Foto: selfguide.ru

Kataloniyada ötken referendum älem halqınıñ nazarın audarıp, Ispaniya biliginiñ narazılığın tudırğanı turalı osığan deyin kündelikti jazıp otırdıq. Bügin Kataloniya Prezidenti Karls Pudjemonttıñ küni keşe VVS bergen swhbatında kelesi aptağa qaray  täuelsizdik jariyalauğa bel baylağanı turalı mälimdemesinen keyin, avtonomiyalıq öñirdiñ Ispaniyadan irgesin aulaq salğannan keyingi ömiri qanday boların taldap kördik. 

Kataloniya – Pireney jartıtübeginiñ soltüstik-şığısında ornalasqan Ispaniyanıñ avtonomiyalıq öñiri. Astanası – Barselona. 7,5 mln katalondıqtar mekendeytin aymaqtı Ispaniyanıñ uısınan şığarğısı kelmeuine sebep jeterlik. Mäselen:

  •  Kataloniyada Ispaniya halqınıñ 16 payızı twradı;
  • Ispaniya eksportınıñ 25,6 payızı Kataloniyağa tiesili
  • Ispaniyanıñ JİÖ 19 payızı Kataloniyanıñ esebinen tolığadı;
  • Şeteldik investiciyanıñ 20,7 payızı Kataloniyağa keledi;
  • Ispaniyağa jıl sayın keletin 75 mln turistiñ 18 mln Kataloniyanı tañdaydı
  • Taragonada Europadağı eñ ülken himiyalıq zattar öndiretin hab bar;
  • Barselona portı Euroodaqtağı eñ iri 20 porttıñ qatarına kiredi.

Kataloniya Ispaniyadan enşisin aluğa  bwrınnan talpınıp keledi. Europağa belgili bwl separatistik qozğalıstıñ nätijesinde katalondıqtar özderiniñ ispandıqtardan bölek wlt ekenin däleldep, katalon tilin resmi türde moyındatıp, avtonomiyağa qol jetkizgen. Qazir Kataloniyanıñ öz Prezidenti, tuı men änwranı, zañ şığaruşı Parlamenti bar. Onan bölek, katalondıq qauipsizdik qızmeti men osı öñirdiñ şet memlekettermen baylanısın jüzege asıratın şağın konsuldıqtar da jwmıs isteydi.

Ispaniya biliginiñ 2014 jıldıñ 13 säuirinen bastap referendum ötkizuge tıyım salğan jarlığına qaramastan, sol jıldıñ qaraşa ayında bolğan  täuelsizdikti qoldaytın jalpıhalıqtıq dauıs beru şarasına 2,25 mln ğana azamat qatısıp, olardıñ 80 payızı egemendikti qalaytındarın bildirgen. Osı jıldıñ 1 qazanında ötken referendumğa avtonomiya azamattarınıñ 43,2 payızı qatısıp,   dauıs bergenderdiñ 90 payızı Täuelsizdikti qoldağan.

Kataloniya halqınıñ Ispaniyadan bölinu turalı bastamanı qızu qoldauı öñirdiñ ortalıq qazınağa ötkizip otırğan paydası tım artıq, bir sözben «Madrid bizdi tonap otır!» dep topşılauına baylanıstı. Äleueti mıqtı öñir Ispaniyanıñ özge bölikterine qarağanda salıqtı da bası artıq töleydi. Mısalı, 2014 jılı Kataloniya Ispaniya byudjetine 10 mlrd $ salıq tölegen. Kataloniyanıñ täuelsizdikten keyingi bolaşağına küdikpen qaraytındar salıqtan ünemdeuge qoljetkizgenimen, jaña qoğamdıq instituttar, köp ğimarattar salu orasan zor şığındı talap etedi degen pikir aytadı.

Degenmen Kataloniyanıñ 77 mlrd dollar sırtqı qarızı barın da wmıtpau kerek. Kataloniyanıñ JİÖ-niñ 35,4 payızın qwraytın qarızdıñ 52 mlrd dolları Ispaniya Ükimetinen alınğan. 2012 jılı bükilälemdik dağdarıs kezinde Ispaniya Ükimeti halıqaralıq narıqtan qarız swray almaytın öñirleri üşin arnayı qor qwrğan. Sol kezde Kataloniyanıñ ielegine ötken joğarıda körsetilgen qarjını qaytaru täuelsizdikten keyin mindetteletini belgili. Endi mañızdı swraq: Täuelsizdikten keyin Kataloniya qarızın şığınğa batpay qaytara ala ma? Äli künge avtonomiyanıñ derbestigin qoldap, senimdi äriptesi boluğa niet bildirgen şet memleketter bayqalmaydı. Euroodaqtıñ özi Ispaniyanıñ qwqığın qorğap otır. Sondıqtan katalondıqtardıñ keleşeginiñ qanday bolatının kesip aytu qiın.

“The Qazaq Times”