«117 مىڭ توننا كۇلدەن» قالعان وق-ءدارىنى كوشىرۋ قاشان اياقتالادى؟ – ارىس ارسەنالى

ارىس قالاسىنداعى ءتورتىنشى جارىلىس 2019 جىلى جازدا بولعانى بەلگىلى. مىڭداعان ادامنىڭ ومىرىنە قاۋىپ توندىرگەن اسكەري قويما شەنەۋنىكتەر ۋادە ەتكەندەي جۋىردا كوشىرىلمەيدى. قويماداعى 117 مىڭ توننا وق-ءدارى جويىلعان، قالعان بولىگىنىڭ 20 مىڭعا جۋىعى كوشىرىلسە دە، ءالى كۇنگە دەيىن 12 مىڭدايى ەسكى ارسەنالدا تۇر. نەگە؟ 

ون جىلدا ءبىر ەمەس، ءتورت مارتە جارىلىپ، وننان استام ادامنىڭ ءومىرىن  قيعان قويماداعى وق-ءدارىنىڭ كولەمى جايلى مالمەتتى قورعانىس ءمينيسترى نۇرلان ەرمەكباەۆ  22 جەلتوقسانداعى ءباسپاسوز جيىنىندا «قۇپيا» دەگەنىمەن, رەداكتسياعا جازباشا جاۋاپ جولداپتى.

ۆيتسە-مينيستر تيمۋر داندىباەۆ ۇسىنعان دەرەكە قاراعاندا، بىلتىرعى توتەنشە جاعداي سالدارىنان اسكەري قويماداعى كولەمى 3 مىڭ ۆاگونعا تەڭ 117 مىڭ توننا وق-ءدارى مەن قارۋ-جاراق جارىلعان. ارىستاعى اسكەري قويمانى وق-دارىدەن تازارتۋ جۇمىسى ءالى اياقتالماعان.

رەسمي دەرەك بويىنشا، 2019 جىلى 5 شىلدەدە وق-ءدارىنى كوشىرۋ جۇمىسى باستالعان. سول كەزدە مينيستر ەرمەكباەۆ 28 مىڭ توننا (817 ۆاگون) جۇكتى ون ايدا، ياعني 2020 جىلعى مامىر ايىنا دەيىن تولىق كوشىرۋگە ۋادە بەرگەن.

مينيستر وق-ءدارىنى تاسىمالداۋ بارىسىندا قاۋىپسىزدىك ماسەلەسىنە ءمان بەرگەنىن ايتىپ، جاڭا قويما سالىنعانشا وپەراتسيا توقتاعانىن جەتكىزگەن. مينيسترلىكتىڭ مالىمەتىنشە، اپاتتان «امان قالعان» 32 مىڭ توننا قارۋدىڭ 19,7 مىڭى عانا كوشىرىلىپ-تاسىمالدانعان، قازىر 12,3 مىڭ تونناسى (ينجەنەرلىك وق-دارىلەر – 11 710,26 تن./424 ۆاگون، قۇرىلعى جيناقتارى مەن وقۋ-جاتتىعۋ وق-دارىلەرى – 598 تن./32 ۆاگون) ارىستا قالىپ قويعان.

«ءبىز وق-دارىلەردىڭ نەگىزگى بولىگىن ارىستان الىپ كەتتىك. بىراق باسقا قويمالاردىڭ جاعدايى جەتكىلىكتى بولماعاندىقتان، جۇمىس ۋاقىتشا توقتادى. ەڭ قۋاتتى، قاۋىپتى قارۋ-جاراقتار مەن وق-دارىلەردى وزگە قويمالارعا تاراتتىق. قازىر ارىس قالاسىنداعى قويمالاردا تەك ينجەنەرلىك وق-دارىلەر قالدى. بۇلاردان تونەتىن قاۋىپ جوق. باسقا قويمالار دايىن بولعان سوڭ جۇمىس جالعاسادى»، – دەپ جاۋاپ بەردى 22 جەلتوقسانداعى بريفينگتە.

ۆەدومستۆونىڭ ءباسپاسوز قىزمەتى ۇسىنعان جاۋاپ حاتتا اسكەري قويماداعى قاۋىپتى وق-ءدارى قورى ءمينيستردىڭ العاشقى ۋادەسىندەي ەمەس، 2025 جىلعا قاراي كوشىرىلەتىنى حابارلانعان. قارۋ-جاراق ساقتايتىن قويمالار سالىنىپ، قولدانىلىسقا بەرىلگەننەن كەيىن عانا كوشىرىلەدى.

«قالعان وق-دارىلەردى تاسىمالداۋ جوسپارلانعان جاڭا ساقتاۋ وبەكتىلەرىنىڭ قۇرىلىسى اياقتالعاننان كەيىن  جۇزەگە اسىرىلاتىن بولادى. ساقتاۋ نىساندارىن قۇرىلىسى شامامەن 2024 جىلدىڭ ءتورتىنشى توقسانىندا اياقتالادى»، – دەلىنگەن رەسمي جاۋاپتا.

جارتىسىنان كوبى جويىلعان وق-ءدارىنىڭ قالعان بولىگىن العاشىندا ون ايدا كوشىرمەك بولعان ءمينيستردىڭ ءسوزى بىرەر جىلعا ەمەس، اتتاي بەس جىلعا كەشەۋىلدەۋىنىڭ سەبەبى بەلگىسىز. 149 مىڭ توننا قارۋ قۇرالدارىنىڭ 117 مىڭى جانىپ كەتكەن، قويمادا جاتقان 12 مىڭىن ساقتار ورىن جوقتىعى دا جۇيەلى ماسەلەنىڭ ءبىر ۇشىنان بەلگى بەرەردەي.

بىلتىر، 2019 جىلعى 24 ماۋسىمدا 45 مىڭ تۇرعىنى بار ارىستاعى اسكەري قويماسىندا  الاپات جارىلىس بولعان. 117 مىڭ توننا قارۋ-جاراقتىڭ كۇللى كوككە ۇشقان اپاتتان ءتورت ادام (ەكەۋى – اسكەري، بىرەۋى – بەيبىت تۇرعىن، ءبىر بالا ەۆاكۋاتسيالاۋ كەزىندە جول اپاتىنان مەرت بولدى) قازاعا ۇشىرادى. سونىمەن قوسا، ونمىڭداعان ادام ءۇي-جايىن تاستاپ كوشۋگە ءماجبۇر بولىپ، 7527 ءۇي مەن 103 كوپقاباتتى تۇرعىن ءۇي زاقىمدانعان ەدى.

"The Qazaq Times"