تالعار اۋدانىنداعى سايلاۋ حيكاياسى: قۋىلعان جۋرناليست، جالعان بيۋللەتەن، فالسيفيكاتسيا

QT رەداكتسياسى 25 شىلدە كۇنگى العاشقى «اۋىل اكىمدەرىن سايلاۋ» ناۋقانىندا الماتى وبلىسىنىڭ تالعار اۋدانىنداعى سايلاۋ ۋچاسكەلەرىنەن الەۋمەتتىك جەلىدە تىكەلەي ەفيردە اقپارات تاراتۋعا تىرىستى. كەيبىر عيماراتتاردا سىمدى ينتەرنەتتى قويعاندا ءموبيلدى ينتەرنەت ساپاسى ناشار بولعاندىقتان، تىلشىلەر بارعان ون شاقتى سايلاۋ ۋچاسكەسىندەگى جاعداي بارىسىن تولىق كورسەتۋ مۇمكىن بولمادى. ءتىپتى كەي ۋچاسكەدە فالسيفيكاتسياعا كۋا بولعان جۋرناليست كىرگىزىلمەي، كاسىبي قىزمەتىنە كەدەرگى جاسالدى.

بۇعان دەيىن تالعار اۋداندىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى مۇحيت دۇيسەباەۆ  «اۋداننىڭ بارلىق سايلاۋ كوميسسياسى ءوز جۇمىسىنا دايىن» ەكەنىن ءجان تەحنيكا مەن ماتەريال جاعىنان تولىق قامتىلعانىن مالىمدەگەن ەدى.

سايلاۋ كابيناسى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

تالعار اۋدانى بويىنشا اكىم لاۋازىمىنا سايلاۋ ءتورت بىردەي اۋىلدىق وكرۋگتەگى 23 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە ءوتتى.

بەساعاش اۋىلدىق وكرۋگى اكىمى بولۋعا كانديداتىن ۇسىنعان ءتورت ۇمىتكەردىڭ ۇشەۋى شەنەۋنىك جانە بىرەۋى كاسىپكەر:

• • ءجۇنىسوۆ ەرنار نيەتبايۇلى (47 جاستا) – «Nur Otan» ساياسي پارتياسىنان (بەساعاش اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ اكىمىنىڭ ورىنباسارى);
  • ايتجانوۆا ايگەرىم سايلاۋجانقىزى (50 جاستا) – ءوزىن-ءوزى ۇسىنعان (كەڭدالا اۋىلدىق وكرۋگى اكىمىنىڭ ورىنباسارى);
  • ماناباەۆ اسقار جاقىپبەكۇلى (44 جاستا) – ءوزىن-ءوزى ۇسىنعان (الاتاۋ اۋىلدىق وكرۋگى اكىمىنىڭ ورىنباسارى);
  • كۋساينوۆ بەيبىت بۋلاتۇلى (35 جاستا) – «قازاقستان حالىق پارتياسىنان» («بەتپاك دالا 2005» جشس ديرەكتورى).

جالپى اۋدان بويىنشا ءوزىن قسىنعان 36 ادامنىڭ باسىم بولىگى بۇرىن جانە قازىر مەملەكەتتىك قىزمەتتە جۇرگەندەر، سايلاۋشىلار ولاردىڭ تۇگەل دەرلىگى «نۇروتاندىق» ەكەنىن ايتادى.

«بيلىكتەن كوڭىلى قالعان حالىق سايلاۋعا سەنبەيدى، قىزىقپايدى»

رەداكتسيا العاش بارعان بەساعاش اۋىلدىق وكرۋگىندەگى 45 مەكتەپ-گيمنازياسىندا ورنالاسقان 867-سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ كوميسسيا توراعاسى ماقسات بيقوجاەۆ تىلشىگە 2044 سايلاۋشى تىركەلگەنىن جانە كۇندىز ساعات 15.00-گە دەيىن ونىڭ 53-ءى، ال 17.30-داعى مالىمەت بويىنشا 50 ادام قاتىسقانىن ايتتى. توراعا مەن كوميسسيا مۇشەلەرى ەكى دەرەكتىڭ اراسىنداعى كەرى ءماندى ايىرماشىلىقتى اشىپ تۇسىندىرمەدى. سايلاۋ ۋچاسكەسىندە پاندەميا جاعدايىنا سايكەس سانيتارلىق تالاپتار مەيىلىنشە ساقتالدى. ەدەنگە الەۋمەتتىك اراقاشىقتىقتى ساقتاۋدى ەسكەرتەتىن سىزبا-باعىتتار جاپسىرىلعان، زالالسىزداندىرۋعا ارنالعان قۇرىلعىلار ورناتىلىپ، كىرەبەرىستە مەديتسينالىق قىزمەتكەر كەلۋشىلەردىڭ دەنە قىزۋىن ولشەپ تۇرعانىن كوردىك.

