باۋىرجان قاراعىزۇلى: ءولىم دەگەن – وتىرىك

ەكەن...

بۇل قالادا ءبارى بار ەكەن.
جوق تا بار ەكەن.
ەندى بىلاي قاراساڭ،
سول ءتۇن،
سول ەرىگەن جەل... جوتەلگەن اۋا...
جوتەلگەن اۋانىڭ ۇنىنەن،
سول باياعى تانىس مۇڭ تاعى دا ىڭىلداپ،
جەتەكتەپ الدى. تەرەزە الدى.
كۇرسىنگەن اعاشتى كورەسىڭ
سول باياعى ۋاقىتقا ىلىنگەن.
كۇرسىنگەن اعاشتىڭ تۇبىندە
كولىكتىڭ داۋىسى دومالاپ بارادى.
قاڭعىباس داۋىس،
بىرەۋدى قاعىپ كەتپەسە ەكەن،
بىرەۋدى باسىپ كەتپەسە ەكەن...

                       تۇركيا. گازيانتەپ شارى.

 

شىن. دىق.

ءوزىنىڭ اسپانىندا
بالىقتار ۇشىپ ءجۇر...
(ال، كانى، وسى سويلەمدى تۇزەڭىز.)
ءبىز
اۋانىڭ استاندا بالىقتاي جۇزەمىز.
قۇس تا ءجۇزىپ ءجۇر اۋادا.

"تاسباقا" دەگەنگە شامداندىق،
تاڭداندىق قۇستارعا...
ويتكەنى توبەڭدە!
قۇستار دا جۇزەدى اۋادا،
بىراق، تومەندە.

ۇمىتتىق ۇياتتى.
قوش. ۋاقىتشا.
بىزدەن اقىلدى سياقتى، دەلفين.

ناقىلدى سۋداي ساپىردىق،
جىلايدى جانار.
سۋداي ساپىردىق ءسوزدى،
بالىققا وبال.

عارىشتا جۇلدىزدار ءجۇزىپ ءجۇر،
ويلانشى دەلفيندەي... ءجۇزىپ... بىلاي...
ۋاقىت تا ءجۇزىپ ءجۇر، ويناپ...
كەڭىستىك - سۋ.
ۇشىپ ءجۇر قۇداي!

 

گالستۋك

ءتۇن ءىشى. جوق، مۇمكىن تاڭ الدى،
نەمەسە تۇستەگى اسىنان،
ءبىر ادام تابىلماي قاسىنان،
باستىعى، دوسىنان، قاسىنان،
قيانات كورگەندە، سىپىرىپ باسىنان،
قانشا ادام اسىلىپ ءولدى ەكەن وسىعان؟!

 

3018 جىل. قۇربان ايت.

ەلەكتروندى قالادا
قىپ-قىزىل كۇن باتقاندا،
اق پەن قارا تالاسىپ،
جوق پەن بارى جاراسىپ
جاتقاندا،
ءولىم كەلدى الاڭعا.
كەلدى ءولىم
ال قىزىل گۇل ۇستاپ،
جوتكىرىنىپ سويلەدى،
گالۋستۋگىن دۇرىستاپ:
"مەنىڭ اتىم قۇربان" دەدى.
"سەن" دەدى.
ەشكىم سەنبەدى.

 

بەيباق

ەي، بەيباق،
ار الدىندا تىر جالاڭاش شەشىنگەن،
جانە
ءولىم سوتىنا تىرىدەي كەسىلگەن،
سەن عانا ەمەسسىڭ،
ءسوز وعىنا اتىلعان،
سەن عانا ەمەسسىڭ
قاشىپ شىققان جاتىردان...

توپىراق!
توپىراققا جانتالاسىپ جۇگىرگەن،
مەن عانا ەمەسپىن،
ءوز ويىنا ورتەنگەن، جۇگىنگەن، ۇگىلگەن،
مەن عانا ەمەسپىن...

كور... كورەسىڭ كوردى.
كور... كوزىڭنەن جان تولقىپ...
مەن - وتپىن. وتىمنان شەر ءىش،
ءتاپ-ءتاتتى قايتىس بولاسىڭ،
ءتاپ-ءتاتتى ارۋاق بولاسىڭ - ءسابي!

