نازار روللان. فوتو: الەۋمەتتىك جەلىدەن.

ءبىزدىڭ قوعامعا ۇمار-جۇمار ەنىپ كەتكەن ءبىر اۋىر دەرت بار. ول – كىمنىڭ قالاي بولسا سولاي ءجۇرۋى. بىربەتكەيلىك. كەۋدەمسوقتىق. بىرەر كۇن بۇرىن عانا جاسى ەگدە تارتقان جەدەل جاردەم جۇرگىزۋشىسىن تۇرىك ازاماتىنىڭ وڭدىرماي ۇرىپ كەتكەنى ەستە بولار. تاپا-تال تۇستە سويقان سالعان سول ازامات جاۋاپقا تارتىلدى ما؟ جوق. مۇلايمسىگەن كۇيى حالىقتان كەشىرىم سۇرادى دا، سايران سالىپ كەتە باردى. زارداپ شەككەن كولىك جۇرگىزۋشىسىنىڭ ورنىندا ءاربىرىمىزدىڭ جاقىنىمىز بولۋى ابدەن مۇمكىن ەدى عوي... ۋلاپ-شۋلاپ، اۋىزشا ايىپتاپ، شاڭ قاۋىپ قالا بەردىك. دەنيس تەن الماتىنىڭ قاق ورتاسىندا بۇزاقىلار قولىنان قازا تاپقاندا دا اھ ۇرعانبىز. ىشكى ىستەر ءمينيسترى قالمۇحانبەت قاسىموۆتى جەردەن الىپ، جەرگە سالدىق. ءبىر مينۋتتا تۇرماسىن، كەتسىن دەدىك. الدەكىمدەر الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى قول دا جينادى. قاراپايىم ادامدارعا قوعام بەلسەندىلەرى ءۇن قوسىپ، داۋىسىمىز جۋانداي تۇسكەن ءتىپتى. بىراق مينيسترلىك تىم مارعاۋ ءۇن قاتتى: «پرەزيدەنت ايتسا كەتەتىن شىعارمىن...». 5 قازان كۇنى جولداۋ جاريالاعان ەلباسى اكىم مەن مينيستر بىتكەندى سىن تەزىنە العاندا، قاسىموۆقا تيىسپەدى. قايتا ماقتادى. ونىڭ كاسىبي بىلىكتىلىگى جوعارى ەكەنىن باسا اتاپ ءوتتى. ءتىلىن تىستەپ قوعام قالا بەردى.

 وسىدان ەكى-ءۇش جىل بۇرىن ماقسات ۇسەنوۆتىڭ باسىمىزعا قايتىپ اڭگىرتاياق ويناتقانى دا ۇمىتىلا قويعان جوق. ۇمىتىلا قويعان جوق دەيمىز اۋ، ول تاعى ءبىر كۇنى تۇتقيىلدان شىعا كەلىپ، توبەمىزدەن جاي تۇسىرمەسىنە كىم كەپىل؟ سوندىقتان الماتىدا كولىك تىزگىندەگەن ءاربىر ادام ابايلاپ ايداسا يگى. ۇسەنوۆ تۇرمەگە ءبىر كىرىپ، ءبىر شىعىپ، ول «تارتۋ ەتكەن» وقيعالار ۇمىتىلا باستاعانى سول ەدى، تاعى ءبىر «جاپ-جاڭا ۇسەنوۆ» پايدا بولا كەتتى. ەسىم-سويى – نازار روللان. ءبىزدىڭ ءار نارسەگە بايىپپەن قاراپ، كەيبىر ىستەردى ءاتۇستى قاراي سالاتىن اسا سابىرلى قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى قوعامدا دۇربەلەڭ تۋعىزعان 20 جاستاعى جىگىتتى بۇگىن عانا ۇستاپتى. قالالىق ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ حابارلاۋىنشا، ايىپتالۋشى جىگىت ەندى جەتى كۇنىن تەمىر توردا وتكىزبەك. پوليتسەيلەر: «ونىڭ ارەكەتىنە بايلانىستى جانىنداعىلارعا شىن مانىندە ۇلكەن قاۋىپ تۋعان» دەپ مالىمدەپ، بىراق جىگىتتى «كىشىگىرىم بۇزاقىلىق» بابى نەگىزىندە جاۋاپقا تارتپاقشى. ايتپاقشى، ول جىگىت نە ءبۇلدىردى دەرسىز؟ ايتالىق.