№867 سايلاۋ ۋچاسكەسىندەگى بيۋللەتەن جاشىگى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

سايلاۋ ۋچاسكەسى كوميسسياسى توراعاسى ايتقانداي، ساياسي ناۋقاندى باقىلاعان تىلشىلەر ازاماتتاردىڭ سيرەك كەلگەنىن بايقادى. مۇنىڭ سەبەبىن كەي سايلاۋشىلار اقپاراتتاندىرۋ جەتكىلىكتى دەڭگەيدە وتپەگەنى جانە كوپ ادام بۇل جاعدايدان بەيحابار بولۋى دەپ تۇسىندىرەدى.

ءوزىنىڭ اتى-ءجونىن اتاماۋدى سۇراعان بەساعاش اۋىلدىق وكرۋگىنىڭ تۇرعىنى «ەش سايلاۋدا ادىلدىك كورمەگەندىكتەن، جۇرت ءۇمىتىن ابدەن ۇزگەن» دەپ ەسەپتەيدى.

– بۇل ەگەر شىنىندا دا ءادىل ءارى اشىق وتسە، قانىكەي. ەل قالاعان ادام، اۋىلدىڭ ماسەلەسىمەن ەتەنە تانىس ءارى جۇرتقا تانىس ازامات اكىم بولسا، كوپتىڭ قۋانىشى عوي. سول ءۇمىتتىڭ جەتەگىمەن كەلىپ داۋىس بەردىم. ەندى بۇرمالاماي ءادىل شەشىم شىقسا. تۋىس-كورشىلەرىمدى ۇگىتتەپ ەم، ەشبىرى سەنبەيدى، ۇمىتسىزدىك قوي باياعى. بيلىك حالىقتىڭ سەنىمىنەن ابدەن شىعىپ قالعان، – دەيدى ول.

868-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە وبلىستىق «ازاماتتىق اليانس» اتىنان جاعدايدى باقىلاپ وتىرعان بايقاۋشى  جانە «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ سەنىمدى وكىلى ەشقانداي زاڭبۇزۋشىلىق تىركەلمەگەنىن جەتكىزدى. كوميسسيا ءتورايىمى دينارا نۇرلانقىزى سەگىز ساعاتتا 2962 سايلاۋشىنىڭ 60-قا جۋىعى قاتىسقانىن ايتىپ، مۇنى «ورتاشا بەلسەندىلىك» دەپ باعالادى. كەش تۇسە بۇل كورسەتكىش شامالى عانا ارتتى. تىزىمدە سايلاۋشىلارى ەڭ كوپ ۋچاسكەدە 17.30-داعى جالپى ەسەپكە سايكەس، 67 ادام سايلاۋعا قاتىسقان.

«ەكپە پاسپورتى نەمەسە پتر تەستىنىڭ قورىتىندىسىن تالاپ ەتپەيمىز، بىراق اكەلىپ كورسەتىپ جاتقاندار بار» دەدى كوميسسيا ءتورايىمى.

