Soñğı kezderi Qıtaydağı qazaqtardıñ qısım körip jatqanı turalı BAQ betterinde jii jazıla bastağanımen, elimizdiñ qwzırlı orındarında quzau salğanımen, qandastarımızdıñ qal-ahualdarı oñala qoyğan joq. Qısım künnen künge artıp kele jatqanı jii aytılıp jür. Osı twrğıda qandastardı qıtay biliginiñ tartqızıp otırğan tauqımetinen arıltudıñ jolı qalay?  Qıtayda jatqan eki millionğa tarta qazaqtıñ qwqığın qalay qorğau kerek? Mine osı maqsatta biz QR Prezidenti Nwrswltan Nazarbaevqa sol qazaqtardıñ jağdayı turalı alğaş bolıp jetkizgen, Germaniyada twratın qandasımız Ömirhan Altınmen swhbattasudı jön kördik. 

- Ömirhan ağa, swraqtı birden bastasaq. Şetelde ömir sürip jatqan qazaq ökili retinde Qazaqstanğa degen közqarasıñız qalay?

Eñ aldımen külli Qazaq balasın Qazaq eli täuelsizdiginiñ alda kele jatqan 26 jılıdığımen, şın jürekten qwttıqtaymın!  Biz bärinen de bwrın Qazaqstan deytin täuelsiz elimizdiñ, Atamekenimizdiñ bolğanına Allağa sansız şükirşilik etemiz. Qazaqstan – älemde tarıday şaşırağan qazaqtardıñ arqa süyer tauı, maqtanışı, quanışı. Ata-babamız ğasırlar boyı añsağan Qazaq eli täuelsizdiginiñ 26 jılın toylağalı jatırmız. Atam Qazaq aytpaqşı «elu jılda el jaña» degendey, Alla qalasa Qazaqtardıñ auızbirşiligi, birlik-berekesi mıqtı bolsa alda bwdan da zor talay belesterdi aları sözsiz.

- Evreydiñ Izraili, orıstıñ Reseyi, nemistiñ Germaniyası degen sekildi är wlttıñ artında tirek bolğan ülken elder twr. Sol sekildi sizderge Qazaqstan qanşalıqtı tirek bola aladı?

Däl qazirgi twrğıdan Qazaqstandı Izrail'men, Resey nemese Germaniyamen salıstıruğa bolmaydı. 26 jıl degen adam ömiri twrğısınan alğanda köp uaqıt. Al, tolıqqandı wlttıq bir memlekettik qalıptasuı barısında bwl öte qısqa bir zaman. Qazaqstan, şının aytqanda, sayasi twrğıda täuelsiz bolğanımen, til, ekonomika, qorğanıs salalarda tolıqtay täuelsiz el boluı üşin Qazaqtardıñ birlikte äli de biraz küş jwmsauı kerek. Biraq-ta, soğan qaramastan, jas Qazaqstan – Qazaq eli şet elderdegi qandastarı üşin qazirge deyingi is-äreketterimen, adal nietimen bolaşaqta şet jwrttağı qandastarına qanşalıqtı qorğan bolatının körsetti. Ärine, bwl mäselede kemşilikter joq emes, barlığımız bir bolıp, wlttıq mäseleni aqıldasıp, jwmıla otırıp äreket etsek, ornı tolmaytın kemşilik bolmas.

- Sizder keşegi köne Qıtaydıñ zobalañınan tentirep ketken halıqtıñ wrpağısızdar. Al, bügingi jaña Qıtaydıñ sol jerdegi qandastarğa jasap otırğan jat piğılına qalay qaraysız?

Özderiñiz aytqanday, otarşıl Qıtaydıñ bwrınğı kezderde de Qazaqtarğa qanşama qiyanat jasap, tarihi otandarınan bosıp ketuge mäjbür etkeni tarih betterinde twr. Ol barşağa ayan. Al däl qazirgi mına zamanda qıtaylardıñ qol astındağı qandastarımızğa qarata jasap otırğan qısım qudalau äreketteri, zwlımdıqtarı, äsirese örkenietti, mädenieti men demokratiyası damığan Batıs elderinen qarağanda barıp twrğan dörekilik, jabayılıq, ädiletsizdik bolmaq. Qıtay ükimetiniñ istep otırğandarı eñ aldımen adamgerşilikke, sodan keyin öziniñ zañdarına, halıqaralıq adam qwqıqtarına qarama-qayşı is-äreketter, qılmıstar. Anığın aytqanda, Qıtay ükimeti "küş mende, akşa mende al qaytesiñ" dep, öz territoriyasındağı az wlttardı tez arada assimilyaciyalap, qorqıtıp, ürkitip, zorlıq-zombılıqpen joq etudiñ şaraların iske asıruda.

- “Älemdegi bar qazaqtıñ jalğız otanı - Qazaqstan”.  Qazaq eli osı qandastarımızdıñ tağdırına nege aralasa almay otır?

