قازاقستاننىڭ كۇزگى تولقىن قارساڭىنداعى جاعدايى. ءمينيستردىڭ ءۇيىپ-توككەن ۋادەسى – دايدجەست

جۋرناليستەردىڭ وتكىر سۇراقتارىنان ءجيى قاشقاقتايتىن نە اينالىپ وتەتىن* دەنساۋلىق ساقتاۋ ءمينيسترى الەكسەي تسوي بۇگىن ەكى ورىنباسارىمەن ونلاين بريفينگ وتكىزدى. الەمنىڭ 214 ەلىنە تاراعان كوروناۆريۋس پاندەمياسىنىڭ كۇزگى تولقىنى باستالىپ كەتتى. سونىڭ قاتارىندا قازاقستانداعى احۋال قانداي، بيىل «ماۋسىم-شىلدە قىرعىنىنا» جول بەرىپ العان ۇكىمەتتىڭ دايىندىعى قاي دەڭگەيدە، ەل الدىنا شىعا بەرمەيتىن مينيستر وسى ۋاقىت ارالىعىندا نەمەن اينالىستى، تسويدىڭ بولجالدى تولقىنعا توتەپ بەرەر قاۋقارى مەن ىندەتتىڭ ىقتيمال قارقىنى نەشىك دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ توپتاستىرىپ كوردىك. ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرى مينيستر ءۇيىپ-توگىپ بەرگەن ۋادەسىن ۇكىمەت شىن مانىندە ىسكە اسىرماسا، بۇگىنگى ءسوزى ەرتەڭگە كوزتۇرتكى بولارىن ەسكە سالادى. 

تسويدىڭ ەسكى تانىسى ءارى ورىنباسارى، جاقىندا عانا باس مەملەكەتتىك سانيتار-دارىگەرى بولىپ تاعايىندالعان ەرلان قياسوۆ ورتكوم بريفينگىندە قازىرگى احۋال تۋرالى ءسوز ەتتى. ونىڭ مالىمدەۋىنشە، 6-14 قازان ارالىعىندا «قۇرلىق شەكاراسى ارقىلى وتكەن 33,6 مىڭ ادامنىڭ 3322-سىندە پتر-تەست ناتيجەلەرى بولماعان». ولاردىڭ 60-ىنان ۆيرۋس انىقتالعان. سونىمەن قوسا، كەيىنگى ءبىر اپتادا حالىقارالىق اۋە رەيستەرىمەن 14 832 جولاۋشى، ونىڭ 3051-ءى انىقتاماسىز كەلگەن. 10 جولاۋشىدان الىنعان سىناما ۆيرۋستىڭ بارىن كورسەتكەن. پتر تەستىنىڭ قورىتىندىسىنسىز كەلگەن جولاۋشىلاردىڭ بارلىعى كارانتين ستاتسيونارلارى جەتكىزىلگەن.

ەرلان قياسوۆ ايماقتاردا ءارتۇرلى نىسانداردىڭ سانىيتارلىق نورمانى ساقتاۋ-ساقتاماۋ تارتىبىنە تەكسەرىس ءجۇرىپ جاتقانىن ايتتى. رەيد، مونيتورينگ... قازىرگى كەزگە دەيىن 26 759 نىسان تەكسەرىلىپ، ونىڭ شيرەك بولىگىنە جەتپەيتىنى نەمەسە 5221-ىنەن كارانتين ەرەجەلەرى بۇزىلعانى انىقتالىپتى. ماسەلەن، استانادا تەكسەرىلگەن وبەكتىلەردىڭ 62%-ى، الماتى قالاسىندا 52%-ى، سولتۇستىك قازاقستان جانە الماتى وبلىستارىندا 40%-دايى نورما ساقتالماعان.

باس سانيتار قياسوۆتىڭ دەرەگىنە قاراعاندا، 6 قازانعا دەيىن شەتەلدەن كەلگەن ازاماتتاردىڭ تەك 30%-ىندا پتر تەستىمەن كەلسە، ال بۇگىنگى تاڭدا 80%-عا دەيىن كوروناۆيرۋسقا تالداۋ ناتيجەلەرىمەن بىردەن كەلەدى.