ءوزىن تىزىمنەن تاپپاعاندار تاڭداۋىن جاساي المادى

وسى ۋچاسكەگە كەلگەن سايلاۋشى اتى-ءجونىن تىزىمنەن تابا المادى. ءوزىن ءاليا دەپ تانىستىرعان ول «ءۇش جىل بۇرىن (2019 جىلعى) پرەزيدەنت سايلاۋىندا وسى جەردە داۋىس بەرگەنىن جانە بۇل جولى دا جەكە اتىنا شاقىرتۋ كەلگەنىن، ۋچاسكەگە قاراستى رايىمبەك كوشەسىنىڭ بويىندا تۇراتىنىن، تۇرعىلىقتى مەكەنى رەسمي تىركەۋگە سايكەستىگىن» تاڭدانىسپەن العا تارتتى. سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ مۇشەلەرى قالىڭ قاعازداعى تىزىمنەن سايلاۋشىنى قايتا-قايتا تەكسەرىپ، ىزدەپ تاپپادى. اقىر سوڭىندا كوميسسيا ءتورايىمى اكىمدىككە بارىپ، جەكە دەرەگىن رەتتەۋ كەرەگىن، تىزىمنەن تىس ەشكىم سايلاۋعا قاتىسا المايتىنىن ايتىپ، شىعارىپ سالدى.

تاعى ءبىر سايلاۋشى 15 ماۋسىم كۇنى رەسمي تىركەلگەنىن، الايدا سايلاۋشىلار تىزىمىندە جوقتىعىن داۋلادى. كوميسسيا تاراپى وعان «ۇكىمەت ورگاندارىنىڭ بىرىڭعاي دەرەكقورىندا جەكە مالىمەتى جاڭارىپ ۇلگەرمەگەندىكتەن، تىزىمگە ەنبەي قالعان بولۋى مۇمكىن» دەگەن جاۋاپ قايتاردى. ۋچاسكە اۋماعىندا تۇراتىن ەكى ازاماتتىڭ ۇيىنە سايلاۋعا شاقىرتۋ كەلگەن.

№868 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە ءاليا ەسىمدى تۇرعىن ءوزىن تىزىمنەن تاپپاي، داۋىس بەرۋ قۇقىعىنان ايىرىلدى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

«ءتىزىمدى سايلاۋ ۋچاسكەسى ازىرلەمەيدى، دايىن كۇيدە اكىمدىكتەن جولدانادى. ەگەر ازامات تىزىمدە بولماسا، ونى قوسىمشا تىركەپ، قاتىسۋىنا رۇقسات ەتىلمەيدى»، – دەپ ءتۇسىندىردى كوميسسيا جەتەكشىسى.

29 مەكتەپتە ورنالاسقان 863-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە دە بولىپ قايتتى. وندا دا سايلاۋشىلار سيرەك كورىندى. كوميسسيا گۇلميرا اعىباەۆا ۋچاسكەدە «2040 ادام تىركەلگەن، تاڭعى 7.00-16.00 ارالىعىندا 124 ادام قاتىستى» دەدى.

ول سايلاۋشىلار بەلسەندىلىگىنىڭ تومەن بولۋىنا «دەمالىس كۇنى ءارى كۇن رايى ىستىق بولعاندىقتان، تۇرعىندار ازداۋ كەلىپ جاتىر. ەندى ىستىق قايتقان سوڭ كەشكە قاراي حالىق كوبىرەك قاتىسادى دەپ ويلاپ وتىرمىز» دەگەن تۇسىنىكتەمە بەردى.

«نۇر وتان» پارتياسىنىڭ بايقاۋشىسى راقىمجان مانسۇروۆتىڭ ايتۋىنشا، «ەشقانداي كيكىلجىڭ يا كەمشىلىك بولمادى، بارلىعى زاڭعا ساي جاعدايدا ءوتتى». تالدىقورعان قالاسىنىڭ جۇمىسپەن قامتاماسىز ەتۋ ورتالىعىنىڭ مامانى ءۇمىت ايۋپوۆ  بايقاۋشى رەتىندە «حالىق راسىندا دا از كەلىپ جاتىر، اقپاراتتاندىرۋ جەتىسپەگەن ءتارىزدى» دەيدى.

№864 سايلاۋ ۋچاسكەسى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

864-سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ ءتورايىمى نازىم سارسەباەۆا QT تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا  توعىز ساعاتتا 1719 سايلاۋشىنىڭ 98-ءى كەلىپ قاتىسقانىن باياندادى.