ۋاقىت قاباتىندا جورعالاپ،
قورعالاپ جۇرگەن كىم، حاقتان؟
ماڭدايىڭنان تاعدىرىڭ سورعالاپ،
ءومىر سۇرگىڭ كەلەدى وتتاپ.
ال
مەنىڭ كۇلكىم كەلەدى.
كۇلكىم - ۋداي ورتەيدى جاسىمدى،
جىلاتىپ عاسىردى.

 

ءتۇن. مەن.

...مەن، قازىر وسى ۋاقىتتىڭ
جانىن سەزەمىن،
دەمىن سەزەمىن
كۇرسىنگەن...
ءتۇن.
موماقان تۇن، ءتۇس جانە ءوڭ سىڭگەن،
مىناۋ بەيمازا،
ۇيقىسى قاشقان قالادان،
ۇيقىدا جاتقان دالاعا
ءسىڭىپ كەتكىم كەلەدى،
اسپان جاڭبىرىنداي،
تامشى تاعدىرىنداي ءمولت ەتىپ...

تاعدىردىڭ جازعانىن كورەمىن،
بىرەۋدىڭ دۇسپاندىعىن،
قاستىعىن،
جالعان دوستىعىن،
لاستىعىن كوتەرىپ كەلەمىن،
كوتەرە بەرەمىن...
بəلكىم، موماقان ءتۇنىم،
ساعان،
مۇنىم كۇلكىلى.
مەن ولسەم،
ءسوز كوتەرە الماي
ولەتىن شىعارمىن
ءبىر كۇنى!

 

توپىراق دەمى 

توپىراق،
مەن جاساندى مۇڭنان قورقامىن…
تۇننەن قورقامىن دۇعاسىز.
سوقىر سوزدەردەن;
قابىرگە اينالعان قاراڭعى-ى-ى كوزدەردەن;
كىنالى كىرپىكتى جۋعان كۇناسىز جاستان;
تاۋبەسىز باستان، قورقامىن،
توپىراق!

اللانىڭ «ويى» جاۋىپ تۇر اسپاننان،
مەيىرىم جاۋىپ تۇر ءموپ-ءمولدىر.
ءيا، راس،
ءبىز — جەتىمبىز جەرگە تاستالعان،
ماستانعان جوققا،
نە
راحىم نۇرىنا ماس بولعان،
ۇمىتشاق نۇكتەمىز — اداسقاق…

توپىراق،
مەن، وزىمنەن قورقامىن…
توزىمنەن قورقامىن كەكتەنگەن.
كوپىرىك داۋىسقا كومىلگەن،
وتىرىك سەزىمنەن،
قورقامىن توپىرا-ا-اق…

قاراشى،
جاڭبىر كەتىپ بارادى…
قايدا كەتىپ بارادى؟
تاعدىر كەتىپ بارادى...
قايدا كەتىپ بارادى؟
قاراشى،
تامشى ءمولت ەتە ءتۇستى…
شولپ ەتە ءتۇستى ءبىر ءومىر،
توپىراق!

 

جەلدىڭ قاتىسى جوق

جەل تايعاناقتاپ جۇگىرىپ بارا جاتىر...
بايلىعىڭ - بىرەۋدىڭ جۇيكەسىنەن ەسىلگەن ارقان.
قايعىنىڭ ءوزى كوڭىلدى. ءبارى – ەلەس.
كەشەگى اشىنىپ جۇرگەن – سابىرلى.
وكىنىشىنە اسىلىپ ولگەن ول ەمەس.
بايسالدىق ەدى، جارىقتىق.
ارقاننىڭ دا قاتىسى جوق دەي سالدىق.
ەسىنەۋ ءۇشىن كۇرسىنىپ...
قايعىنىڭ ءوزى كوڭىلدى.
اقىلدى ويلاپ تاپقاندا،
جوعالتىپ الدىق ءومىردى...
وكىنە الماعانىمىز – وكىنىش.
وكىنىشىمىزدى تويلادىق.
ءولىمدى سۇپ-سۇلۋ قورلاعانىمىز ءۇشىن،
بايسالدىق جايلى ويلادىق.
قاتتى بەرىلىپ ويعا.
كۇبىرلەپ...
قولىمىز دىرىلدەپ...
قولىمىزدا ەسىلگەن ارقان.
ءبىر ۇشى قايدا؟!

