Biıl Täuelsiz Qazaqstan Respublikasınıñ  Ata zañına 24 jıl toldı. Äueli egemendiktiñ kepili bolğan osı Ata zañımız ärdayım eldiñ, jerdiñ, memlekettiñ igiligine jaray bersin! Babadan qalğan amanatmız qazaq jeriniñ ielerine şeksiz qızmet etuine tilektespiz! Ata zañ halqına, halıq Ata zañğa adal qızmet ete bersin dep, barşa Qazaqstandıqtardı osı aytulı merekemen qwttıqtaymız. Desek te, Täuelsizdik alğalı beri eki ret qabıldanğan Ata zañ turalı biraz oy qozğağımız kelip otır.

Keñester odağı qwlağannan keyin qazaq eli öziniñ eñ alğaşqı konstituciyasın 1993 jılı 28 qañtar küni qabıldağan bolatın. Alayda arada eki jıl öter-ötpeste 1993 jılı qabıldanğan twñğış konstituciya täuelsiz Qazaqstan biliginiñ taqiyasına tar kelip, 1995 jılı 30 tamız küni onıñ orınına referendum ötkizu arqılı jaña Ata zañ qabıldandı. Bügin biz  biıl 30 tamız küni 22 jıl tolğan konstituciyası jayında söz qozğaytın bolamız.

1995 jıldan bastap, 2017 jılğa deyin QR ata zañına üş ret (1998, 2007, 2011 jıldarı) özgertuler men tolıqtırular engizildi. Aynaldırğan 22 jıl işinde 19 bap kürdeli özgeriske wşırağan. Özgertuler men tolıqtırulardıñ eñ negizgileri prezident ökilettiligin sozu, memlekettik qızmetkerlerdiñ zeynet jasınan keyin qızmetten ketuine baylanıstı jas şekteuin alıp tastau, merziminen bwrın prezident saylauın ötkizu jäne tağı basqa özgerister boldı. 1990-1995 jıldarı Qazaq KSR Joğarı Keñesiniñ törağası bolğan Serikbolsın Äbdildinniñ sözinşe, «Qazaqstan Respublikasınıñ qazirgi konstituciyası prezidenttiñ konstituciyası». Biraq biz bügin qazaq eliniñ Ata zañınıñ kimdiki ekeni jayında emes, onı demokratiyası damığan AQŞ pen özimizge jaqın Monğoliya elderiniñ konstituciyalarımen salıstıratın bolamız.

Mısalı AQŞ konstituciyası 1787 jılı 17 qırküyek küni qabıldanğan. Oğan osı uaqıtqa deyin şamamen 11 mıñ ret özgertuler men tolıqtırular engizuge wsınıs jasalğan. Biraq AQŞ Kongresi bwl wsınıstardıñ tek 33-in ğana qabıldap, ştattarğa radifikaciyalauğa jibergen. Al olar öz kezeginde Kongresten ötken 33 özgertu men tolıqtırudıñ tek 27-sin maqwldağan. Soñğı ret AQŞ konstituciyasına özgertu 1992 jılı engizilgen. Bir qızığı bwl wsınıs osıdan 200 jıl bwrın 1792 jılı Kongresske talqılauğa jiberilgen.

Monğoliyanıñ eñ alğaşqı konstituciyası 1924 jılı 26 qaraşa küni qabıldanğan. Bwl konstituciyağa özgertuler men tolıqtırular 1940 jäne 1960 jıldarı engizilgen. Atalğan konstituciya Keñester odağınıñ ata zañı negizinde qwrastırılğan. Osığan baylanıstı 1991 jılı oppoziciya ökilderiniñ talabınan keyin 1924 jılı qabıldanğan konstituciya tolıqtay küşin joyıp, 1992 jılı 13 qañtarda parlamenttik respublikağa negizdelgen Monğoliyanıñ qazirgi konstituciyası qabıldanğan. Atalmış ata zañ qabıldanğalı beri Monğol parlamenti oğan 1999 jäne 2001 jıldarı eki ret özgertuler men tolıqtırular engizgen.

Qorıta kelgende, biıl täuelsizdik alğanına 26 jıl tolğan Qazaqstan üşin AQŞ-tıñ deñgeyinde demokratiya ornatıp, konstituciyasına 60-70 jılda bir özgeris engizetin künge jetu äzirge qiındau bolar. Biraq Monğoliyanıñ därejesinde dala demokratiyasına qaytıp oralıp, Ata zañın özgermestey etip bekituge şaması jetetini anıq.

“The Qazaq Times”