«جۇرتتىڭ بارىنە شاقىرۋ تاراتىلدى. الەۋمەتتىك جەلىلەردەگى اۋىلدىڭ ءتۇرلى چاتىندا رەسمي حابارلاما جاريالاندى. ەپيداحۋال مەن كۇننىڭ ىستىعىنا بايلانىستى ادامدار كوپتەپ كەلە المادى. قازىر كۇننىڭ بەتى قايتتى، قالعان ءۇش ساعاتتا جاقسىلاپ جۇمىس ىستەيمىز دەپ ويلاپ وتىرمىز»، – دەدى ۋچاسكە ءتورايىمى.

ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىر ازامات تىزىمدە بولماعاندىقتان، داۋىس بەرە الماعان. «ءتىزىمدى ءبىز جاسامايمىز، ونى اكىمدىك بەرەدى» دەگەن ءۋاج ايتتى. قحپ اتىنان تۇسكەن كانديدات بەيبىت قۇسايىنوۆتىڭ سەنىمدى وكىلى ۋچاسكە اكىمشىلىگى ۇيىمداستىرۋ جاعىن جاقسى جۇرگىزگەنىن، بىراق جۇرتتىڭ بەلسەندىلىگى تىم تومەن ەكەنىن جەتكىزدى. ونىڭ ەسەبىنە قاراعاندا، 80 شاقتى سايلاۋشى كەلگەن.

865-سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ كوميسسيا ءتورايىمى جاناركۇل ابدىحالىقوۆا رەداكتسياعا 2695 سايلاۋشىنىڭ 18.00-گە دەيىن 66 ادامى ساياسي ناۋقانعا قاتىسقانىن مالىمدەدى. ءدال وسى ۋاقىتتا 866-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە دە جاعداي ۇقساس. كوميسسيا ءتورايىمى رادا جۇمابەكوۆانىڭ  سايلاۋدىڭ ونىنشا ساعاتىندا 848 ادامنىڭ 15-ءى قاتىسقان. «شاقىرتۋ بيلەتى بارلىق سايلاۋشى-تۇرعىنعا ۇلەستىردىك» دەدى.

يەسىز قالعان بيۋللەتەندەر جۇرتتىڭ سايلاۋعا قىزىعۋشىلىعىنىڭ ازدىعىن، اقپاراتتاندىرۋ ساياساتىنىڭ السىزدىگىن كورسەتەدى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

19-مەكتەپتەگى ولقىلىق: ءجۋرناليستى قۋعا اۋعان «فالسيفيكاتسيا» داۋى

قىزىلىڭىر شاقتا رەداكتسيا قىزمەتكەرلەرى تالعار اۋدانى الاتاۋ اۋىلدىق وكرۋگىنە قاراستى قىزىل-قايرات ەلدى مەكەنىنە بەت الدى. 19 ورتا مەكتەپتىڭ عيماراتىندا ورنالاسقان 844-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە كوميسسيا ءتورايىمى ءجۋرناليستىڭ كاسىبي قىزمەتىنە كەدەرگى جاساۋعا تىرىستى. ساعات 19.11-دە ءتىلشى قىزمەتتىك كۋالىگىن كورسەتىپ، رەداكتسيادان بەرىلگەن جۋرناليستىك تاپسىرمانىڭ تۇپنۇسقاسىن تىركەۋگە كوميسسيا مۇشەلەرىنە ۇسىندى. سايلاۋ ۋچاسكەسىندە ۇيىمداستىرۋشىلاردان وزگە سايلاۋشىلاردىڭ قاتارى سيرەك. بيۋللەتەن سالۋعا ارنالعان جاشىك شيرەك مولشەرى دە تولماعان. وسى مەزەتتە Facebook جەلىسىندەگى پاراقشادا تىكەلەي ەفير جۇرگىزىپ جۇرگەن ءتىلشى شاقىرتۋ حاتىمەن كەلگەن ايگۇل ىدىرىس ومارقىزى ەسىمدى سايلاۋشىنىڭ ءوز اتى-ءجونى تۇسىنا وزگە ادامنىڭ قولى قويلىعانىنا كۋا بولدى. سايلاۋشى بۇعان شامدانىپ، رەنىشىن ءبىلدىردى دە شاقىرتۋ بيلەتىن تاستاپ كەتىپ قالدى.