 

ول

...جوق شىعار، تابيعي وزگەرۋ،
ۋىتتى، كەكتى كوزدەرى.
نە دەگەن قاتىگەز ەدى،
نە دەگەن قىپ-قىزىل سوزدەرى،
ۇياتىم قىزارىپ كەتتى،
ۋاقىت ۇزارىپ كەتتى...

وياندىم.
ول مەنى الدادى، اربادى...
قورلادى.
قۇداي-وۋ!
ەسىم دۇرىس اداممىن عوي،
ەسىم دۇرىس، جىندى ەمەس.
ءومىر سۇرگىم كەلەدى جاي ءبىر ادامداي،
مازامدى الماشى تۇنگى ەلەس!

بولدى ەندى.
عايىپ.
بالكىم، اسىقتى.
مىنە،
ويىمنىڭ سۇپ-سۋىق قولدارى،
جانىمدى شوشىتتى.
رۋحىمدى جاسىتتى.
شىدايمىن. قايتەمىن، كوندىگەم؟؟
....ۇيىقتاي السام عوي ەندى مەن؟!

 

سوزگە قانات بىتكەن ءتۇن

تىلە. وزىڭنەن تىلە، سۇرا وزىڭنەن.
وزىڭدە – ماڭگىلىك ءسات سايىن جارالعان.
ءسات سايىن جوعالعان ويلارىڭ ورالسىن، گۇلدەسىن.
گۇلدەسە، كوزىڭنەن ءسوز تامار مولدىرەپ.
باستالار باسقا الەم جۇرەكتە.
كۇن تۋار كۇلىمدەپ تىلەكتە.
وزىڭنەن تىلە.
قادىرىڭ كەتپەسىن وزىڭە. قادىر ءتۇنى.
كوكتەسىن كۇدىگىڭ، كۇدىگىڭ كوكتەسە،
ءبىر تامشى جاسپەنەن باسقا الەم جازىلار،
وقىلار شىندىعىڭ ءبىر تامشى جاسپەنەن.
پوي، سوسىن وي ۇشىر الاقانىڭنان،
الاقانىڭنان ءسوز ۇشىر، تاعدىرلاس!
ەندى بۇدان بىلاي قۇداي اقىل ايتپايدى بىزدەرگە.
ايتقان ول، ۋاقىتقا سەرت ەتىپ.
ال ەندى ارلى كىم؟!
ارسىز كىم؟!
جازعان. جازىلعان بارلىعى.
ءوزىڭدى وقى.
قادىر ءتۇنى ۇلىماسىنشى قۇلقىنىڭ.
تەك قانا ولەڭ تۇسەدى اسپاننان بۇل ءتۇنى. 

                                    قادىر ءتۇنى. 2017 جىل. قىرعىزستان. بىشكەك قالاسى.

 

سەزىكتىڭ كوزىمەن قاراساق

سەزىكتىڭ كوزىمەن قاراساق...
كەلە جاتىرمىن.
بالكىم، سەنەن كەتىپ قالعان شىعارمىن بولاشاق.
سونشا ساعان نەگە اسىقپىن،
نەگە عاشىقپىن؟
بىلمەدىم.
بىلەرمىن،
ءجۇزىمدى ساعىنىش داۋسىمەن جۋعاندا.
جۇلدىزىم وڭىمنان تۋعاندا;
بىلەرمىن،
ادىلەت كوزدەردە كۇلگەندە،
مەيىرىم كوكتەگەن ۇندەردە ماحاببات قاناتىن قاققاندا;
بىلەرمىن،
ورتەنگەن قىزعانىش كۇل بولىپ وزەندەي اققاندا،
ول وزەن كاۋسارعا اينالعان كەشتەردە;
قيانات تاپتالىپ، كومىلىپ،
كومىلگەن توبەگە اپپاق گۇل وسكەندە – بىلەرمىن.