20 جاستاعى جىگىت ءال-فارابي داڭعىلىنىڭ بويىمەن قارسى باعىتتا جۇيتكىپ، جول ەرەجەسىن ورەسكەل بۇزعان. جانە بۇل ارەكەتتى ءبىر ەمەس، بىرنەشە رەت ءساتتى جۇزەگە اسىرىپتى. بۇل ءىسىن ۇلكەن ماقتانىش كورگەن نازار روللان سول ءساتتى ۆيدەوعا ءتۇسىرىپ، ينستاگرام پاراقشاسىنا دا سالىپ قويىپتى. الەۋمەتتىك جەلىنىڭ «...جۇرتقا جايار، وسەكشى» ەكەنىن باس كەيىپكەرىمىز ەسىنەن شىعارىپ السا كەرەك. پوليتسەيلەردىڭ مالىمەتىنشە، جاس جىگىت وسى ارەكەتى ارقىلى اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىڭ كودەكسىنىڭ 4 بىردەي تارماعىن بۇزعان. تيىسىنشە، جولدىڭ قارسى باعىتىنا شىعىپ كەتكەنى ءۇشىن ءبىر جىلعا دەيىن كولىك جۇرگىزۋ قۇقىعىنان دا ايىرىلۋى ءتيىس. ىشكى ىستەر باسقارماسى جاريا ەتكەن مالىمدەمەنىڭ تولىق ءماتىنى مىناداي:

«بوستاندىق اۋداندىق ىشكى ىستەر باسقارماسى جەرگىلىكتى پوليتسيا قىزمەتىنىڭ قىزمەتكەرلەرى ءوزىنىڭ قوعامعا قارسى ارەكەتى ارقىلى جان-جاعىنداعى ادامدارعا، ونىڭ ىشىندە جول قوزعالىسىنا قاتىسۋشىلارعا ەلەۋلى قاۋىپ توندىرگەن 1998 جىلى تۋعان نازار روللان ەسىمدى ازاماتتىڭ ارەكەتىنە قاتىستى شارا قابىلدادى. ونىڭ قاتىسۋىمەن بولعان ەپيزود ءال-فارابي داڭعىلى مەن مۇستافين كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىندا ورىن العان» دەپتى ءىىد ءباسپاسوز قىزمەتى. ەندى قازىر ءىستى الماتى قالالىق مامانداندىرىلعان اۋدان ارالىق سوتى قاراپ جاتقان كورىنەدى.

ونسىز دا الماتىدا جول اپاتى كوپ بولادى. ايدىڭ، كۇننىڭ امانىندا اۆتوبۋس پەن اۆتوبۋس، كاماز بەن جەڭىل كولىك سوقتىعىسىپ، بولمايتىن جەردە كولىك كەپتەلىسىن تۋىنداتىپ تۇرادى. قر باس پروكۋراتۋراسى ارنايى ەسەپ جانە قۇقىقتىق ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، جول اپاتىنان ەڭ كوپ ادام ءولىمى – الماتى شاھارىندا تىركەلەدى ەكەن. ماسەلەن، 2018 جىلدىڭ العاشقى التى ايىندا قالادا 7000-نان استام جول اپاتى تىركەلگەن. سالدارىنان 1685 بالا زارداپ شەگىپتى. بۇل ادام شوشىتاتىن، توبە قۇيقاڭدى شىمىرلاتاتىن ستاتيستيكا. بىزگە جول ەرەجەسىن ايقىنداۋ، جول ساقشىلارىنىڭ قىزمەتىن رەتتەۋدەن بولەك، ەل ازاماتتارىنىڭ جول-كولىك قوزعالىسىنا قاتىستى ساناسىن، ويىن دا رەتكە سالۋ كەرەك سياقتى كورىنەدى وسىندايدا. ايتپەسە، نورۆەگيادا جول اپاتى ىقتيمالدىلىعى بىزدەن 11 ەسە تومەن ەكەن. الەمدىك، عالامدىق اتاق-داڭققا ۇمتىلماي تۇرىپ، الدىمەن وسىنداي شارۋالاردى ءبىر جونگە سالىپ الساق الدەقايدا ۇتپاس پا ەدىك..؟

ءجا، نەگىزگى تاقىرىبىمىزعا قايتا ورالايىق. شاھاردىڭ باسقا دا جەرلەرىندە ءتارتىپ بۇزۋ – ەرەجەگە دە، ادام ومىرىنە دە قايشى. بىراق كولىكتەر اسا جوعارى جىلدامدىقپەن جۇرەتىن ءال-فارابي داڭعىلىنىڭ بويىنشا قارسى بەتكە شىعۋ دەگەنىڭىز – ونداعان، ءتىپتى 20-30 ادامنىڭ ومىرىنە ءبىر ساتتە ۇلكەن قاۋىپ ءتوندىرۋ دەگەن ءسوز. الايدا مۇنداي وي نازار روللاننىڭ ويىنا كىرىپ-شىقپاعان سياقتى. ماسەلە، ول جاساۋى مۇمكىن جول اپاتىندا دا ەمەس. ماسەلە – نازار سياقتى ءوز ىسىنە وكىنبەيتىن، قايتا سونىسىن جارنامالايتىن ادامداردىڭ ارتۋىندا، تيىسىنشە وسىنداي ەرەجە بۇزۋشىلىققا پوليتسيانىڭ دا كوزجۇمبايلىقپەن قاراي سالاتىنىندا. مۇنى ءبىر دەپ قويىڭىز. ەكىنشى، ايىپتالۋشى جىگىتتىڭ «بەلگىلى جازۋشى روللان سەيسەنباەۆتىڭ نەمەرەسى ەكەن» دەگەن اقپاراتتىڭ تاراۋى. ءيا، لوندوندا اباي ءۇيىن اشقان، «اباي حالىقارالىق كلۋبىن» قۇرعان، «امانات» دەپ ات قويىپ جۋرنال شىعارعان، تالاي كىتاپتاردىڭ اۆتورى اتانعان جازۋشى. بىراق قوعامدا وسىنداي اقپارات تاراعانى سول ەكەن، جازۋشى ونى جوققا شىعارىپ، «نەمەرەسىنەن باس تارتىپتى».