«اندا وتىرعان قىزدىڭ ءوزى شاقىرتۋ اكەپ بەرىپ ەدى «كەلىڭىز» دەپ. ەندى كەلسەم، مىناداي جاعداي. مەنىڭ ورنىما قول قويىپ تاستاعان. بۇلاي ىستەۋگە بولا ما؟ پوليتسەيگە ايتتىم»، – دەگەن كەيۋانا وكپەلەپ، ءبىر جاعى كامەرادان تارتىنعان كۇيدە ۋچاسكەدەن شىعىپ كەتتى.

ءدال وسى سياقتى جاعدايعا رەداكتسيا قىزمەتكەرى قويشىبەك مۇباراك تا كۋا بولدى. بيۋللەتەنىن الار كەزدە سايلاۋعا قاتىسپاعان جولداسى ءنۇرباتيما بايتۇرسىنقىزىنىڭ  اتى-ءجونى كورسەتىلگەن گرافاعا باسقا بىرەۋدىڭ قول قويعانىن اڭعارعان.

باق وكىلدەرىنىڭ كوزىنشە ەكى ازاماتتىڭ ورنىنا بيۋللەتەنگە قول قويىلىپ قويعانى جونىندەگى جاعدايعا پوليتسيا دا، سايلاۋ كوميسسياسى دا ەشقانداي شارا قولدانبادى. زاڭبۇزۋشىلىقتى قۇجات جۇزىندە تىركەۋدىڭ ورنىنا سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ ءتورايىمى ايگەرىم ەسەنوۆا باحىتقىزى عيماراتتىڭ سىرتىندا تۇرعان جۋرناليسكە شۇيلىگىپ، پتر تەستىنىڭ تەرىس قورىتىندىسىن تالاپ ەتتى.

الاتاۋ اۋىلدىق وكرۋگى اكىمى كانديداتىن ۇسىنعان 6 ۇمىتكەر:

• • قاسىموۆ قايرات ساعىندىقۇلى (44 جاستا) – «Nur Otan» ساياسي پارتياسىنان (ۋاقىتشا جۇمىسسىز);
  • سماعۇلوۆ مۇكامەتالي داركەنبايۇلى (40 جاستا) – «ADAL» ساياسي پارتياسىنان («بال-انا 2017» جشس-ءنىڭ شارۋاشىلىق مەڭگەرۋشىسى);
  • جۇندىباەۆ تولەۋجان دۇيسەنتايۇلى (53 جاستا) – «قازاقستان حالىق پارتياسى» قب (زەينەتكەر);
  • مۇحامەتقاليەۆ ماديار مۇحامەتقاليۇلى (44 جاستا) – ءوزىن-ءوزى ۇسىنعان («تالگاريرريگاتسيا» مكك ديرەكتورى);
  • ساعىمبەكۇلى ابزالبەك (48 جاستا) – «اق جول» ساياسي پارتياسىنان («گاۋحار تاس» جشس ديرەكتورى);
  • سەيتوۆ ازامات سەرىكۇلى (46 جاستا) – ءوزىن-ءوزى ۇسىنعان («بىرلىك» وك ديرەكتوردىڭ ورىنباسارى).

ول اۋداندىق سك توراعاسى مۇحيت دۇيسەباەۆپەن اۋلادا تۇرعان ءتىلشىنى تەلەفون ارقىلى سىرتقى داۋسىن قوسىپ تىلدەستىردى. تالعار اۋداندىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى دا جاعداي بويىنشا تۇسىنىكتەمە بەرىپ، دەرەۋ شارا قولدانۋدان گورى ۋچاسكەدەن تىس جۇرگەن ءتىلشىنىڭ ارەكەتىن «زاڭىزدىق» دەپ اتاپ، ۋچاسكەگە اتتاتپاۋعا تىرىستى. ءتورايىم پتر تەستىنىڭ تەرىس قورىتىندىسى جوق ءتىلشىنى اسك توراعاسى كىرگىزبەي جونىندە بۇيرىق بەرگەنىن جەتكىزدى. سايلاۋ ۋچاسكەسىندە بىرەر ساتكە كىرىپ، جاعداي جايلى تولىمدى اقپارات الماق بولعان، بىراق اكىمشىلىك كەدەرگىگە ۇشىراعان رەداكتسيا ءتىلشىسى اۋداندىق جانە ۋچاسكەلىك كوميسسيا تاراپىنان شەكتەۋدىڭ قۇقىقتىق نەگىزدەمەسى جەتكىلىكتى دارەجەدە تۇسىندىرىلمەگەندىكتەن، اۋداندىق پوليتسيا ءبولىمى باستىعىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى س.قۇمابەكوۆقا ارىز ءتۇسىردى.