سەن نەتكەن كوركەمسىڭ!
سەن نەتكەن سۇلۋسىڭ، سۇيكىمدى.
سەن جايلى ويلاسام ماڭايىم ءان شالقىپ،
كىرپىككە مولدىرەپ كۇي تۇندى.
مەن سەنى ساعىندىم،
مۇڭداسىم اياۋلى قۇرداسىم – بولاشاق!

 

اپاتيا

ءى

«ىمىرت تاعى ولەڭ وقىپ وتكەنگە،
كوشەلەردەن ءسوز جيناپ ءجۇر كوپ پەندە...
ەرتەڭ ءۇمىت سىعالاعان شىعىستان،
كەلەر جىلى قار جىلاپ تۇر كوكتەمدە.

ال سەن بولساڭ ءتۇس كورەسىڭ كۇنىمەن،
ءومىر ءسۇرىپ وي كەشەسىڭ تۇنىمەن.
جەلدىڭ مۇڭىن تۇسىنبەگەن بولاسىڭ،
اي تۋعاندا اپپاق گۇلدىڭ تۇبىنەن...»

 

ءىى

ساۋساعىڭا ساۋساعىم تيگەن نۇكتە
- جاڭادان ءبىر الەمنىڭ جاراتىلعان كيەسى.
سۇيەسىڭ. عالام كەتتى وزگەرىپ.
اقيقاتقا اينالادى سەزگەنىڭ.
بۇل نە دەگەن عاجايىپ.
بۇل نە دەگەن وزگەرۋ.
ءار سەكۋندتا عارىشتىڭ كەزىپ كۇللى عۇمىرىن،
جان داۋىسىنا ءۇڭىلۋ.
ءولىم دەگەن - وتىرىك.
ءومىر دەگەن - ماڭگىلىك.
قايدا جۇردىك قاڭعىرىپ؟؟؟
جانىم. ەرىنىڭنەن شاشىراپ قۋانىشتىڭ ءىنجۋى،
جانارىمنان توگىلىپ جۇبانىشتىڭ جاقۇتى
ەرىپ كەتتى كەڭىستىك، ومىرىلدى ۋاقىت.
باقىت.

 

ءىىى

مىنە، تاعى دا ۇيقىسىز وتىرمىن.
باقۇلمىن بارىنە.
جانىما كەلگەن كىم؟! جالعىزبىن.
قانىمدا جارالعان عارىشتا بالالار وينايدى،
بابالار باتا وقىپ...
ال مەن بولسام تەمەكى شەگەمىن،
تەرەزە مولدىرەپ قارايدى دالاعا.
دالا دا قارايدى مولاعا.
جوق، مۇمكىن قايعىمدى شەگەمىن،
مىسقىلداپ مولاعا؟

ۋفف... ويىما كەلگەن كىم؟!
ەرمەننىڭ ءيسى كەلەدى مۇرنىما،
كۇرەڭ تاۋلاردى ەسكە السام،
كەلەدى جىلاعىم، كەلمەيدى وتكەن كۇن.
وسىنىڭ بارىنە سەنبەيدى،
قارتايعان بۇتاقتى سويلەتكەن
جاپ-جاسىل نارەستە جاپىراق.

 

***

كۇن تۋعاندا باسىڭا
جولامايدى كولەڭكەلەر قاسىڭا...
كۇن تۋعاندا باسىڭا
قانداي عاجاپ اي تۋعانى كەرىلىپ،
ۇمىتاسىڭ ساتقىندىعىن ساعاتتىڭ،
بارلىعىنان جەرىنىپ،
وتىراسىڭ جالعىز ءوزىڭ ەگىلىپ،
قانداي عاجاپ!
جۇك تۇسكەندەي ارقاڭنان
ۇڭىلەسىڭ ومىرىڭە بولكوننان،
ءومىر ساعان ۇڭىلەدى،
جارىقتىق،
اششى وكسىك تىعىلادى قولقاڭا،
شەر تولقيدى، تىستەنەسىڭ، شىدايسىڭ،
كوڭىلىڭنىڭ كەمسەڭىنە قۇلايسىڭ...
قاپ-قارا ءتۇن سيپاعاندا باسىڭنان،
شىداي الماي جىلايسىڭ،
قانداي عاجاپ!

"The Qazaq Times"