«بىرەۋ تويىپ، بىرەۋ توڭىپ سەكىرگەن» بيىل جازدا جۇرت قارالى حاباردان باس كوتەرمەستەي دەمىككەن شاقتا جانى قىسىلعانى راس. كوپ «قازا ۇستىندەگى جىنويناققا» بالاعان وتشاشۋ كەزىندە ءدارى-دارمەك جەتىسپەي، جەدەل جاردەم شاقىرا الماي، اۋرۋحانالار ناۋقاس قابىلداماي، ءمايىتحانالار مەن ءدارىحانالار الدىندا قالىڭ كەزەك بولعانى ءبارىنىڭ ەسىندە.

پاندەمياداعى ءولىم ءوسىمىن رەسمي ستاتيستيكادا دا راستايدى. ستاتيستيكا كوميتەتى قازاقستاندا 2018 جىلى ماۋسىم-شىلدەدە 21 809 ادام، 2019 جىلى وسى ۋاقىتتا 22 708 ادام، ال بيىل 43 127 ادام قايتىس بولعانىن جاريالاعان. رەسمي دەرەككە ساي، وسى جىلعى «ماۋسىم-شىلدە قىرعىنىندا» قايتقاندار قاتارى بىلتىرعا قاراعاندا 20 419 ادامعا كوبىرەك. رەداكتسيا وسى ماسەلەنى ناقتىلاۋ ماقساتىندا ستاتيستيكا كوميتەتىنەن قايتقانداردىڭ ءولىم سەبەپتەرىنىڭ كورسەتكىشىن سۇراتتى. رەسمي جاۋاپ-مالىمەتكە قاراعاندا، بيىل جازاتايىم جاعدايدان، ۋلانۋدان، جاراقاتتان، سۋيتسيدتەن، سۋعا كەتۋدەن، كولىك اپاتىنان قايتقاندار ايتارلىقتاي ازايعان. اۋرۋ جاعدايىنان تىس سەبەپتەردەن قايتىس بولعاندار ازايعان. وندا وسىنشاما قالىپتان ارتىق «20 مىڭ ادامنىڭ» ولىمىنە نە سەبەپ؟

بۇل سۇراقتى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنە جولداپ كوردىك. ۆەدومستۆو ۆيتسە-ءمينيسترى اجار عينياتقىزىنا جولدانعان ساۋالدىڭ جاۋابىندا جازداعى اسا قورقىنىشتى كورسەتكىشتى كوكتەمگى كارانتيندە تىركەۋسىز قالعان ءولىم سانىمەن بايلانىستىرادى.

«العاشقى كارانتين كەزىندە (ناۋرىز-ءساۋىر) حقكو-لار جۇمىس ىستەمەدى جانە ءولىمدى تىركەۋ بويىنشا مەملەكەتتىك قىزمەتتەر ەلەكتروندىق ۇكىمەت پورتالى ارقىلى كورسەتىلدى، قر ۇەم ستاتيستيكا كوميتەتىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا ناۋرىزدا (8511 ادام) جانە ساۋىردە (4441 ادام) ءولىمدى تىركەۋ كۇرت تومەندەگەنى بايقالعان، تىركەلمەگەن جاعدايلار كەلەسى ايلاردا تىركەلدى»، – دەيدى مينيسترلىك قاراماعىنداعى مەديتسينالىق كومەكتى ۇيىمداستىرۋ دەپارتامەنتىنىڭ باستىعى ازامات دۇيسەنوۆ.

وسىلايشا، دەنمين وكىلى «تىركەۋ مەرزىمىن ءولىم تۋرالى اكتى بويىنشا قالىپتاستىراتىن» ۇەم دەرەكتەرىن (ستاتيستيكا كوميتەتى – QT) شىندىققا جاناسپايتىنىن، تەك رەسمي ەسەپ ەكەنىن مەڭزەيدى.

كوميتەتتىڭ مالىمەتىنشە، «بيىل قاڭتار-تامىز ارالىعىنداعى قايتىس بولعاندار سانى بىلتىرعى وسى ۋاقىتقا قاراعاندا 24%-عا (21 470 ادامعا) ارتىپ، 89 511 ادامنان 110 981 ادامعا كوبەيگەن».

دەسە دە ۇكىمەت ۆەدومستۆوسى تۇپتەپ كەلگەندە «قالىپتان تىس مىڭداعان» ءولىمنىڭ بولعانىن مويىنداۋعا ءماجبۇر. رەسمي تاپسىرگە قاراعاندا، بيىل قان اينالىمى جۇيەسى (18,7%), تىنىس الۋ ورگاندارى(63,2%), جۇقپالى جانە پارازيتتىك (2,6 ەسەگە) اۋرۋلاردان كوز جۇمعاندار ەسەلەپ ارتقان. بىراق تاپ وسى سىرقات تۇرلەرىنىڭ ءورشۋ سەبەپتەرىنە تۇسىندىرمە بەرمەگەن.

«2020 جىلدىڭ سەگىز ايىندا وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا قان اينالىمى جۇيەسى اۋرۋلارىنان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 3834 ادامعا ارتىپ، 20 539 ادامنان 24 373 ادامعا جەتتى. بۇدان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم قۇرىلىمىندا گيپەرتونيالىق اۋرۋدان بولاتىن ءولىم-ءجىتىم 41,2% (2019 ج. سەگىز ايدا – 554, 2020 ج. سەگىز ايدا – 782 ادام), جيا 12,8% (بىلتىر – 7362, بيىل – 8306 ادام), ميدىڭ قانتامىرلىق زاقىمدانۋى 13,6%-عا (بىلتىر – 7399, بيىل – 8405 ادام) وسكەن.

2020 جىلدىڭ 8 ايىندا تىنىس الۋ ورگاندارىنىڭ اۋرۋلارىنان قايتىس بولعانداردىڭ سانى وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 6 994 ادامعا كوبەيگەن (بىلتىر – 11 068, بيىل – 18 062 ادام).

2020 جىلدىڭ 8 ايىندا جۇقپالى جانە پارازيتتىك اۋرۋلاردان قايتىس بولعانداردىڭ سانى وتكەن جىلدىڭ سايكەس كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 2,6 ەسەگە نەمەسە 1479 ادامعا ارتقان (بىلتىر – 929, بيىل – 2408 ادام)»، – دەلىنگەن.

كوپتەگەن تاۋەلسىز ساراپشىلار مەن دارىگەرلەر اتالعان دەرتتەردىڭ كۇرت كوبەيۋىنە كوروناۆيرۋس اسەر ەتكەنىن ايتادى. بىراق ۇكىمەت بۇل ەسەپتى جالپى ستاتيستيكاعا قوسۋعا مۇددەلى ەمەس. ارنايى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن-جۇرگىزبەگەنى بەلگىسىز.

“The Qazaq Times”