جۋرناليسكە اگرەسسيۆتى رەاكتسيا تانىتىپ، كاسىبي قىزمەتىنە كەدەرگى كەلتىرگەن جانە فالسيفيكاتسيا فاكتىسىنە كوز جۇما قاراعان №844 سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ كوميسسيا ءتورايىمى ايگەرىم ەسەنوۆا. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

– بۇگىن سايلاۋعا قاتىسقان ازاماتتاردىڭ سانىن مەن نەگە سىزگە ايتۋىم كەرەك؟ ءتيىستى ورگاندارعا پايىز مولشەرىمەن ەسەبىن وتكىزىپ قويدىم. ...نە زاڭسىزدىق... ياحيا ء(وزىنىڭ ورنىنا قول قويىلعانىنا شاعىمدانعان ازاماتتىڭ ءبىرى – QT) ءومىر بويى كونفليكت ىزدەپ جۇرگەن ادام. سايلاۋدا 12 جىل ىستەپ جۇرگەن ادام رەتىندە ايتايىن. ...ەندى قويا سالادى عوي. جالعىز سىزدە ەمەس، سايلاۋ بارىسىندا شاتاسىپ قويىپ كەتكەن شىعار. ءار سايلاۋدا وسىنداي ەكى-ءۇش جاعداي بولىپ تۇرادى. باسقاشا قويىپ تاستاسا، ونى سىزىپ تاستامايدى عوي. كەلگەن ادام قاسىنا قويا سالادى عوي، – دەدى ۋچاسكە ءتورايىمى ەسەنوۆا.

سايلاۋعا قاتىسپاعان جۇبايىمنىڭ ورنىنا قول قويىپ تاستاعان دەگەن قويشىبەك مۇباراكتىڭ شاعىمىن تىڭداعان پوليتسيا ەشقانداي شارا قولدانعان جوق.

قازاقستاننىڭ حالىق پارتياسىنىڭ سەنىمدى وكىلى ءارى بايقاۋشى باقىت ءجۇسىپوۆ وقيعاعا تولىقتاي كۋا بولدى. ونىڭ ەسەبىنشە، 19.00-دەگى جاعداي بويىنشا، سايلاۋدىڭ ون ەكىنشى ساعاتىندا، شامامەن 200 شاقتى سايلاۋشى كەلگەن. شۋ شىققان 844-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە 2518 ادام تىركەلگەن. سايلاۋدى باقىلاعان تاعى ءبىر سەنىمدى وكىل قابيبوللا سەيتەكوۆ «سايلاۋشىلاردىڭ قۇقىعى بۇزىلعانى جانە ۋچاسكەلىك كوميسسيانىڭ ارەكەتسىزدىگىن ەلەۋسىز» قالدىرمايتىنىن ايتتى.

844-سايلاۋ ۋچاسكەسىندە رەداكتسيا كۋا بولعان جاعدايدا ءۇش ءتۇرلى ماسەلەگە تاپ بولدى. ولار:

