«ساياسي قىسىمعا» ۇشىراعان ۇيىمدارعا كەسىلگەن جازا الىنىپ، ءىس توقتادى

سالىق قىزمەتى ادام قۇقىعى جانە زاڭدىلىقتى ساقتاۋ حالىقارالىق بيۋروسى ۇستىنەن قوزعالعان ءىس-ءوندىرىستى توقتاتتى. بيۋرونىڭ قىزمەتىنە قويىلعان ءۇش ايلىق شەكتەۋ جانە 800 اەك كولەمىندە كەسىلگەن ايىپپۇل الىنىپ تاستالدى. سونىمەن قوسا، «قۇقىقتىق مەديا ورتالىق» جانە «ەحو» ۇيىمدارىنا قاتىستى اكىمشىلىك ءىس توقتاعان.

«ءىس زاڭ بۇزۋشىلىقتىڭ ماردىمسىزدىعىنان جابىلدى. قۇزىرلى ورگان وكىلدەرىنىڭ پىكىرىنشە، زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا جول بەرىلدى، بىراق بۇل  جاۋاپقا تارتىلاتىنداي ماڭىزدى ەمەس. دەسە دە ۇيىم شەشىمگە شاعىمدانادى، ويتكەنى مۇندا زاڭ بۇزۋشىلىق قۇرامى جوق. حاتتاما تولتىرىلعانعا دەيىن بارلىعى تۇزەتىلگەن ەدى. ال حاتتامانىڭ ءوزى كەيىنگى مەرزىممەن جاسالعان. ءتىپتى قاتە بولعان كۇندە دە مۇنداي دەڭگەيدە جاۋاپقا تارتا الماس ەدى. ءبىز ءىستى تولىعىمەن جويۋعا تىرىسامىز»، – دەدى كمبپچ سايتىنىڭ رەداكتورى اندرەي گريشين.

«قۇقىقتىق مەديا ورتالىق» ۇيىمىنىڭ باسشىسى ديانا وكرەموۆانىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ۇيىم العاش رەت اكىمشىلىك ىسكە ىلىككەن.

«ءىس اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق قۇرامىنىڭ بولماۋىنان توقتادى. ءبىز MediaNet سياقتى مۇنداي جاعدايعا ءبىرىنشى رەت تاپ بولدىق، الايدا سوعان قاراماستان ايىپپۇل مەن جۇمىستى ۋاقىتشا توقتاتۋ قاۋپى ءتوندى. قالاي دەگەنمەن دە جەڭىس ءبىز جاقتا. ءىستى بۇگىن قاراۋ كەرەك ەدى، بىراق بىلتىرعى قاراشا ايىنان بەرى سوت وتىرىسىن شەگەرىپ كەلدى. ەۆگەني جوۆتيس ايتقانداي، «ساياسات ارالاسقان جەردە زاڭدار جۇمىس ىستەمەيدى». مۇنىڭ ءبارى ۇلكەن ويىن بولدى، دەسە دە «سۋىق اقىل» جەڭىپ شىقتى»، – دەدى ول..

ناقاق ايىپپۇل ارقالاعان بەس بىردەي ۇيىمنىڭ ءبىرى «ەحو» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ ۇستىنەن قوزعالعان اكىمشىلىك ءىس تە كىلت توقتادى.

«ءبىرىنشى حاتتاما بويىنشا ءىس قۇقىق بۇزۋشىلىقتاردىڭ بولماۋىنان، ەكىنشى حاتتاما بويىنشا قۇقىق بۇزۋشىلىقتىڭ ەلەۋسىزدىگىنەن جابىلدى. ايىپپۇل دا، قىزمەتتى توقتاتا تۇرۋ دا الىنىپ تاستالدى. بۇل ءبىزدى  قۋانتقانى راس، بىراق قالاي دەگەنمەن دە بيلىكتىڭ مۇنىسى قاتە بولدى»، − دەدى ۇيىم پرەزيدەنتى پاۆەل لوباچەۆ.

بىلتىر كۇزدىڭ سوڭىنا قاراي ازاماتتىق جانە ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جەتى بىردەي ۇيىم، سالىق ورگاندارىنىڭ قىسىمىنا ۇشىراعانىن جاريالاعان. ولارعا باقىلاۋ ورگاندارىنان بىرنەشە جىلعى ەسەپتەرىندە قۇقىق بۇزۋشىلىق فاكتىلەرى انىقتالعانى تۋرالى حابارلاما كەلگەن. سالدارىنان ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارعا كولەمدى ايىپپۇلدار مەن قىزمەتىن ۋاقىتشا توقتاتۋ قاۋپى تونگەن. ۇيىمدار بۇل قىسىمدى ءماجىلىس پەن ءماسليحاتتار سايلاۋى قارساڭىنداعى «ساياسي استارلى قىسىم» دەگەن.

قاڭتار ايىنىڭ ورتاسىندا 20 جىلدان استام سايلاۋدى باقىلاۋمەن اينالىسىپ كەلگەن «ەحو» بىرلەستىگىنە قىزمەتىن ۋاقىتشا توقتاتۋعا شەشىم شىعارىلدى. ال قاڭتاردىڭ 25-ءى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى بيۋروعا ءتورت بىردەي حاتتاما بويىنشا 800 اەك (2,3 ملن ت) مولشەرىندە ايىپپۇل سالىنىپ، 15 ساۋىرگە دەيىن قىزمەتى شەكتەلدى.

سارسەنبىدە مەملەكەتتىك كىرىستەر باسقارماسى MediaNet حالىقارالىق جۋرناليستيكا ورتالىعى مەن «ەركىندىك قاناتى» قوعامدىق قورىنا شىعارىلعان شەشىمنىڭ كۇشىن جويىپ،  قالعان وزگە بەيۇكىمەتتىك ۇيىمدارعا قاتىستى اكىمشىلىك ءوندىرىستى جابا باستادى.

وسىعان دەيىن حالىقارالىق ادام قۇقىعىن قورعاۋ ۇيىمدارى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردى «قۋدالاۋ مەن ولارعا قىسىم كورسەتۋ كامپانياسىن» سىناپ، استانانى قارجىلىق ەسەپ بەرۋ ەرەجەلەرىن اسىرا پايدالانباۋعا جانە قىسىمدى توقتاتۋعا شاقىرعان. تاعى ءبىر حالىقارالىق قۇقىق قورعاۋ ۇيىمى Human Rights Watch (HRW) ۇكىمەتتىڭ ارەكەتىن «رەپرەسسياشىل شارا» رەتىندە ايىپتاعان. بۇعان حالىقارالىق Transparency International (TI) ۇيىمى دا ءۇن قوسىپ، ازاماتتىق قوعام ءوزىنىڭ قوعامدىق باقىلاۋ فۋنكتسياسىن اتقارۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلسا قازاقستاننىڭ «جەمقورلىقپەن كۇرەس سالاسىندا كەرى كەتۋى وڭاي» ەكەنىن ەسكەرتكەن.

قازاقستان سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ءارى ۆيتسە-مينيستر مۇحتار تىلەۋبەردى 26 قاڭتاردا «ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ جۇمىسىن توقتاتۋ ەلدىڭ حالىقارالىق بەدەلىنە نۇقسان كەلتىرەدى» دەسە، مەملەكەتتىك كىرىس كوميتەتىنىڭ توراعاسى مارات سۇلتانعازيەۆ  اقپاننىڭ باسىندا مۇنداي تەكسەرىستەر ۇدايى جۇرگىزىلەتىنىن العا تارتقان.

"The Qazaq Times"