باعانى باقىلاي الماعان باسشىلاردى جازالاۋ قىمباتشىلىقتى توقتاتا الا ما؟

ءۇش مينيستر پەن سەگىز اكىم اكىمشىلىك جاۋاپقا تارتىلماق.

بۇگىن ۇكىمەت وتىرىسىندا پرەمەر-مينيستر اسقار مامين الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسىن باقىلاۋىنان شىعارىپ العان ۆەدومستۆولار ۆيتسە-مينيسترلەرى مەن اكىم ورىنباسارلارىن جاۋاپقا تارتۋعا تاپسىرما بەردى. ۇكىمەت باسشىسى ۆيتسە-پرەمەر رومان سكليارعا ءبىر جۇما ىشىندە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلاردىڭ باعاسىن تۇراقتاندىرۋ بويىنشا ناقتى شارالار ازىرلەۋىن بۇيىردى. ا.مامين:

– پرەمەر-مينيستر كەڭسەسى ءۇش كۇن ىشىندە ازىق-تۇلىك تاۋارلارى باعاسىنا جاۋاپ بەرەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى، ۇلتتىق ەكونوميكا، ساۋدا جانە ينتەرگاتسيا  مينيسترلەرىن تارتىپتىك جاۋاركەرشىلىككە تارتۋ تۋرالى مەنىڭ اتىما ۇسىنىس ەنگىزسىن. شىمكەنت، قىزىلوردا، تۇركىستان، الماتى، كوكشەتاۋ، پەتروپاۆل، اقتوبە، تاراز، جامبىل وڭىرلەرى اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارىن بەلگىلەنگەن تارتىپپەن جاۋاپكەرشىلىككە تارتىپ، ۇكىمەتتى حاباردار ەتسىن، – دەدى.

ا. ماميننىڭ ايتۋىنشا، جىل باسىنان بەرى بارلىق وڭىرلەردە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار تاۋارلار باعاسى 15%-عا قىمباتتاعان. ەڭ جوعارى باعا مىنا تاۋارلاردا بايقالادى: قاراقۇمىق  – 62,9%، كۇرىش – 30,3%، ۇن – 27%-عا قىمباتتاعان.

شىمكەنت جانە قىزىلوردا قالالارىندا باعا شارىقتاعان. اتالعان وڭىرلەردە الەۋمەتتىك ماڭىزى بار 19 تاۋاردىڭ 7-ەۋنىڭ باعاسى وسكەن.

بۇعان دەيىن، وتكەن اپتادا اقمولا وبلىسىنا جۇمىس ساپارىمەن بارعان مەملەكەت باسشىسى توقاەۆ ازىق-تۇلىك باعاسىنا باقىلاۋدىڭ جوقتىعىنا كەيىپ:

– اكىمدەر، ءوز كەزەگىندە، بۇل جۇمىستى ءوز بەتىمەن جىبەرگەن. تۇراقتاندىرۋ قورلارى ازىق-تۇلىك تاۋارلارىنىڭ نارىعىنا ەشقانداي تۇراقتاندىرۋ اسەرىن تيگىزىپ وتىرعان جوق. باعانىڭ مەجەلى دەڭگەيى باقىلاۋعا الىنباعان. مەنىڭ تاپسىرمام ورىندالعان جوق، – دەگەن ەدى مەملەكەت باسشىسى.

سونداي-اق ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ قىمباتشىلىق ينفلياتسياعا كەرى اسەرىن تيگىزىپ جاتىر دەگەن بولاتىن.

حالىقارالىق Moody’s اگەنتتىگى  قازىردىڭ وزىندە حالىقتىڭ قارىزى ايلىق تابىسىنان ەكى ەسە كوبەيگەنىن, ناقتىراق ايتقاندا 6 ميلليونعا جۋىق وتانداسىمىزدىڭ بانك الدىندا وتەلمەگەن جالپى سوماسى 7 تريلليون تەڭگە بەرەشەگى بارىن جاريالادى. اسىرەسە، الماتى قالاسى مەن ەل استاناسىنىڭ، قاراعاندى وبلىسىنىڭ تۇرعىندارى كەپىلسىز تۇتىنۋشىلىق نەسيەگە بەلشەسىنەن باتقان. ەرتەدە ءبىر ءدىلمار ايتقان دەسەدى «يت-مىسىعى توق ەلدىڭ، كۇيىنە ۋايىم جوق» دەپ.  بىز دە سونىڭ تىسىن ىشىنە قاراي وڭگەرىپ «لومباردى مەن كرەديتتىك ۇيىمى كوپ ەلدىڭ، كۇيى مەن كۇنىندە جىلۋ جوق» دەگىمىز كەلەدى.

