Şınjañdağı qauipsizdik qızmetkerleri. Foto: The New York Times.

Amerikalıq tanımal basılımdardıñ habarına qarağanda, soñğı jıldarı Qıtay biligi eldiñ twraqtılığı men qauipsizdigin saqtap twruğa jwmsağan qarajatı, äskeri quatın nığaytu üşin jwmsağan qarajatınan asıp ketken. Aytalıq qorğanıs salasına bölingen byudjettiñ 20 payızınan astam qarjını el işindegi twraqtılıqtı saqtau üşin jwmsağan. AQŞ-tıñ The Wall Street Journal basılmı bolsa bwnı: «Qıtay basşısı biligi küşeygen sayın, el işindegi qauipsizdikten köbirek alañday bastağanın bildiredi», – dep bağalaydı.

Qıtay Qarjı ministrliginiñ körsetken mälimetinde, 2017 jılğı ükimettiñ jalpı şığındarınıñ 6,1 payızı qauipsizdik pen twraqtılıqtı saqtauğa jwmsalğan.  Mälimet boyınşa, bwl qıruar qarajattıñ basım köbi Tibet avtonomiyalı regionı men Şınjañ wyğır avtonomiyalı regionına bölingen. Şeteldik basılımdar Qıtaydıñ resmi aqparat közderine silteme bere otırıp, Şi Jinpiñnıñ partiya men ükimettegi biligi küşeygen sayın, qauipsizdik üşin jwmsalatın aqşanıñ da köbeye tüskenin aytadı.  

Germaniyadağı Evropa Mädeniet jäne Teologiya institutınıñ (European School of Culture and Theology) oqıtuşısı Adriyan Zenzdiñ (Adrian Zenz) aytuınşa, bwl körsetilgen esepter şınında Qıtay ükimetiniñ el işindegi ornıqtılıqtı saqtauğa jwmsap jatqan qarajatı. Alayda, Qıtay biligi bwl asa qomaqtı qarjı älemdik BAQ-tıñ nazarın audara bastağanın bilip, naqtı esepti aşıp körsetpey otır dep qaraydı.

Ötken aptadağı Qıtaydıñ Halıqtıq Kongresinde Qıtay prem'er-ministri Li Kıçyañ (Li Keqiang) «Beybit Qıtay qwru» dep atalatın ideyasın ortağa saldı. Bwl arqılı Qıtay ükimeti bölşekteuşi jäne terrorlıq toptarğa qatañ soqqı beretinin, wlttıq qauipsizdikke qater töndiretin küşterdiñ közin joyatının bildirdi.

Resmi Beyjiñniñ bwl bağıttağı jasap jatqan şaraları Şınjañ aumağında tolıqtay jüzege asırıluda. Eñ jaña tehnologiyalardan paydalanıp öñirdegi twrğındardıñ is-äreketin qalt jibermey baqılauğa aluda. Sonday-aq,  Şınjañnıñ jergilikti qauipsizdikti saqtau tarauları twrğındardıñ qan ülgisin jinap, älemdegi eñ ülken DNK bazasın qalıptastırğan. Adriyan Zenz Şınjañdağı qauipsizdik qızmetkerleriniñ sanı soñğı birneşe jılda adam tañqalarlıq deñgeyde köbeygenin aytadı. Ol bwl turalı zertteu jürgizip, 2017 jılı qırküyek ayına deyin Şınjañda 100 mıñ adam qauipsizdik qızmetine tartılğanın, bwl ürdistiñ qazirde toqtausız jalğasıp jatqanın naqtı däleldermen körsetedi. Äri onıñ esebi boyınşa, Şınjañda qarulı küşterdiñ sırtında million adamğa juıq qauipsizdik qızmetkeri bar.

Qıtay biligi bwnıñ sırtında äskeri quatın arttıru üşin de jıldıq qorğanıs byudjetin eselep köbeytti. Ötken aptadağı Qıtaydıñ Qorğanıs ministrligi jariyalağan mälimetke qarağanda, osı jılı atalğan salağa bölingen qarjı kölemi 8,1 payızğa ösken. Bwl soñğı üş jıldan bergi eñ joğarı körsetkiş jäne bıltırğı qorğanıs byudjetinen 7 payızğa köp.  

Qıtaydıñ bwl qadamdarın zerttep qarağan Zenz jäne özge de sarapşılardıñ pikirinşe, Qıtaydıñ işki jäne sırtqı qauipsizdik üşin jwmsağan şığındarı jariyalanğan resmi esepten älde qayda köp boluı mümkin.

“The Qazaq Times”