Foto: revistaperfil.com

Soñğı birneşe jıldan keyin 2017 jıldıñ mausım ayınıñ ortasında TMD elderindegi ortaşa aylıq jalaqı körsetkişinde alğaş ret ösim bayqaldı. TMD elderi arasında dollar ekvivalenti boyınşa ortaşa jalaqı deñgeyi joğarı el - Resey. Al Qazaqstan ekinşi orında twr. 

TMD statistika komitetiniñ mälimetterine sensek, wyımğa müşe elderde soñğı tört jıl işinde dollar ekvivalenti boyınşa ortaşa jalaqı ösken. Al 2014-2015 jıldardağı kiristiñ azayıp ketui  dağdarıs pen mwnay bağasınıñ şamadan tıs tömendep ketuimen baylanıstı ekeni aytpasa da tüsinikti.

Degenmen 2017 jıldıñ birinşi jartısındağı dollarğa qatıstı valyuta kurstarınıñ birtindep nığayuı, inflyaciyanıñ säl de bolsa bäseñdeui keybir elderdegi naqtı jalaqınıñ  wlğayuına äser etken. Mısalı 2017 jıldıñ mausım ayında Reseyde bir qızmetkerdiñ ortaşa jalaqısı 711,49 dollar nemese 42 042 rubl'ge teñ bolğan. Al bır jıl bwrınğı mausım ayındağı körsetkiş 599,05 dollardı (38 447 rubl') qwrağan. Osılayşa, bir jılda kiris dollarmen 18,8%-ğa, wlttıq valyutada 9,4%-ğa artqan.

Reseylik statistika komitetiniñ mälimetinşe, eñ joğarı ortaşa jalaqı soñğı ret 2013 jıldıñ jeltoqsan ayında tirkelegen - 1214 dollar. Al 2017 jıldıñ qañtarındağı esep boyınşa ortaşa jalaqı 587,92 dollarğa deyin qısqarğan.

Qazaqstan körsetkiş boyınşa ekinşi orında twr. QR Elttıq ekonomika ministrliginiñ resmi mälimetinşe, osı jıldıñ 2 toqsanındağı ortaşa jalaqı - 149 951 teñge nemese  489,74 dollar (2017 jılı 29 şildede 1 dollardıñ resmi kursı 326,74 teñgege teñ boldı).

TMD statistika komitetiniñ mälimetinşe, 2016 jılı qazaqstandıqtardıñ ortaşa aylıq kirisi 418,83 AQŞ dolların qwrap, 2015 jılmen salıstırğanda 26,4%-ğa tömendegen. Al 2017 jıldıñ ekinşi toqsanında ötken jıldıñ säykes kezeñimen salıstırğanda halıqtıñ ortaşa aylıq kirisi dollarmen eseptegende 11,4%-ğa ösken. Degenmen Qazaqstan azamattarınıñ dollar ekvialentindegi kirisi 2013 jıldıñ jeltoqsanında tirkelgen eñ joğarğı körsetkişke, yağni 889,66 dollarğa jetui ekitalay.

Jalpı şikizat bağalarınıñ, sonıñ işinde mwnay jäne mwnay önimderi bağasınıñ tömendeui wlttıq valyutalardıñ älsireui saldarınan Resey men Qazaqstanda ortaşa jalaqınıñ dollarlıq ekvivalenti aytarlıqtay tömendedi. Tipti Euraziyalıq ekonomikalıq komissiya eki eldiñ ekonomikası şikizat tauarlarınıñ bağasınıñ qwbılmalığına täueldi ekenin aytadı.

Ortaşa aylıq jalaqı körsetkişi boyınşa Belarus' üşinşi orında twr. Mausım ayında atalğan elde ortaşa jalaqı 819,3 belarus' rublin qwrağan dollarğa şaqqanda 424,51 dollar. 2016 jıldıñ mausımımen salıstırğanda körsetkiş dollarmen eseptegende 15,5%-ğa, wlttıq valyuta boyınşa  10,9%-ğa artqan.

Belarus' statistka komitetiniñ mälimetteri boyınşa tamız ayında ortaşa jalaqı 844,4 belarus' rubline jetken. Respublika jetekşiligi bwl körsetkişti 2017 jıldıñ soñında  500 dollarğa, yağni 2011 jılğı qarjı dağdarısına deyingi deñgeyge jetkizudi josparlauda.

Al Armeniyada birneşe jıldardan beri ortaşa jalaqınıñ dinamikalıq ösui bayqaladı. Osı jıldıñ mausım ayında eldegi ortaşa aylıq jalaqı 400,92 dollar nemese 192,63 mıñ dram bolğan jäne bwl soñğı 10 jıldağı eñ joğarı deñgey.