تابيعي مونوپوليالاردى رەتتەۋ كوميتەتى بىلتىر قاڭتار-شىلدە ارالىعىندا 2017 جىلمەن سالىستىرعاندا 5,5%-عا قىمباتتاعان ەلەكتر ەنەرگياسىنىڭ قۇنى جەلتوقساننان باستاپ تاعى 6%-عا وسەتىنىن مالىمدەدى. سونىمەن قاتار بيىل ۇكىمەت كۇندەلىكتى تۇتىنۋعا قاجەت تاۋارلار مەن ازىق-تۇلىك ونىمدەرى ورتا ەسەپپەن 9%-عا قىمباتتاعانىن راستاپ، «بۇعان ءوندىرىستىڭ جوقتىعى، الىپساتارلاردىڭ كوپتىگى سەبەپ»  ەكەنىن ايتقان. وتكەن ايدا ۇلتتىق بانك توراعاسى ەربولات دوساەۆ «ەت باعاسى 13,5%-عا، نان-توقاش ونىمدەرى مەن جارما 12,7%-عا شارىقتاعانىن» اعىنان جارىلا ايتقان بولاتىن. سوندا ەل قايتپەك؟

تۇسىندىرگىش شەنەۋنىكتەر قىمباتشىلىقتىڭ سەبەبىن تۇلكىنىڭ قۇيرىعىنداي بۇلعاڭداپ ۇستاتپايدى، ۇشى «اناۋ الەمدىك مۇناي باعاسىنا» بارىپ ءبىر-اق تىرەلەدى. ارقانىڭ كەڭ دالاسىندا بيدايىن ورىپ، ۇنعا تارتىپ وتىرىپ وندىرگەن وتاندىق ءونىمنىڭ ءوزى ناننان باستاپ كوممۋنالدىق قىزمەتتەرگە دەيىن تولەم دياگرامماسى كوككە قاراي ورلەپ بارادى.

پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا ايتىلعان «حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت» تۇجىرىمداماسى ادىرە قالعانى ما؟ مەملەكەت باسشىسى سونداعى «كونستيتۋتسيا بويىنشا بىزدىڭ ەلىمىز – الەۋمەتتىك مەملەكەت. سوندىقتان مەملەكەتىمىز ازاماتتار الدىنداعى مىندەتتەرىن ورىنداۋى ءتيىس» دەپ جاساعان قاتاڭ ەسكەرتپەسى شەشەسىنىڭ اقپاقۇلاق ۇلىنا ايتاتىن «ءبىر قۇلاعىنان كىرىپ ەكىنشىسىنەن شىعىپ كەتەدى» دەگەن كەيىسىنىڭ كەرىندەي  بولدى. تۇرمىس تۇزەپ، كۇي وڭالتپاقتىق –  مەملەكەت ەكونوميكاسىنىڭ ەڭ قۋاتتى كۇزىرى ورتاشا كلاستەردىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن كۇشەيتپەلى شىرايعا دەيىن جەتكىزبەسە دە، ورتايتىپ الماۋ، تيىمدىلىك كوەففيتسيەنتىن تۇراقتاندىرۋ – كۇن تارتىبىنەن تۇسپەۋى ءتيىس.

ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز، ءبىر اينالدىرعاندا شىر اينالدىراتىن قىمباتشىلىق بۇقارانىڭ قوس بۇيىرىنەن قىسىپ، تىنىسىن تارىلعان تۇستا بيلىك ەل جاعدايىنا قۇلاق ءتۇرىپ، مەيىلىنشە وڭ شەشىم قابىلداسا. قازان كوتەرەرگە دە كوڭىل كەرەك اسپازعا. ەندەشە، حالىقتىڭ پاريوتتىق پوتەنتسيالىن كوتەرۋ ءۇشىن دە، جاسامپاز جاستارى جاستىق جالىنىن وزگە ەلگە ارناماس ءۇشىن ونىڭ حال-احۋالىنا مويىن بۇرىپ، ساپالى-جايلى ءومىر ستاندارتتارىمەن قامتاماسىز ەتپەك لازىم.

"The Qazaq Times"