1. سايلاۋ ۋچاسكەسى تىزىمىندەگى بىرنەشە سايلاۋشىنىڭ (ايگۇل ىدىرىس، مەليكام ياحيا، ءنۇرباتيما بايتۇرسىن) ورنىنا جالعان قول قويىلىپ، بيۋللەتەندەرى سىرتتاي قولدانىلعان. رەداكتسيا كۋا بولعان جاعدايعا كوميسسيا نە پوليتسيا تاراپىنان ەشقانداي ارەكەت جاسالمادى. مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەر فالسيفيكاتسيا فاكتىسىنەن گورى بار نازاردى اۋلادا جۇرگەن ءجۋرناليستىڭ پتر تەستى قورىتىندىسى نەمەسە ەكپە پاسپورتى بولماۋىنا اۋدارتۋعا تىرىستى. كوميسسيا ءتورايىمى تىلشىگە دورەكىلىك تانىتىپ، «باسىمدى قاتىرما!» دەگەن پارمەنمەن ۋچاسكەگە جۋىتپادى.
2. ساعات 19.15-كە دەيىن جالپى تىزىمدەگى 2518 سايلاۋشىنىڭ شامامەن 200-گە جۋىعى قاتىسقان سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ كوميسسياسى قورىتىندى حاتتامادا 1964 ادام كەلگەنى كورسەتىلگەن. 20.00-گە دەيىنگى سىرتقى ەسىك اۋزىندا باقىلاپ تۇرعان جۋرناليستەر 45 مينۋتتا 1,7 مىڭنان اسا ادامنىڭ نوپىرلەپ كەلە قويماعانىنا سەنىمدى.
3. سايلاۋ ۋچاسكەسى ءتورايىمى ايگەرىم ەسەنوۆا باق وكىلىنىڭ مەملەكەتتەگى ساياسي ءومىردىڭ ەلەۋلى وقيعاسىنان اقپارات تاراتۋىنا كەدەرگى جاساپ، كاسىبي قىزمەتىن شەكتەۋى جانە تالعار اۋداندىق سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ توراعاسى مۇحيت دۇيسەباەۆ سىندى باسشىلار زاڭدا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىك كوزدەلگەن فالسيفيكاتسيا فاكتىسىنە بەيجاي قاراپ، بار نازاردى «تىلشىمەن كۇرەس سپەكتاكلىنە» باعىتتاۋى – كوپ كۇماندى ويعا جەتەلەيدى. ءجۋرناليستىڭ تىيىم تۋرالى قۇقىقتىق نەگىزدەمەنى تانىستىرۋ جونىندەگى سۇراۋى دا سايلاۋ ۋچاسكەسى كوميسسياسى تاراپىنان جاۋاپسىز قالدى. قىزمەتتىك-جەكە كۋالىگى مەن رەداكتسيا تاپسىرماسىن قاتار ۇسىنعان اقپارات قۇرالىنىڭ وكىلىنە جەتى سايلاۋ ۋچاسكەسىندە ەش كەدەرگىسىز كىرىپ-شىعۋىنا مۇمكىندىك بەرىلىپ، زاڭبۇزۋشىلىق بوياۋى بايقالعان ۋچاسكەدە تالاپ كۇشەيە قويعانى – زاڭ ۇستەمدەگىنىڭ الاعۇلا، ءبىرىزدى ەمەس، كوپستاندارتتى ەكەنىن اڭعارتادى.

جارتى ساعاتتا 200 شاقتى بيۋللەتەننەن 2 مىڭعا ارتقان №844 سايلاۋ ۋچاسكەسىندەگى «ەرەكشە جاشىك». 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

مەكتەپ عيماراتىنىڭ سپورت زالىندا اشىلعان تاعى ءبىر 843-سايلاۋ ۋچاسكەسىنىڭ توراعاسى رۋفات ماتنيازوۆ ساعات 19.45-تە 1955 سايلاۋشىنىڭ شامامەن 400-450-ءى سايلاۋعا قاتىسقانىن مالىمدەپ، ءجۋرناليستى ۋچاسكەگە كىرگىزدى. دەگەنمەن اقپاراتتاندىرۋ جۇمىسى بارىسىنا ءىشىنارا كەدەرگى جاسادى. داۋىس  جاشىگىنە بەس-التى بيۋللەتەن بۋىما تۇرىندە بىردەي قايىرىلىپ سالىنعانىن كورىپ، بەينەتاسپالاپ ۇلگەردى. كوميسسيا توراعاسى جاشىك الدىن كولەگەيلەپ «بەلگىسىز سەبەپپەن تۇسىرۋگە بولمايتىنىن» ايتتى، وقيعا ورنىندا وتىرعان ءۇش بايقاۋشى قانداي دا ءبىر پىكىر بىلدىرۋدەن باس تارتتى.

