شىڭجاڭداعى گەنوتسيد: بايدەن قىتايعا ەسكەرتۋ جاسادى

اقش پرەزيدەنتى دجو بايدەن قىتاي بيلىگىنىڭ ادام قۇقىقتارىن بۇزۋى جاۋاپسىز قالمايدى دەپ ەسكەرتتى. ءتيىستى مالىمدەمەنى اق ءۇي باسشىسى ميلۋوكيدە (ۆيسكونسين) وتكەن قوعامدىق جيىندا ايتتى.

جيىندا جۋرناليستەر بايدەننەن قحر توراعاسى شي جيڭ پيڭمەن شىڭجاڭ اۆتونوميالىق اۋدانىنداعى جاعدايدى تالقىلاعانىن سۇرادى. بۇل رەتتە بايدەن گونكونگ، شىڭجاڭداعى احۋال جانە تايۆانداعى جاعدايدى ايىپتاي سويلەدى.

بايدەن سوزىندە: «مەن ببۇ-دا جانە وزگە دە حالىقارالىق ۇيىمدارمەن ادام قۇقىقتارىن قورعاۋدى جالعاستىرامىن. قازىر قىتاي الەمدىك كوشباسشى بولۋعا تىرىسادى. بۇل اتاققا يە بولۋ ءۇشىن باسقا مەملەكەتتەردىڭ سەنىمىنە يە بولۋى كەرەك. ال قىتاي بيلىگى ادام قۇقىقتارىن ورەسەل بۇزىپ كەلەدى. مۇنىڭ جاۋاپسىز قالمايتىنىن ەسكەرتەمىن. شي جيڭ پيڭ بۇل ارەكەتتىڭ قانداي ناتيجە بەرەتىنىن جاقسى بىلەدى»، – دەدى.

وتكەن سارسەنبىدە بايدەن قحر توراعاسىمەن كوروناۆيرۋستىڭ تارالۋىنا قارسى كۇرەس، كليماتتىڭ وزگەرۋى جانە الەمدە قارۋ-جاراقتىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ ماسەلەلەرىن تالقىلادى. سونىمەن قاتار، بايدەن گونكونگ، شىڭجاڭ جانە تايۆانداعى جاعدايعا بايلانىستى الاڭداۋشىلىق بىلدىرەتىنىن دە ايتتى. ال قىتاي ورتالىق تەلەديدارىنىڭ حابارلاۋىنشا، شي جيڭ پيڭ «ەكى ەل اراسىنداعى قاراما-قايشىلىق ولار ءۇشىن دە، بۇكىل الەم ءۇشىن دە قاۋىپتى» دەگەن.

بۇعان دەيىن اقش-تىڭ ەكس-مەملەكەتتىك حاتشىسى مايك پومپەو قىتايدىڭ شىڭجاڭداعى ارەكەتىن گەنوتسيد دەپ تانىدى. كەيىننەن قىتاي ءسىم امەريكالىق شەنەۋنىكتەرگە سانكتسيا ەنگىزەتىنىن ايتتى. بەيجىڭ بيلىگىنىڭ شىڭجاڭداعى ارەكەتتەرىن گەنوتسيد دەپ تانۋ – ترامپ ۇكىمەتىنىڭ بيلىكتەن كەتەر الدىندا قىتايعا قارسى سوڭعى شاراسى. شىڭجاڭداعى از ساندى ۇلتتارعا جاسالعان قىسىمدار مەن بەيجىڭنىڭ ادام قۇقىقتارىن اۋىر دارەجەدە بۇزۋ ارەكەتتەرى كوپتەگەن ەلدەردە تالقىلانىپ كەلدى.

2018 جىلدىڭ تامىزىندا بۇۇ ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جوعارعى كوميسسار باسقارماسىنىڭ وكىلدەرى شىڭجاڭداعى تۇزەتۋ لاگەرلەرىندە 1 ملن-عا جۋىق مۇسىلمانجاردىڭ زاڭسىز ۇستالعانىن جانە ادام قۇقىقتارىنىڭ تاپتالعانىن مالىمدەدى. باسقارما بۇل جاعدايعا الاڭداۋشىلىق ءبىلدىرىپ، وسى ايماققا باقىلاۋشىلار جىبەرۋدى ۇسىندى.

قىتاي بيلىگى شىڭجاڭدا پەنيتەنتسيارلىق مەكەمەلەردىڭ اۋقىمدى جەلىسىن قۇرۋ تۋرالى اقپاراتتى بىرنەشە رەت جوققا شىعاردى. سونىمەن قاتار، 2018 جىلدىڭ سوڭىندا ولار وڭىردە ءبىلىم بەرۋ جانە كاسىپتىك دايارلاۋ ورتالىقتارى جۇمىس ىستەيتىنىن حابارلاعان. قىتاي شەنەۋنىكتەرىنىڭ مالىمدەۋىنشە، وندا تەرروريزم مەن ەكسترەميزم يدەيالارىنىڭ ىقپالىنا تۇسكەن، قىتاي ءتىلىن، جازۋ نەگىزدەرىن، كوممۋنيكاتيۆتىك داعدىلاردى جانە قحر زاڭناماسىنىڭ نەگىزدەرىن وقيتىن ادامدار بار. بۇل ورتالىقتارداعى ادامداردىڭ ناقتى سانىن قىتاي بيلىگى جاسىرىن ۇستاپ وتىر.

"The Qazaq Times"