«ول مەنىڭ نەمەرەم ەمەس. سىزدەر قاتەلەسەسىزدەر. ءبارى حابارلاسىپ جاتىر. ول بالانىڭ ماعان تۇك قاتىسى جوق. مەن ءوزىم اۋرۋحانادا جاتىرمىن» دەگەن جازۋشى وتاندىق سايتقا بەرگەن سۇحباتىندا. دەگەنمەن جازۋشىنىڭ ءسوزىن جوققا شىعارۋعا مىنا ءبىر ءۇش دەرەك قاۋقارلى سەكىلدى. ءبىرىنشىسى – فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندە نازار روللان مەن روللان سەيسەنباەۆتىڭ ءبىر-بىرىمەن «دوس» ەكەندىگىندە. ەكىنشىسى – جاس جىگىت روللان سەيسەنباەۆقا قاتتى ۇقسايتىن ەر اداممەن سۋرەتكە ءتۇسىپ، ونى ينستاگرام جەلىسىنە جۇكتەگەن. ءۇشىنشى فاكتى – روللان سەيسەنباەۆ تۋرالى Wikipedia پاراقشاسىندا مىناداي انىقتاما كورسەتىلگەن: «جازۋشىنىڭ ءماتىنى مەن فوتوگرافياسى ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى الەم حالىقتارى ادەبيەتى ينستيتۋتىمەن بەكىتىلگەن. فوتوگرافيا اۆتورى: نازار ورالباي».

ال نازار روللان بولسا ۆيدەو جازبا ارقىلى حالىقتان كەشىرىم سۇراعان. كەيىن ول بەينەجازباسىنا قاتىستى: «مەنى اقىماق قۇساپ، كەشىرىم سۇرادى دەگەن ادامدار نازار اۋدارساڭىزدار، مەن ول جەردە كۇلكىمدى ارەڭ تەجەپ تۇرمىن. ول ۆيدەونى ءتورت رەت تۇسىردىك» دەپتى. جىگىتتىڭ بۇل سوزىنەن ىستەگەن ىسىنە ەش وكىنبەيتىنىن، الداعى ۋاقىتتا مۇنداي «توسىنسىيلاردى» قايتالاپ تۇرۋعا نيەتتى ەكەنىن اڭعارۋعا بولاتىنداي. فەيسبۋك الەۋمەتتىك جەلىسىندە بەلگىلى جۋرناليست كامشات تاسبولات جىگىتتىڭ قىلىعىنا قاتىستى مىناداي پىكىر قالدىرعان: « قىلمىستىق جازاعا تارتىلسىن! Əكىمشىلىك قۇقىق-بۇزۋشىلىق، جəي ايىپپۇل دەپ ميدى قاتىرماسىن! قاتاڭ جازاعا تارتىلمايىنشا، قوعام نارازىلىعى باسىلمايدى. كىم بىلەدى، مۇنىڭ ميىنا ۇسەنوۆتەر سياقتىلاردىڭ جاۋاپقا تارتىلماعاندىعى، ءتىپتى، داندايسىپ كەتكەنى كەرى əسەر ەتكەن شىعار» دەيدى ول.

تۇنەۋ كۇنى تاكسيگە وتىردىم. كولىك جۇرگىزۋشىسى – ورتا جاستاعى جىگىت ەكەن. وزىمەن قاپتالداسىپ، جولعا تالاسقان كولىك جۇرگىزۋشىسىن اياماي بالاعاتتادى. ونى دا تىقسىرىپ، جولدىڭ بويى ازان-قازان بولىپ كەتتى. «مەن مۇنداي كەزدە ەشكىمدى ايامايمىن. ۇنەمى قانىمدى ءىشىپ كەتكەن كولىكتى ىزىنەن قۋىپ بارامىن دا، جۇرگىزۋشىسىنىڭ بىت-شىتىن شىعارامىن» دەيدى. وسىلاي. الماتىنىڭ جولدارىن قىزۋقاندىلىق، تارتىپسىزدىك، ءوز-وزدەرىنە دەگەن تىم سەنىمدىلىك جاپپاي كەزىپ ءجۇر...

"The Qazaq Times"