جانبولات ماماي: جاڭاوزەندىكتەر ناقاق وققا ۇشقاندا سول «اياق سىندىرعىش» «باتىرلار» قايدا قالدى؟

12 جەلتوقسان تالعات رىسقۇلبەكوۆ، گۇلباحرام ءجۇنىس، بولات قۇرىمباەۆ، گۇلميرا مۇستافينا باستاعان بەلسەندىلەر قازنەتتە جەلدەي ەسكەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزدى. جيىن كەزىندە جەلتوقسان قۇربانى قايرات رىسقۇلبەكوۆتىڭ تۋىسى تالعات رىسقۇلبەكوۆ «16-شى جەلتوقسان كۇنى الاڭعا شىققان ازاماتتاردىڭ اياعىن سىندىرىپ، كەكىلىن قايىرىپ، جاعىن ايىراتىندىعىن» ايتقان بولاتىن.

الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى ازاماتتىق قوعامدا «راديكالدى ءدىني اعىمنىڭ وكىلى» دەپ ءجيى سىنالاتىن تالعات رىسقۇلبەكوۆتىڭ ءسوزىن ايىپتاپ، ونىڭ «جەكە ەسكەرتۋىن» دەموكراتيالىق پرينتسيپتەرگە جاتپايتىنىن ايتىپ تالقىلاۋدا. سونىڭ ىشىندە دەموكراتيالىق پارتيا ۇيىمداستىرۋشىلارىنىڭ  بىرى، قوعامدىق بەلسەندى، جۋرناليست جانبولات ماماي ءوزىنىڭ facebook پاراعىندا «وتكىر قايتارىم» جازباسىن جاريالادى.

