes. Äsirese, totalitarlıq jüyelerde halıqtıñ öz narazılığın bildirui sol sätte-aq, memleketti audarıp tastau, bilikti qwlatu üşin jasalğan şara sekildi qabıldanadı. Bwl da bolsa ükimettiñ arınıñ tazalığına sın bolatın ölşem. Qaşanda öz isiniñ adaldığın biletin, el azamattarınıñ müddesin qorğağanına senimdi bilik öz azamattarınıñ narazılığınan, olardıñ şu-şwrqanınan qorıqpaydı. Kerisinşe, azamattardıñ qwqığın taptap, mülkin qımqırğan bilik alqalı toptap sekem alıp, dübirden jüregi dürsildep otıradı.

Ökinişke oray, keybir elin ülken mädeniet pen örkenietke qaray bastaymın degen biliktiñ demonstraciyalardıñ özi mädeniet pen damudıñ bir parası ekenine aqılı jetpeydi. Meyli qanday ömir sürse de, adam bostandığı, kisiniñ kisiligine degen qwrmet – qımbattardıñ qımbatı. Täñiri bergen bostandıqqa qol salıp, adamdıq arına swğanaqtıq etu twrpayılıq bolmaq. Osıdan alıp qarağanda qauqarsız, qarusız käri-qwrtañdı atpal azamattardı salıp, at keudesimen soğıp, süyreleytin jwrtına senimi sarqılğandağı şarasızdığı ğana.

“The Qazaq Times”