كورنەكى سۋرەت. فوتو: www.eff.org

الەۋمەتتىك جەلىنى سۇزگىلەۋ تۋرالى تالقى جۋىردا باستالعانىنا قاراماستان، قازاقستان بيلىگى Facebook جەلىسىنىڭ ىشكى جۇيەسىنە كىرىپ، ءوزى «زياندى» دەپ سانايتىن كونتەنتتى جويۋعا قول جەتكىزىپ ۇلگەردى. قاراشا ايىنىڭ العاشقى كۇنى استانا مەن Facebook جەلىسى (Meta كومپانياسى) بىرلەسكەن كەلىسىمىن ءمالىم ەتتى.

قىركۇيەك ايىنىڭ ورتاسىندا «نۇر وتان» پارتياسىنان سايلانعان دەپۋتات ايدوس سارىم «بالالار قۇقىعىن قورعاۋ ماسەلەلەرى بويىنشا كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرگە وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن ۇسىنعان. جۇرتتى تىكسىنتكەن زاڭ جوباسى بويىنشا، شەتەلدىك الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن مەسسەنجەرلەر قازاقستاندا جۇمىس ىستەۋى ءۇشىن زاڭدى تۇلعا رەتىندە تىركەلىپ، وكىلدىگىن اشۋى ءتيىس. تالاپقا مويىنسۇنباعان الەۋمەتتىك جەلىلەر بۇعاتتالادى. ءماجىلىس بۇل ۇسىنىستى ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلداعان.

Facebook جانە قازاقستان بيلىگىنىڭ رەسمي كەلىسىمى وسى زاڭ قوعامدا قىزۋ تالقىلانىپ جاتقان تۇستا جاسالدى.

«قازاقستان ۇكىمەتىنە اقپاراتتىق كەڭىستىكتىڭ قاۋىپسىزدىگىن ارتتىرۋ ماسەلەسىن شەشۋگە كومەك كورسەتۋ ءۇشىن Facebook قازاقستانعا ىشكى «كونتەنتتى حابارلاۋ جۇيەسىنە» («Content Reporting System» – CRS) تىكەلەي ەكسكليۋزيۆتى قولجەتىمدىلىك بەردى» دەپ جازىلعان ەكى تاراپتىڭ بىرىككەن مالىمدەمەسىندە.

اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى حابارلاماسىندا «CRS مينيسترلىككە Facebook جاھاندىق كونتەنتتىك ساياساتىن، قازاقستاننىڭ ۇلتتىق زاڭناماسىن بۇزاتىن كونتەنت تۋرالى جەدەل حابارلاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى» دەدى.

ماجىلىستە قارالىپ جاتقان زاڭ جوباسى قوعام سىنىنا ۇشىرادى. ازاماتتىق قوعام مەن كوپشىلىك الەمدىك رەيتينگتە وتە تومەنگى قاتاردا تۇراتىن ءسوز بوستاندىعىن ودان ارى شەكتەپ, تسەنزۋرانى كۇشەيتەدى دەپ الاڭدايدى. وسىعان دەيىن اشىقتىق پەن پىكىر ەركىندىگىن ءجيى ءسوز ەتىپ كەلگەن  اۆتورلار بۇل جولى «بۇل كيبەربۋللينگ پەن قاۋىپتى كونتەنتتەردىڭ تاراۋىن توقتاتادى» دەگەندى العا تارتادى.

رەسمي مالىمەت بويىنشا، ەلدە كەمى 3,2 ميلليون ادام Facebook جەلىسىن قولدانادى دەپ مالىمدەدى. ال Meta كومپانياسىنىڭ Instagram جانە WhatsApp جەلىلەرىنىڭ دە قازاقستانداعى قولدانۋشىلارى كوپ.

مينيسترلىك اقپاراتىنا قاراعاندا، 28 قازاندا Facebook كومانداسى ۆەدومستۆو ماماندارىنا «كونتەنتتى حابارلاۋ جۇيەسىن»، سونداي-اق Facebook كونتەنتتىك ساياساتى جانە قوعامداستىق ستاندارتتارى بويىنشا ترەنينگ وتكىزدى. قاراشا ايىندا مينيسترلىك جۇيەمەن جۇمىس ىستەي باستادى. ايدا بالاەۆا باسقاراتىن ۆەدومستۆو قازاقستان نارىعىندا جۇمىس ىستەيتىن ينتەرنەت-كومپانيالارعا قاراتا «سىندارلى ديالوگ قۇرۋعا جانە ىنتىماقتاستىق ورناتۋعا دايىن ەكەنىن» اتاپ ءوتتى. دەسە دە تاۋەلسىز قۇقىق قورعاۋشىلار ادامداردىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى ازاماتتىق وتكىر پىكىرى ءۇشىن ءجيى ءىستى بولاتىن ەلدە اتالعان كەلىسىمنىڭ بەلسەندىلەرگە قارسى تەتىككە اينالۋىنان قاۋىپتەنەدى.

The Qazaq Times