تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى كاتالونيانىڭ جاعدايى قالاي بولادى؟

كاتالونيادا وتكەن رەفەرەندۋم الەم حالقىنىڭ نازارىن اۋدارىپ، يسپانيا بيلىگىنىڭ نارازىلىعىن تۋدىرعانى تۋرالى وسىعان دەيىن كۇندەلىكتى جازىپ وتىردىق. بۇگىن كاتالونيا پرەزيدەنتى كارلس پۋدجەمونتتىڭ كۇنى كەشە ۆۆس بەرگەن سۇحباتىندا كەلەسى اپتاعا قاراي  تاۋەلسىزدىك جاريالاۋعا بەل بايلاعانى تۋرالى مالىمدەمەسىنەن كەيىن، اۆتونوميالىق ءوڭىردىڭ يسپانيادان ىرگەسىن اۋلاق سالعاننان كەيىنگى ءومىرى قانداي بولارىن تالداپ كوردىك. 

كاتالونيا – پيرەنەي جارتىتۇبەگىنىڭ سولتۇستىك-شىعىسىندا ورنالاسقان يسپانيانىڭ اۆتونوميالىق ءوڭىرى. استاناسى – بارسەلونا. 7,5 ملن كاتالوندىقتار مەكەندەيتىن ايماقتى يسپانيانىڭ ۋىسىنان شىعارعىسى كەلمەۋىنە سەبەپ جەتەرلىك. ماسەلەن:

•  كاتالونيادا يسپانيا حالقىنىڭ 16 پايىزى تۇرادى;
• يسپانيا ەكسپورتىنىڭ 25,6 پايىزى كاتالونياعا تيەسىلى
• يسپانيانىڭ ءجىو 19 پايىزى كاتالونيانىڭ ەسەبىنەن تولىعادى;
• شەتەلدىك ينۆەستيتسيانىڭ 20,7 پايىزى كاتالونياعا كەلەدى;
• يسپانياعا جىل سايىن كەلەتىن 75 ملن ءتۋريستىڭ 18 ملن كاتالونيانى تاڭدايدى
• تاراگونادا ەۋروپاداعى ەڭ ۇلكەن حيميالىق زاتتار وندىرەتىن حاب بار;
• بارسەلونا پورتى ەۋرووداقتاعى ەڭ ءىرى 20 پورتتىڭ قاتارىنا كىرەدى.

كاتالونيا يسپانيادان ەنشىسىن الۋعا  بۇرىننان تالپىنىپ كەلەدى. ەۋروپاعا بەلگىلى بۇل سەپاراتيستىك قوزعالىستىڭ ناتيجەسىندە كاتالوندىقتار وزدەرىنىڭ يسپاندىقتاردان بولەك ۇلت ەكەنىن دالەلدەپ، كاتالون ءتىلىن رەسمي تۇردە مويىنداتىپ، اۆتونومياعا قول جەتكىزگەن. قازىر كاتالونيانىڭ ءوز پرەزيدەنتى، تۋى مەن ءانۇرانى، زاڭ شىعارۋشى پارلامەنتى بار. ونان بولەك، كاتالوندىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتى مەن وسى ءوڭىردىڭ شەت مەملەكەتتەرمەن بايلانىسىن جۇزەگە اسىراتىن شاعىن كونسۋلدىقتار دا جۇمىس ىستەيدى.

يسپانيا بيلىگىنىڭ 2014 جىلدىڭ 13 ساۋىرىنەن باستاپ رەفەرەندۋم وتكىزۋگە تىيىم سالعان جارلىعىنا قاراماستان، سول جىلدىڭ قاراشا ايىندا بولعان  تاۋەلسىزدىكتى قولدايتىن جالپىحالىقتىق داۋىس بەرۋ شاراسىنا 2,25 ملن عانا ازامات قاتىسىپ، ولاردىڭ 80 پايىزى ەگەمەندىكتى قالايتىندارىن بىلدىرگەن. وسى جىلدىڭ 1 قازانىندا وتكەن رەفەرەندۋمعا اۆتونوميا ازاماتتارىنىڭ 43,2 پايىزى قاتىسىپ،   داۋىس بەرگەندەردىڭ 90 پايىزى تاۋەلسىزدىكتى قولداعان.

كاتالونيا حالقىنىڭ يسپانيادان ءبولىنۋ تۋرالى باستامانى قىزۋ قولداۋى ءوڭىردىڭ ورتالىق قازىناعا وتكىزىپ وتىرعان پايداسى تىم ارتىق، ءبىر سوزبەن «مادريد ءبىزدى توناپ وتىر!» دەپ توپشىلاۋىنا بايلانىستى. الەۋەتى مىقتى ءوڭىر يسپانيانىڭ وزگە بولىكتەرىنە قاراعاندا سالىقتى دا باسى ارتىق تولەيدى. مىسالى، 2014 جىلى كاتالونيا يسپانيا بيۋدجەتىنە 10 ملرد $ سالىق تولەگەن. كاتالونيانىڭ تاۋەلسىزدىكتەن كەيىنگى بولاشاعىنا كۇدىكپەن قارايتىندار سالىقتان ۇنەمدەۋگە قولجەتكىزگەنىمەن، جاڭا قوعامدىق ينستيتۋتتار، كوپ عيماراتتار سالۋ وراسان زور شىعىندى تالاپ ەتەدى دەگەن پىكىر ايتادى.

دەگەنمەن كاتالونيانىڭ 77 ملرد دوللار سىرتقى قارىزى بارىن دا ۇمىتپاۋ كەرەك. كاتالونيانىڭ ءجىو-ءنىڭ 35,4 پايىزىن قۇرايتىن قارىزدىڭ 52 ملرد دوللارى يسپانيا ۇكىمەتىنەن الىنعان. 2012 جىلى بۇكىلالەمدىك داعدارىس كەزىندە يسپانيا ۇكىمەتى حالىقارالىق نارىقتان قارىز سۇراي المايتىن وڭىرلەرى ءۇشىن ارنايى قور قۇرعان. سول كەزدە كاتالونيانىڭ يەلەگىنە وتكەن جوعارىدا كورسەتىلگەن قارجىنى قايتارۋ تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن مىندەتتەلەتىنى بەلگىلى. ەندى ماڭىزدى سۇراق: تاۋەلسىزدىكتەن كەيىن كاتالونيا قارىزىن شىعىنعا باتپاي قايتارا الا ما؟ ءالى كۇنگە اۆتونوميانىڭ دەربەستىگىن قولداپ، سەنىمدى ارىپتەسى بولۋعا نيەت بىلدىرگەن شەت مەملەكەتتەر بايقالمايدى. ەۋرووداقتىڭ ءوزى يسپانيانىڭ قۇقىعىن قورعاپ وتىر. سوندىقتان كاتالوندىقتاردىڭ كەلەشەگىنىڭ قانداي بولاتىنىن كەسىپ ايتۋ قيىن.

“The Qazaq Times”