Mırzageldi Kemel. Foto: enu.kz

Qazir eldi alañdatıp, tipti köñiline ürey salıp otırğan mäsele - Konstituciyağa jañadan wsınılıp otırğan 26 bapqa qatıstı özgerister. Osı jöninde belgili ğalım, ekonomika ğılımdarınıñ doktorı, professor Mırzageldi Kemel jiñişkelikpen taldau jasağan pikirin bildirgen edi. 

M.Kemel: Konstituciyamızğa wsınılğan özgeristerdegi erekşe nazar audarudı talap etetin tüzetu, 26-baptıñ 1-tarmağına baylanıstı, onda «Qazaqstan Respublikasınıñ azamattarı zañdı türde alğan qanday da bolsın mülkin jeke menşiginde wstay aladı» delingen, bwl mätindi «Ärkim zañdı türde alğan qanday da bolsın mülkin jeke menşiginde wstay aladı» - dep özgertu wsınılıp otır.

Ras, Elbası bes instituttıq reformanı alğa tartqan kezde, onıñ işinde, menşik qwqığına kepildik beretin zañnıñ üstemdigin qamtamasız etu qajettigin basa aytqan bolatın. Öytkeni, adamnıñ konstituciyalıq qwqıqtarınıñ işinde adam üşin eñ mañızdısı ol – jeke menşik qwqığı. Bwl qwqıqtardıñ qazaqstandıq qwqıqtıq jüyege ğana emes, adamnıñ bostandığı, onıñ mejesi retinde adamnıñ qwqığı, tek qana adam öndiris qwraldarına menşiktenu qwqığı bolğanda ğana orın alıp, jüzege asırıladı. Eger öndiris qwraldarına adamnıñ jeke menşigi tolığımen joqqa şığarılsa, ol jerde bostandıq pen qwqıqtıñ boluı mümkin emes. Biraq, mäsele bizdiñ bastı kiemiz - Jer turalı bolsa, onda şetel azamattarı osı baptı paydalanıp büginge deyin alıp alğan jeri jeke menşikke ketip qala ma degen qauip bar siyaqtanadı köñilge. Ol jer kölemi bir üydiñ aumağınday nemese 1-2 gektar (öndiriske qajetti) bolsada meyli, al 20-100 mıñ gektarlap jeke menşikke berilip qoyğan jerdi zañdastıru täsili üşin wsınılıp jatsa, onda uayım dwrıs, äleumettik jelilerde osını biletinder de bilmey şamalaytındar da köterip jatuı sondıqtan. Söz etip otırğan azamattardı şoşıtıp otırğan «ärkim» degen söz Konstituciyanıñ osı babınıñ 4-tarmağanında da twr. Odan bälendey qauiptebese de boladı. Mäsele «ärkim» degen sözde dep sanamauğa tiispiz. Mäsele sol «ärkimderdiñ» işine menşik qwqığı bar jer ieleri de enip kete me degende bolıp twr.

Osı uayımdı boldırmau üşin osı «Ärkim zañdı türde alğan qanday da bolsın mülkin jeke menşiginde wstay aladı» dep jazılğan mätinde nemese 6-baptıñ 3-tarmağında «Jer jäne onıñ qoynauı, su közderi, ösimdikter men januarlar düniesi, basqa da tabiği resurstar memleket menşiginde boladı. Jer, sonday-aq zañda belgilengen negizderde, şarttar men şekterde jeke menşikte de boluı mümkin» degendegi soñğı söylemdi naqtılap: «Auıl şaruaşılığı jeri, şet el azamattarı men zañdı twlğalardı qospağanda, zañda belgilengen negizderde, şarttar men şekterde jeke menşikte boluı mümkin» dep jazılğanı jön.

«The Qazaq Times»