Bwdan bölek, esepti kezeñde Armeniyada dollarğa şaqqandağı dram bağamı 0,8% -ğa älsiregen, nätijesinde AQŞ dolları boyınşa azamattardıñ kirisi 12 ayda (2016 jıldıñ mausımı men 2017 jıldıñ mausımı) 4,3%-ğa ösken. Desek te Dostastıq elderiniñ arasında Armeniya inflyaciyası eñ tömen el - 2017 jıldıñ qañtar-mausım aylarında eldegi azıq-tülik tauarları 1,2%-ğa ğana qımbattağan.

AQŞ dollarımen eseptegende halıqtıñ tabısı qısqarğan jalğız el -Äzerbayjan. 2017 jılğı mausımda eldegi ortaşa aylıq jalaqı 530,5 mıñ mandattı qwradı, bwl 311,69 dollarğa teñ. Ötken jıldıñ säykes kezeñimen salıstırğanda körsetkiş 1,3%-ğa tömendegen.

AQŞ dollarına qarsı Äzerbayjan mandatınıñ bağamı bir jıl işinde 10,5%-ğa arzandadı, tiisinşe, nominaldı jalaqınıñ jıldıq ösimi bolmağandıqtan kursıq ayırmaşıqtı esepteuge kedergi bolğan. Osılayşa eldegi inflyaciya 5%-ğa jetken, al halıqtıñ ataulı jalaqı ösimi  5,1%.

Ukraina dollar ekvivalenti boyınşa ortaşa aylıq jalaqı mölşeri azayğan elder qatarında üşinşi orında. Grivenniñ kürt tömendeui 2014-2016 jıldardağı sayasi oqiğalardıñ saldarınan bolğanı belgili. YAğni osıdan keyin önerkäsiptiñ qwldırauı, eksporttıñ tömendeui jäne valyuta audarımdarınıñ azayuı saldarınan wlttıq valyuta qwldıradı. Eldegi jalaqı dollar ekvivalenti boyınşa soñğı birneşe jılda aytarlıqtay tömendedi.

Degenmen, sırtqı ekonomikalıq ahualdıñ twraqtanuı ayasında 2016 jılı eldegi ortaşa jalaqı ötken jılmen salıstırğanda 5,2 payızğa, 193 dollardan 203 dollarğa deyin östi. Al 2017 jıldıñ mausımında 282 dollarğa jetti, tipti grivenniñ 5,1%-ğa älsiregenin esepke alğan künniñ özinde 12 aydağı ösim 31,2% bolğan. Osılayşa Dostastıq elderi arasında Ukraina ortaşa jalaqı ösimi jaqsarğan memleket bolıp otır.

Qırğızstanda 2016 jılğı mausımnan bastap 2017 jılğı mausımğa deyin eldegi ortaşa aylıq jalaqı som boyınşa 6,6%-ğa, dollarmen 4%-ğa artıp, 238,79 dollardı qwradı. Ayta ketu kerek, Qırğızstan ortaşa aylıq jalaqını qalıptı deñgeyde saqtap otıratın elder qatarında.

Ortaşa aylıq jalaqı deñgeyi boyınşa eñ soñğı orında Täjikstan. Osı jıldıñ mausım ayında mwnda ortaşa aylıq jalaqı 1323,7 somoni boldı, nemese  150,25 AQŞ dollarına teñ. Täjikstandağı ortaşa jalaqı Qazaqstanğa qarağanda üş ese az, degenmen eldegi kiristiñ ösu qarqını ötken jıldıñ wqsas kezeñine qarağanda, wlttıq valyutada 28,7%-ğa jäne dollarğa qatıstı 15%-ğa ösken.

Desek te 2017 jılı ortaşa aylıq jalaqı öskenine qaramastan, TMD elderindegi halıqtıñ tabısı öte tömen bolıp otır. Sebebi basqa elderdegi jalaqı TMD elderiniknen 4-5 esege joğarı. Mısalı Halıqaralıq eñbek wyımınıñ mälimetteri boyınşa, 2017 jılı salıq töleminen keyin eñ joğarı jalaqı Şveycariyada tirkelgen - 3385 AQŞ dolları, Norvegiyada 3 781 AQŞ dolları. Al Lyuksemburgtegi jwmısşı halıqtıñ ortaşa jalaqısı 3565 AQŞ dolların qwraydı. Qazaqstan bwl reytingte Çernogoriya men Keniya arasında, 85 orında twr.

“The Qazaq Times”