"جەلتوقسان قاھارمانى قايرات رىسقۇلبەكوۆتىڭ ءىنىسى تالعات «16 جەلتوقسان كۇنى ميتينگىگە شىققانداردىڭ اياعىن سىندىرىپ، جاعىن ايىرامىن» دەپ مالىمدەپتى.
وسىعان بايلانىستى تالعات رىسقۇلبەكوۆكە مىنانى ايتار ەدىم.
بىرىنشىدەن، حالىق قاي كۇنى ميتينگىگە شىقسا دا، بيلىكتىڭ ساياساتىنا قاشان نارازىلىعىن تانىتسا دا، بۇل قالىڭ جۇرتشىلىقتىڭ ەركى. 16-17 جەلتوقسان كۇنى شىعا ما، الدە باسقا كەزدە الاڭدارعا بارا ما، — ونى حالىق شەشەدى. ەگەر ونداعان مىڭ ادام جەلتوقسان مەن جاڭاوزەن قۇرباندارىن ەسكە الامىز، رۋحىنا تاعزىم ەتەمىز، قۇران باعىشتايمىز دەپ شىقسا — قايسىبىرىنىڭ «جاعىن ايىرىپ» جۇرەر ەكەن تالعات؟
ەكىنشىدەن، تالعات مىرزا «اياق سىندىرعىش، جاق ايىرعىش» بولسا، 2011 جىلى 16-جەلتوقسان كۇنى بيلىك جاڭاوزەندە قاندى قىرعىن جاساپ، بەيبىت مۇنايشىلاردى اتىپ جاتقاندا قايدا قالدى؟ «وڭباعان بيلىك، جەلتوقسان بوزداقتارىن ەسكە الىپ جاتقاندا، قان توككەندەرىڭ قالاي؟ حالىققا نەگە وق اتاسىڭدار؟ بەيبىت مۇنايشىلاردىڭ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ ورنىنا ولاردى نەگە جازىقسىز قىراسىڭدار؟!» دەپ بيلىكتىڭ شىندىقپەن نەگە «جاعىن ايىرمادى»؟! سول كەزدەگى ىشكى ىستەر ءمينيسترى قاسىموۆ «اقتاۋدا حالىق كوشەگە شىقسا، تاعى دا وق اتۋعا بۇيرىق بەرەمىن!» دەگەندە «اياق سىندىرعىش» «باتىرلار» قايدا قالىپتى؟ سوندا بيلىكتىڭ قانتوگىس جاساپ، رەسمي دەرەكتەر بويىنشا، 17 ادامنىڭ جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الاتىن كۇنى قازا بولۋى — «جاق ايىرعىشتاردى» اشۋلاندىرمايتىن ماسەلە مە ەدى؟
ۇشىنشىدەن، جەلتوقسان قاھارماندارى مەن بوزداقتارى الماتى الاڭىنا شىعىپ، كولبيننىڭ كەتۋىن تالاپ ەتىپ، ۇلتتىق مۇددەنى قورعاپ شىقپاعاندا، قازىرگى كۇنىمىز قالاي بولار ەدى؟ ولاردىڭ الاڭعا، بەيبىت ميتينگىگە شىعۋى قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىن جاقىنداتىپ، ۇلتتىق رۋحىمىزدى سەرپىلتىپ تاستاعان جوق پا ەدى؟ سول كەزدە بيلىكتىڭ ايتاقتاۋىمەن «درۋجيننيكتەر» شىعىپ، ارماتۋرالار الىپ، بەيبىت قازاق جاستارىنىڭ «اياعىن سىندىرعاندار» از بولعان جوق. بىراق، قازاق جاستارى بۇدان دا قورىقپاي، ءوز تالاپتارىن كوتەرىپ تۇرىپ الدى. جەلتوقساننىڭ رۋحى — باتىلدىقتىڭ، ەرلىكتىڭ، وتانسۇيگىشتىكتىڭ سيمۆولى! قازىرگى «جەلتوقساندىقتار» «اياق سىندىرىپ، جاق ايىرعانى» سول كەزدەگى ناعىز جەلتوقسان باتىرلارىنىڭ ەرلىگىنە قايشى ەمەس پە؟
تورتىنشىدەن، «اياق سىندىرامىن» دەپ قورقىتۋ — وزبىر باسقىنشى بيلىككە ءتان ارەكەت. 1986 جىلعى جەلتوقساننىڭ ىزعارلى كۇندەرى قانشاما قازاق جاستارىن ۇردى-سوقتى، ازاپتادى، قينادى، اياعىن دا سىندىردى، باسىن دا جاردى، كوزىن دە شىعاردى. قانشاما قازاق جاستارى قازا بولدى! «مەتەل» وپەراتسياسى ۇيىمداستىرىلىپ، جاستاردى قىرىپ سالعان جوق پا؟ قايرات باستاعان باتىرلار كەيىننەن سول وزبىر بيلىكتىڭ قىلمىسىنان اباقتىدا قازا بولدى! بۇل وڭباعاندىقتى باسقىنشى بيلىك، كرەمل جاسادى دەيىك. ال «اياق سىندىرامىن» دەپ قوقان-لوقى كورسەتىپ وتىرعان بۇگىنگى تالعاتتاردىڭ سول وزبىرلاردان قاي جەرى ارتىق سوندا؟! مەككەدە «جامباستان تەبەدى» دەپ تازابەكوۆ شىقتى. سوندا بۇلار حالىقتى «ۇرىپ-سوعىپ»، ازاپتاپ، قانداي ۇشپاققا شىقپاق؟!
بەسىنشىدەن، 16-17 جەلتوقسان كۇندەرى نەگە ەڭ جوعارى لاۋازىم يەلەرى حالىقپەن بىرگە الاڭعا شىعىپ، تاۋەلسىزدىك قارلىعاشتارى مەن جاڭاوزەن قۇرباندارىنىڭ الدىندا باس يمەيدى؟ 16 جەلتوقسان — ۇلتتىق ازا تۇتۋ كۇنى بولىپ جاريالانۋ كەرەك! كەرەك دەسەڭىز، بۇل ۇلتتىق بىرلىك كۇنى بولۋى كەرەك. پرەزيدەنتىنەن باستاپ قاراپايىم ازاماتىنا دەيىن الاڭعا بارىپ، بوزداقتارعا قۇران باعىشتاپ، رۋحتارىنا تاعزىم ەتۋ قاجەت! جەلتوقسان مەن جاڭاوزەن قۇرباندارىن ماڭگى ۇمىتپايمىز دەپ كەلۋى كەرەك ءبارى. «بارلىق بيلىك وكىلدەرى الاڭعا شىقسىن. ەسىموۆ تە سول كۇنى تۋعان كۇنىن تويلاماي الاڭعا كەلسىن، ايتپەسە، اقيقاتپەن جاقتارىڭدى ايىرامىن» دەسە، ءبىر ءسارى، تالعاتتىڭ. ال جەلتوقسان مەن جاڭاوزەندى ەسكە الامىز دەگەن حالىققا دوڭايبات شەگۋىنە جول بولسىن!
مەنىڭشە، 16-جەلتوقسان — ۇلتتىق قاسىرەت كۇنى. بۇل كۇنى بارلىعىمىز جەلتوقسان مەن جاڭاوزەن قۇرباندارىن ەسكە الىپ، قۇران وقىپ، باتىرلارىمىزدى ارداقتايتىن كۇن! بۇل كۇنى تەلەديدارداعى بارلىق ويىن-ساۋىق توقتاتىلىپ، ارزان كۇلكى ەمەس، حالىققا بوزداقتارىمىز تۋرالى كورسەتىلىپ، ايتىلۋى كەرەك. وسىنى تۇسىنەتىن، بىلەتىن كەز جەتتى عوي؟!"

"The Qazaq Times"