Türkiniñ bir bwtağı Sahalar(YAkutter). YAkuttıq Tumus Meheele sözine jazılğan YAkut qızı Künneydiñ - Il tuoyuoh segeriem änin wsınıp otırmız.

YAakutter yağni Sahalar Saha (YAkutiya) respublikasınıñ twrğılıqtı halqı.

YAkut tili Türki tilderiniñ Soltüstik tarmağına jatadı. Respublikada 400 mıñğa juıq sahalar twradı.  wikipedia-nıñ mälimetine süyensek: Sahalar –qonıstanğan jerleri men şaruaşılıq dästürleri boyınşa sahalar eki negizgi topqa bölinedi. Soltüstikte twratındarı jartılay köşpeli añşılıq, balıqşılıqpen, qodas jäne bwğı ösiruşilikpen aynalısadı. Oñtüstiktiñ sahaları negizinen mal şaruaşılığımen, jılqı jäne iri qara ösirumen şwğıldanadı.
Ğalımdardıñ köpşiligi sahalar Olhon men Bayqal köliniñ mañınan qazirgi twrıp jatqan Lena, Aldan jäne Vilyuy özenderiniñ alabına şamamen 13-şi ğasırda köşip kelip, sol jerlerdiñ evender, evenkter sekildi bayırğı twrğındarımen aralasqan bolsa kerek dep topşılaydı.

Arheologiyalıq derekterdiñ negizinde sahalar oñtüstik Sibirden şıqqan, olardıñ şığu tekteri buryattarmen ortaq degen közqaras ornıqqan. 2003 jılğı naurız ayında Almaniyanıñ Maks Plank atındağı Evolyuciyalıq antropologiya institutı sahalardıñ şığu tegi turalı zertteu jariyaladı. Ol zertteude 100-den astam saha wltınıñ adamınıñ mitohondriyalıq DNQ-ları basqa euraziyalıq halıqtardikimen salıstırıldı. Zertteu boyınşa, sahalar sol aymaqta ömir süretin evenkterge jäne oñtüstik Sibirdegi türik tildes tuvalıqtarğa genetikalıq jağınan öte jaqın bolıp şıqqan.

Soltüstik sahalar añşılıq, balıqşılıq, bwğı ösiruşilikpen aynalısqan, oñtüstik sahalar jılqı, iri qara ösirgen. Eki top ta kiiz üylerde twrıp, jıl sayın qıstaq pen jaylaudıñ arasında köşip jürgen. Saha mädenietiniñ basqa Sibir halıqtarınıñ mädenietinen erekşeligi — sahalarda temir qorıtu jäne sazdan ıdıs jasau (közeşilik) öneri küşti damığan bolatın.

1620-şı jıldarı olardıñ jerine orıstar kele bastadı. Olar Saha elin özine qaratıp, añ terisiniñ salığın ornattı. 1634 jäne 1642 jıldarı bolğan saha köterilisterin basıp-janşıdı. Altın qorlarınıñ tabıluı men Trans-sibir temirjolınıñ aşıluınan keyin ölkege orıstar köptep kele bastadı. 19 ğasırdıñ 20-sı jıldarına deyin sahalardıñ basım köpşiligi Orıs-pravoslav dinine ötip boldı. Biraq qazirge deyin keybir şamandıq ädet-ğwrıptardı da saqtap qalğan.

“The Qazaq Times”