Qazaqstan ükimeti basqa mäselelerde bolğanınday, bwl mäselege de qolınan kelgeninşe aralasıp keledi. Qazaqstan ükimetinen Alla razı bolsın, äsirese Astanada ötken Qazaqtardıñ 5-şi kwrlıtayınan keyin, Prezident Nwrswltan Nazarbaevtiñ tapsırmasımen Qazaqstan Sırtqı İster Ministirligi bwl mäselege diplomatiyalıq salada küş jwmsap keledi. Ministirlik qızmetkerleri, jaqın arada özderi de mälimdegendey, aldın ala mağan da habarlasıp, qoldağı dälelderdi, faktilerdi alğa tartıp Qıtay ükimetinen qısımğa tap bolıp otırğan sondağı qandastarımız turalı mälimetter talap etilgenin habarladı. Al bayrğı Atamekeninde Qıtay ükimetiniñ zorlıq-zombılığına tap bolıp otırğan qandastardı qorğaudı tek qana äli buını qatpağan jas Qazaqstan Memleketiniñ resmi qızmetkerlerine jüktep qoyu, jalpı Qazaqtar bolıp täuelsiz Qazaq eliniñ bolaşağına, wlttıq kauipsizdigine jasağan qiyanatımız boladı. Bwl tek qıtay qolı astındağı qandastardıñ emes, bükil Qazaqtıñ ortaq qasireti. Wlttıq mäselede sen-men demey, birigip äreket etip, jaularğa qarsı qay mäselede bolmasın jwmıla otırıp küş jwmsauımız auaday qajet.

- Sizder Europoda, kisilik qwqıqtıñ barınşa qorğalğan demokratiyalı elde jasap jatsızdar. Sol elderdiñ minberlerine Qıtaydağı qandastardıñ qal-ahualı turalı jetkize aldıñızdar ma?

Mına jaqta sanaulı adamdar qoldarınan kelgenşe tırısıp bağuda. Biraq älginde de aytqanday, bwl bir eki kisiniñ jeke is-äreketterimen halıqaralıq därejege köteriletin mäsele emes. Halıqaralıq adam qwqıqtarı wymdarınıñ, batıstıq ükimetter men qoğamdardıñ nazarın bwl mäselege audartu üşin, eñ aldımen jasalıp jatqan zwlımdıqtar turalı naqtı dälelder, onan soñ artıñda seni ärbir twrğıdan qoldap qostaytın resmi bolsın beyresmi bolsın küşter boluı kerek. Ökinişke oray, jeke basınıñ qamın oylap, qıtaydıñ aqşasına qızığıp, wlttıq müddege qayşı, qıtaydıñ paydasına say is-äreketterge barıp jürgender, wlttıq sana-sezimnen jwrday adamdar Qazaqstanda da bolğanday, mwndağı Qazaqtar arasında da joq emes.

 - Älemdik adam qwqığın qorğaytın wyımdar bwğan nege ünsiz otır. Bilmey me, älde olardıñ aralasuı üşin qıtaydağı azşılıq wlttarda M'yanmadağı qasiretke tap boluı kerek pe?

Eger halıqaralıq adam qwqıqtarın qorğauşılar, batıstıq ükimetter men qoğam ünsiz otırsa, bwl olardıñ emes, bizdiñ kinämiz. Biz bas qosıp, qıtaylardıñ qandastarımızğa neşe uaqıttan beri istep kele jatqan qiyanattarın naqtılı däleldermen, halıqaralıq normalarğa, zañdarğa say olarğa, tiisti halqaralıq orındarğa äli künge deyin jetkize almadıq. Bwl mäselede Qazaqstan ükimeti, sayasi partiyalar, qoğamdıq wyımdar, jalpı alğanda barlıq Qazaq birige otırıp, jan-jaqtı josparlap, halıqaralıq talaptarğa oray äreket etkende bir nätijege qol jetkize alamız. Bärinen de bwrın Qazaqstanğa arğı betten köşip kelgen, nağız qısım qudalauğa tike özderi, artta qalıp qoyğan ağayın-tuıstarı tap bolıp otırğan qandastarımızdıñ mwnda jauapkerşilikteri artığıraq bolmaq. Halıqaralıq wyımdar tek qana naqtı faktilerge, dälelderge ğana süyene otırıp äreket etedi. Sondıqtan bwl ağayındar mümkin bolğanınşa köbirek, naqtılı dälelderdi Qazaqstan ükimetine, osı mäselede küş jwmsap kele jatqan wyımdarğa qorıqpay tapsıruları kerek. Naqtılı däleldermen ğana halıqaralıq adam qwqıqtarı wyımdarın, Qıtay ükimetiniñ zwlmatına nazar audarta alamız. Eñ mañızdısı bwl mäseleni, halıqaralıq deñeyge köteru barısında, jasıratın emes, qarajattıñ da jetkilikti boluı şart. Sözdiñ soñında aytarım, Qazaqeli bwdan da bwrın qanşama qiın-qıstau kezeñderdi bastan keşti. Äruaq qoldap, Ata-babalarımızdıñ ayausız küresteriniñ nätijesinde bügin Allağa şükir, täuelsiz Memleketpiz. Qazaq balası qazirgi kezde tap bolıp otırğan qiındıqtar, qısım qudalaular, eger wlttıq bereke-birligimiz küşti bolıp, Atameken Qazaqstanımızdıñ täuelsizdigi mıqtı bolsa ötedi de ketedi. Biz Qazaqtar qasietti de, wlı halıqpız. Sondıqtan Qazaqeli kim ekenin ötken ğasırlarda bolğanday, Alla qalasa bolaşaqta da külli älemde körsetetin boladı.

- Swhbatıñızğa rahmet!

“The Qazaq Times”