Soltüstik Koreya zımıran sınaqtarı jalğasuı mümkin. Foto: kolkata24x7.co.

Soltüstik Koreya toqtausız jürgizgen ballistikalıq zımıran sınaqtarınıñ arasında öziniñ besinşi retki yadrolıq jer astı sınağın jasadı. Bwl yadrolıq sınaqtıñ mañızı sirä qanşalıq? Qazirgi kezde «Soltüstik Koreyanıñ yadrolıq qaru-jaraq tehnologiyasınıñ quatı qanday?» degen swraqtar AQŞ jäne özge elderdiñ basa nazar audaratın mäselesine aynaldı. Aldağı uaqıtta Soltüstik Koreya alğan betinen qaytpaytın bolsa, yağni yadrolıq sınağın jalğastırar bolsa, keminde Soltüstik Şığıs Aziyadağı geosayasi bet-beynesin özgertip ketui ğajap emes.

Är retki sınıq barısında tehnikalıq bir jaña deñgeyge jetip otıratını anıq. Alğaşqı tört sınaq «miniatyurizaciya» jäne «aktual'dandıru» ürdisin körsetti, al KHDR-nıñ soñğı sınağı yadrolıq oq twmsıqtardı jetkizu qwraldarın damıtuğa bağıttalğan. Osıdan az ğana bwrın, Soltüstik Koreya suastı soğıs kemeleri arqılı yadrolıq sınaqtı tabıstı jasağan edi. Bwl memlekettiñ yadrolıq oq twmsıqtı tasımaldauşı qwraldardağı damuı qanday? Jerden jarılatın yadrolıq qaru retinde paydalanu da bolsın, tasımaldauşı zımıranğa ornatu bolsın, Soltüstik Koreya bwl jaqtarında köptegen sınaqtar jürgizip kördi.

Degenmen, Oñtüstik Koreyanıñ bergen mälimetine süyener bolsaq, masştab jağınan bwl retki yadrolıq sınaq aldınğı sınaqtardıñ bärinen de ülken. Aytalıq, Ekinşi düniejüzilik soğıs kezinde AQŞ-tıñ Hirosimağa tastağan atom bombasınıñ quatımen qaraylas. Al, soñğı yadrolıq sınaqtıñ keri äserin tizip aytar bolsaq mülde köp. Bwl eñ äueli Oñtüstik Koreya men Japoniyanıñ qarsı dayındığın küşeytti. Soltüstik Koreya rejimine degen jwrttıñ senmin joğalttı. Qıtay men AQŞ qarım-qatınası naşarladı. Tağı da tolıp jatqan keri äserleri tağı bar.

Eger Soltüstik Koreya alğan betinen qaytpağanda Qıtay men Oñtüstik Koreya, Japoniya jäne AQŞ-tı qamtığan mäselede qanday özgerister bolmaq? Bwl aldağı Korey tübegi mäselesiniñ negizgi taqırıbı. Qıtay bolsa özine Korey tübeginen jau tapqısı kelmeydi. Biraq, Soltüstik Koreyada soğıs bolğan jağdayda Qıtay armiyasın qozğauı ekitalay. Kerisinşe, ol soltüstik-şığıs şekarasınan alañdaydı. Sondıqtan Qıtay biligi eki qadamğa baruı mümkin. Birinşisi, Korey tübegindegi öziniñ müddelerin tani otırıp, osığan deyin belgisiz bolıp kelgen poziciyasın naqtılaydı. Atalğan teke-tireste ne AQŞ-qa, ne Soltüstik Koreyağa jaqtasadı. Ekinşiden, qay jaqqa bolısqan künniñ özinde, Soltüstik Koreyağa bağıttalğan tejeu şaraların küşeytedi.

Qazirdiñ özinde Qıtay tübek jağdayına baylanıstı sayasatın naqtılay tüsti deuge boladı. Resmi Beyjiñniñ tübek isinde wstanğan sayasatın qısqaşa, «yadrosız, soğıssız, haossız» dep tüsindiruge boladı. Aytalıq, Qıtay ötken ğasırdıñ ortasında bolğan, Korey tübegi soğısına aralasıp, tarihi tragediyanı qaytalağısı joq.  Sol arqılı principter men sayasattardıñ tömengi sızığın saqtap twrmaq. Degenmen, Soltüstik Koreya mäselesinde Qıtaydıñ jauapkerşiligi tolıq atqarılıp otırğan joq. Aytalıq, Soltüstik Koreyanıñ halıq twrmısınıñ jaqsaruı, ekonomikasınıñ damuında Qıtaydıñ kömegi qajet.

Oñtüstik Koreyadağı jağday da asa kürdeli. «Sad» zımıranğa qarsı jüyesi bwl eldiñ eñ negizgi qayşılıqtarınıñ biri. Zımıranğa qarsı bwl jüyeni ornalastırmasa da Qıtay Soltüstik Koreyanıñ qaupin boldırmaydı dep sene almaydı. KHDR-dağı zımıran sınaqtarı, oñtüstik korey jwrtındağı sayasi özgeristerge sebep boldı. Aytalıq, «Sad» jüyesine baylanıstı da oppoziciyalıq küşter narazılığın äli toqtatpadı. Olar aldağı uaqıtta berik saqtıq küyde twradı.

AQŞ bolsa «kütu jäne baqılau» sayasatın wstanıp otır. AQŞ Soltüstik Koreya äskeri, sayasat, ekonomika jaqtarınan qısımdı birqalıptı wstap twrıp almaq. Şın mänisinde Qıtaydıñ qolımen Soltüstik Koreyağa kisen salmaq bolğan oyları jüzege aspağandıqtan, AQŞ pen Oñtüstik Koreya Beyjiñ tarabına riza emes. Al, BWW qaulısı boyınşa sankciya salğanı üşin Soltüstik Koreya da qırği qabaq  küyde. Sondıqtan Qıtay ükimeti kelesi aydan bastap, Soltüstik Koreya mäselesinde naqtı qadamdarğa ötetin boladı.

“The Qazaq Times”