ءباسپاسوز جيىنىندا ءسوز العان تسويدىڭ بۇرىنعى ارىپتەسى، جاقىندا عانا دەنساۋلىق ساقتاۋ ۆيتسە-ءمينيسترى اتانعان اجار عينيات وقۋشىلاردىڭ اراسىنان 184 كوروناۆيرۋس جاعدايى تىركەلگەنىن حابارلادى. ونىڭ 73-ءى – كەزەكشى سىنىپتاردىڭ وقۋشىلارى، ال قالعان 111-ءى قاشىقتان وقيتىن بالالار. قازىر 12 وقۋشى اۋرۋحانادا ەمدەلىپ جاتىر.  COVID-19 ۆيرۋسى انىقتالعان بالالاردىڭ باسىم بولىگى شىعىس (17 مەكتەپتەن 21 جاعداي) جانە سولتۇستىك (11 مەكتەپتەن 15 جاعداي) قازاقستان وبلىستارىنان.

ءدال وسى ەكى وڭىردەگى ەپيدەميا احۋالى كۇشەيىپ تۇر. ءبىر ايدان بەرى جۇقتىرۋ دەرەگى بويىنشا الدىڭعى ورىندا. اجار عينيات سولتۇستىك قازاقستان جانە شىعىس قازاقستان وبلىستارىنداعى اۋرۋشاڭدىق مينيسترلىكتىڭ قاتاڭ باقىلاۋىنا الىنعانىن جەتكىزدى.

جارتى اي ەل الدىنا شىقپاي كەتكەن مينيستر الەكسەي تسوي پتر تەستىنىڭ ءتاريفىن 22%-عا ارزاندايتىنىن حابارلادى. باعا وسى ايدىڭ سوڭىنا قاراي بەكىتىلمەك. قازاقستانداعى زەرتحانالاردىڭ تاۋلىكتىك قۋاتى 48 مىڭ بولعانىمەن، سونداي كولەمدە تەستىلەمەيدى. تاعى مۇمكىندىكتى 63 مىڭعا جەتكىزۋدى كوزدەگەن. سىنامانىڭ ارزانداۋىنىڭ بىردەن-ءبىر سەبەبى – نارىقتاعى تەستكە قاجەتتى ماتەريالداردىڭ باعاسى تومەندەۋى ەكەن. قازىرگى تاڭدا پتر تەستى 11,5 مىڭ تەڭگە تۇرسا، جاڭا باعا بويىنشا شامامەن 9 مىڭ تەڭگە توڭىرەگىندە بولادى.

ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، ۆەدومستۆو CوVID-19 ۆاكتسيناسىن تەگىن الاتىن توپتاردىڭ ساناتىن انىقتاپتى. ولار – جاسى 60-تان اسقان سوزىلمالى اۋرۋى بار ادامدار، مەديتسينا قىزمەتكەرلەرى، مۇعالىمدەر. ازىرگە جوبامەن 2,8 ملن ادام نەمەسە حالىقتىڭ 15%-ى تەگىن ەكپە الا الاتىن كورىنەدى. بۇل رەتتە ۆاكتسينانىڭ 5,6 ملن دوزاسى قاجەت. بايانداماسىن سۋدىراتىپ وقىعان مينيستر ۆەدومستۆونىڭ رەسەيلىك «سپۋتنيك V»، «AstraZeneca» كومپانياسىنىڭ وكسفورد جانە قازاقستاندىق ۆاكتسينانى ساتىپ الۋ باعىتىندا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتقانىن ايتتى.

«ددسۇ قازاقستاندىق ۆاكتسينانى كلينيكالىق زەرتتەۋگە رەسمي تۇردە جىبەردى. 17 قىركۇيەكتە ۆاكتسينانىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن تيىمدىلىگىن باعالاۋ ماقساتىندا ۇلتتىق فتيزيوپۋلمونولوگيا عىلىمي ورتالىعى بازاسىندا كلينيكالىق زەرتتەۋلەردىڭ I فازاسىن جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرىلدى. 17 قاراشادا II كەزەڭنىڭ كلينيكالىق زەرتتەۋلەرى اياقتالادى، ال III كەزەڭ 2021 جىلدىڭ ءساۋىر ايىنىڭ سوڭىنا دەيىن جالعاسادى»، – دەدى تسوي.

