قاڭعىباس يتتەر نەمەسە قاجەتسىز زاڭدار

اۋىلدارداعى قاڭعىباس يتتەردىڭ ۇلكەن ماسەلەگە اينالعانىن مىنا جۇرت بىلەمە ەكەن؟
بولماسا، قوراداعى مالعا تۇسكەن، بالالاردى تالاپ تاستاعان جاعدايلار از بولىپ جاتقان جوق. وسى جىلى ءساۋىر ايىنىڭ باسىندا الماتى وبلىسى جامبىل اۋدانى اقسەڭگىر اۋىلىندا 9 جاسار بالانى يت قاۋىپ الدى، كۇنى كەشە عانا اقتوبەدە 13 جاسار قىزدى مەكتەپتەن قايتىپ كەلە جاتقاندا يتتەر جابىلىپ تالاعان، 2021ج جەلتوقسان ايىندا وسكەمەن لەسحوز اۋىلىندا 7 جاسار قىزدىڭ اياعىن يت جۇلىپ كەتىپ، سول جەردە قايتىس بولعان. وسىنداي جانتۇرشىگەرلىك جايتتەردى ءتىزىپ ايتا بەرۋگە بولادى. ايدىڭ-كۇننىڭ امانىندا بالالاردى يتكە جەم قىلىپ وتىرمىز. يتتەردىڭ وسىنشاما اۋىزدىقسىز كەتۋىنە نە سەبەپ؟ بۇعان ەڭ الدىمەن بىلتىر جەلتوقساندا قابىلدانىپ، بيىل ناۋرىز ايىندا كۇشىنە ەنگەن “جانۋارلارعا جاۋاپكەرشىلىكپەن قاراۋ تۋرالى زاڭ” قولبايلاۋ.

اتالعان زاڭ بويىنشا قاپقان يتتەر ۇستالسا، يەسى انىقتالعانشا ەكى اي ۋاقىتشا قاماي تۇرادى، ەگەر يەسى تابىلماسا ەكپە سالىپ بوساتىپ جىبەرەدى. اتۋعا تيىم سالىنعان.

زاڭدى ازىرلەگەن-ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينسترلىگى، سىزدەر ءيتتىڭ قۇقىعىن قورعاپ جۇرگەندە ادامداردىڭ جاپا شەگىپ جۇرگەنىن بىلەسىزدەر مە؟ الدە، قالاداعىداي ادەمى اياق كيىم، كۇرتەشە كيگىزىپ يەلەرى جەتەلەپ جۇرەدى دەپ ويلايسىزدار ما؟
اۋىلدىڭ جاعدايى مۇلدە باسقا، يت تۇگىلى ءوز قارىندارىن ازەر تويدىرىپ جۇرگەن كوپ حالىق تۇرادى، ولاردىڭ ءىلدالدالاپ اسىراپ وتىرعان ازىن-اۋلاق مالىنا شاۋىپ، ويىن بالالارىنا قاۋىپ توندىرەدى.

ول زاڭدى قابىلداعان ەكەن، ارى قاراي تالاپتارىن دا ورىنداسىن. بۇرالقى يتتەردى ءبىر جەردە جيناپ ۇستاپ، ۋاقتىلى تاماعى مەن ءدارىسىن بەرىپ، سۇراعان كىسىلەرگە قۇجاتىمەن اسىراۋعا بەرسىن. ولاي ىستەي الماسا، قارجىلارىن اياسا ادامدارعا قاۋىپ توندىرگەن ءيتتىڭ قۇقىعىن قورعاعاننان نە پايدا؟ ادامنىڭ قۇقىعىن قورعاي الماي ءجۇرىپ، يتكە جانىمىز اشي قالىپتى.
بۇل تالعار اۋدانىنداعى اۋىلداردىڭ ءبىرى قىزىل-قايرات اۋىلى. ءۇش كۇن بۇرىن جايىلىپ جۇرگەن ۇساق مالدارىنا يت شاۋىپ، جارالاپ كەتكەن. ەگەر ۋاقىتىندا بايقاپ قالماعاندا ءولتىرىپ كەتەر ەدى دەيدى مال يەسى. وسى اۋىلدا توپتاسىپ جۇرگەن يتتەر اۋىل بالالارىنىڭ مەكتەپكە بارعان كەزىندە، ەرەسەكتەردىڭ تۇنگى جۇمىستان قايتقان كەزىندە تۇرعىنداردىڭ مازاسىن ابدەن العان. بۇل تۋرالى اۋىل اكىمىنە دە حابارلاعان. ەش شارا قولدانباعان سوڭ وسىلاي كوبەيىپ كەتتى دەيدى وسىنداعى جۇرت.

الداعى كۇندەردە وسى قاڭعىباس يتتەرگە شارا قولدانباسا، زاردابى بۇدان دا اۋىر بولماسىنا كىم كەپىل؟ ءيتتىڭ قۇقىعى ادامنان دا بيىك بولىپ تۇرعاندا، تۇرعىندار ءوز بەتىمەن ەشتەڭە ىستەي الماي وتىر. بولماسا، يتكە جەم بولىپ وتىرا بەرەمە؟ مال شىعىنى تولار، ادامعا تيسە دەنساۋلىعىن، ءومىرىن ەشكىم تولەي المايدى.

ءنۇرباتيما بايتۇرسىن،

تالعار اۋدانى.