بۋما بيۋللەتەن بايقالعان №843 سايلاۋ ۋچاسكەسى. 25 شىلدە 2021 جىل. الماتى وبلىسى، تالعار اۋدانى، بەساعاش اۋىلى. فوتو: QT / كۇلتەگىن اسپانۇلى

رەداكتسيا حابارلاسقان الماتى وبلىسى اكىمدىگىنىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى جانە وبلىستىق سايلاۋ كوميسسياسى توراعاسى تيمۋر ءداۋىتوۆ اتالعان جاعداي بويىنشا بەيحابار ەكەنىن، رەسمي سۇراۋ حات جولداۋ قاجەتتىگىن ايتتى. وسك بۇل جاعداي جونىندە ءۇنسىز. قۇزىرلى ورگانداردىڭ ەشبىرى تۇسىنىكتەمە بەرگەن جوق.

رەداكتسيا ءتىلشىسى الماتى وبلىسىندا تاپ بولعان قىسىم جامبىل وبلىسى شۋ اۋدانىندا دا قايتالاندى. وڭىرگە ىسساپارمەن بارعان QT ءجۋرناليسى ميات كاشىبايدى پوليتسەي كەشكە قاراي سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ پارمەنىمەن ۋچاسكەدەن كۇشتەپ قۋىپ شىققان.

«تسيفر بيلەيتىن حاتتامالار»

25 شىلدە كۇنى بىلتىر كۇزدە توقاەۆ ايتقان باستاما نەگىزىندە رەسپۋبليكادا اۋداندىق ماڭىزى بار قالا، اۋىل، كەنت جانە اۋىل وكرۋگتەرىنىڭ 730 اكىمىن سايلاۋ ناۋقانى ءوتتى.  وسك مالىمەتىنشە، 2 مىڭنان اسا كانديداتتىڭ 1419-ى ءوز-ءوزىن ۇسىنعاندار، 878-ءى التى ساياسي پارتيانىڭ اتىنان تۇسكەندەر. كانديداتتار ىشىندە 1839 ەر، 458 ايەل ازامات بار. 730 ەلدى مەكەننىڭ باسشىسىن تاڭداۋ 1847 سايلاۋ ۋچاسكەسىندە جۇزەگە استى.

QT ءتىلشىسى اقپارات تاراتقان 863-868 اراسىنداعى التى سايلاۋ ۋچاسكەسىندەگى حالىقتىڭ قاتىسۋ بەلسەندىلىگى 4,68%-دى كورسەتتى. ال رەداكتسيا قىزمەتكەرىنە كىرۋگە تىيىم سالىنعان يا كاسىبي قىزمەتىنە كەدەرگى جاسالعان جانە جەتە الماعان ۋچاسكەلەردە رەسمي حاتتامانىڭ قورىتىندىسى «جۇرتتىڭ  وتە بەلسەندى» بولعانىنا سەندىرۋگە تىرىسادى.

رەسمي اقپاراتقا قاراعاندا، اۋىل حالقىنىڭ سايلاۋعا قاتىسۋ جاعىنان شقو 90,9% كورسەتكىشپەن العا شىقسا، ەڭ تومەنگى ورىندى 66,5%-بەن الماتى وبلىسى قاناعات تۇتتى. تاۋەلسىز ساراپشىلار مەن ازاماتتىق بايقاۋشىلاردىڭ پىكىرىنشە، شىنايى جاعدايدا ەسەپ بۇل مولشەردەن بىرنەشە ەسە كەم بولعان.

جەرگىلىكتى سايلاۋ كوميسسيالارى ۇسىنعان دەرەكتەر نەگىزىندە ازىرلەنگەن سايلاۋشىلار بەلسەندىلىگىنىڭ پايىزدىق مولشەرى. فوتو: قازاقپارات

اقوردا «ساياسي مودەرنيزاتسيانىڭ جاڭا كەزەڭى» ءارى «دەموكراتياعا باستايتىن ۇلكەن وزگەرىس» دەپ اتاعان العاشقى اكىمدەردى سايلاۋ كورىنىسى ادەتتەگىدەي جەر-جەردە فالسيفيكاتسيا، تىلشىلەرگە كەدەرگى جاساۋ جاعدايىمەن ورنەكتەلدى. جەلى قولدانۋشىلارى بۇل جولعى سايلاۋدىڭ وتە باسەڭ سيپاتتا، اقپاراتتاندىرۋ جاعى كەمشىن بولعانىن كوپ جازدى.

“The Qazaq Times”