حالىق نارازىلىعىنان كەيىن پرەزيدەنت ءوزىنىڭ ايلاپ ورىندالماعان تاپسىرماسىن ەسىنە ءتۇسىرىپ، بۇيدا-بۇيدا بيۋروكراتيانىڭ كەسىرىنەن «ەستۋشى مەملەكەت» قۇرۋدى قيىنداتىپ جۇرگەن ۇكىمەتكە ەسكەرتۋ جاساعان. الدە سونداي ءتۇر تانىتقان. ايتەۋىر بىرنەشە ايدا اتقارىلماعان ءىس بىرەر اپتادا ىسكە اسىپتى. كاسىبي قىزمەتىن اتقارۋ كەزىندە كوروناۆيرۋس جۇقتىرىپ، قايتىس بولعان بارلىق 182 مەديتسينا قىزمەتكەرىنىڭ وتباسىنا 10 ملن تەڭگە مولشەرىندە الەۋمەتتىك وتەماقى تاعايىندالىپتى. مۇنى مينيستر دە راستادى. باستىعى ايتپاسا وزدىگىنەن قوزعالمايتىن شەنەۋنىكتەردىڭ كەيپىنشە «پرەزيدەنتتىڭ قايتىس بولعان دارىگەرلەردىڭ وتباسىلارىنا بارلىق ءتيىستى جاردەماقىلاردى تولىق تەكسەرۋسىز تولەۋ جونىندەگى تاپسىرماسى جەدەل مەرزىمدە ورىندالدى» دەگەن ءمينيستردىڭ سوزىنەگى «جەدەل» قاي جەدەل ەكەنى بەلگىسىز. بۇدان وزگە قىزمەت بارىسىندا كوروناۆيرۋس پەن ونىڭ پنەۆمونيالىق تۇرىنە شالدىققان 6341 مەدقىزمەتكەرگە وتەماقى تاعايىندالىپتى. بۇعان 77 ملرد تەڭگە قارجى جۇمسالعان. مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىن جىل سوڭىنا دەيىن ىنتالاندىرۋ بويىنشا ۇستەمەاقى رەتىندە تاعى 137 ملرد تەڭگە قاراستىرىلعان.

اعىنان جارىلعان باس دارىگەر جازدا ءدارى-دارمەك تاپشىلىعى بولعانىن مويىندادى. مويىنداي كەلە قورىتىندى شىعارعانداي سيپات كورسەتىپ، وپاتقا ۇرىندىرعان تاپشىلىق اپاتىنا جول بەرمەۋگە ۋادە بەردى. ءدارى-دارمەكپەن قامتۋ ءۇشىن ەل كولەمىندە ينفەكتسيالىق جانە پروۆيزورلىق ورتالىقتاردا قور قۇرىلدى دەسەدى.

«بىرىڭعاي ديستريبيۋتور 16 ملرد تەڭگەدەن استام سوماعا 91 ءتۇرلى ءدارى زاتتارىن جونەلتكەن. جىل سوڭىنا دەيىن 1 ملن ادامعا امبۋلاتوريالىق جاعدايدا ەمدەلۋ ءۇشىن قىزۋدى تۇسىرەتىن قوسىمشا پرەپاراتتار مەن انتيكواگۋليانتتار قاراستىرىلعان»، – دەدى ول.

COVID-19 جەڭىل تۇرىنە شالدىققاندار امبۋلاتوريالىق دەڭگەيدە ەمدەلگەن. حالىقتىڭ ءدارى-دارمەك ساتىپ الۋعا، مەملەكەتتىڭ ستاتسيونارلىق ەمدەلۋگە جۇمسايتىن شىعىندارى ازايدى. بۇگىنگى تۇراقتاندىرۋ قورلارىندا 13 ملرد تەڭگەنىڭ دارىلىك قورى بارىنا سەندىرۋگە تىرىستى مينيستر.

جۇمىسپەن قامتۋ جول كارتاسى باعدارلاماسىنىڭ اياسىندا جەرگىلىكتى بيۋدجەتتەر جانە دەمەۋشىلەردىڭ قارجىسىنا  قازاقستاندا 12 ءمودۋلدى جۇقپالى اۋرۋلار اۋرۋحاناسى سالىنىپ جاتىر. الماتى مەن تالدىقورعاندا قۇرىلىس-مونتاج جۇمىستارى اياقتالدى، تاعى 7 وڭىردە قۇرىلىس جالعاسۋدا.

«كوروناۆيرۋس جۇقتىرىپ، جاعدايى اۋىرلاعان ناۋقاستاردى ەمدەۋگە قاجەتتى وكپەنى جاساندى جەلدەتۋ اپپاراتتارىنىڭ ماڭىزى زور. بۇگىندە ينفەكتسيالىق جانە پروۆيزورلىق ستاتسيونارلاردا 3535 بىرلىك ءوجج ستاتسيونارلىق اپپاراتى بار. قوسىمشا 2030 ساتىپ الىنادى. 24 548 توسەك-ورىن وتتەك قورىمەن (ونىڭ ىشىندە ورتالىقتاندىرىلعان ستانتسيالار – 5 194, وتتەگى كونتسەنتراتورلارى – 11 025, وتتەگى باللوندارى – 7 450, وتتەگى جاستىقشالارى – 879) قامتىلعان.

مەديتسينا سالاسىن تەحنيكالىق جابدىقتاۋدىڭ ءبىر باعىتى – ترانسپورت مۇمكىندىگىن ارتتىرۋ ماقساتىندا اكىمدىكتەر وتاندىق سانيتارلىق 807 دانا اۆتوكولىك ساتىپ الۋعا شارت جاساستى. قازاقستان زاۋىتتارىندا 360 جەدەل جاردەم كولىگى جاسالدى، ونىڭ 150-ءى وڭىرلەرگە جەتكىزىلدى. الداعى ۋاقىتتا تاعى 210-ى جەتكىزىلمەك. جالپى 15 قاراشاعا دەيىن ايماقتارعا 1167 كولىك جەتكىزەمىز»، – دەدى مينيستر.

ۇكىمەت اۋرۋحانالاردى بۇگە-شۇگەسى قايدا وندىرىلگەنى بەلگىسىز «Made in Kazakhstan» تسيفرلىق رەنتگەن-اپپاراتىمەن تولىقتىرماق. 20 قازانعا دەيىن العاشقى 24 قۇرىلعى قوستاناي، اقتوبە جانە تۇركىستان وبلىستارىنا جەتكىزىلەدى. قالعان اپپاراتتاردى ءبىر اي ىشىندە جەتكىزۋگە جوسپارلاعان.

«مەديتسينالىق كومەككە قول جەتكىزۋدىڭ باستى جولى – شالعاي وڭىرلەر ءۇشىن كولىك مەديتسيناسىن ودان ءارى دامىتۋ ەكەنى انىق. بۇگىنگى تاڭدا 28 جىلجىمالى مەديتسينالىق كەشەن دايىندالدى. 1 قازاندا ونىڭ ەكەۋى قوستاناي قالاسىنا جەتكىزىلدى. باسقا 98 جمك 20 قازانعا دەيىن وڭىرلەرگە جەتكىزىلەتىن بولادى»، – دەدى ۋادەنى ءۇيىپ-توككەن دەنمين باسشىسى. ⠀

*ولاي دەيتىنىمىز ەكى اپتا الدىن وتكەن بريفينگتە مينيستر كوروناۆيرۋستىڭ جاناما اسەرىنەن قايتىس بولعاندار سانى جانە كوروناۆيرۋس پەن ونىڭ پنەۆمونيالىق ءتۇرى تۋرالى كۇندەلىكتى اقپاراتتىڭ تەڭگەرىمىن ساقتاۋ جونىندەگى ساۋالىمىزعا جازباشا جاۋاپ بەرەمىز دەپ، ارتىنان عايىپ بولعان. بۇل ءبىرىنشى رەت ەمەس، مينيستر دە، رەسمي وكىلى دە كوپ سۇراققا جەكەڭىزگە جاۋاپ بەرەمىز دەگەن ۋاجبەن ەسەگى سۋدان وتكەنشە «جۇباتاتىن» ادەت تاپقان. 

"The Qazaq Times"