ءتىل... قوعامداعى «تىزەسى شىققان» تاقىرىپتاردىڭ ءتاجى. «مەملەكەتتىك ءتىل – قازاق ءتىلى» دەپ كونستيتۋتسيانىڭ دۋالى سوزىمەن ايقىندالعان مەملەكەتتىك ءتىل ماسەلەسى تەك «ءتىل تۋرالى» زاڭ اياسىندا قاراستىرىلعان. «مەملەكەتتىك ءتىل» تۋرالى ارنايى زاڭ قابىلداۋ تۋرالى ءتىل جاناشىرلارى مەن قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ ءۋاجى شەشۋسىز قالعالى قاشان. «ءتىل زاڭىنىڭ» 4-بابىندا «قازاقستان حالقىن توپتاستىرۋدىڭ اسا ماڭىزدى فاكتورى بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتiك تiلدi مەڭگەرۋ – قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءاربiر ازاماتىنىڭ پارىزى» دەپ جازىلعانىمەن، جۇرتتىڭ بۇل پارىزدى وتەۋدە «جاۋاپكەرشىلىك» دەڭگەيى جەتپەي جاتقان سەكىلدى.
ونىڭ ايعاعى رەتىندە مەملەكەتتىك مەكەمەلەردەگى، مينيسترلىكتەردەگى، اكىمدىكتەردەگى جانە وپەراتورلىق ۇيىمدار مەن بانك سەكتورلارىنداعى مەملەكەتتىك ءتىلدىڭ كوبىنە-كوپ اۋدارما تىلگە اينالعانىن ايتا الامىز.
جارتى عاسىردان استام بىرگە ءومىر سۇرگەن وداقتاس ءارى تاعدىرلاس بالتىق جاعالاۋ ەلدەرى (ليتۆا، لاتۆيا...) ءبىز قاتارلى تاۋەلسىزدىك جاريالاعان سوڭ-اق مەملەكەتتىك تىلدەرىن ءوز تۇعىرىنا نىقتاپ قوندىرا ءبىلدى. ەل ازاماتتارى ۇلت-ناسىلىنە قاراماستان مەملەكەتتىك تىلدە قاتىناسادى، قوعامداعى تىلدىك ماتەريالدار تۇگەلدەي ءتىل ينسپەكتسياسىنىڭ ۇزدىكسىز باقىلاۋى ارقىلى ءتىل تازالىعى مەن اقپاراتتىڭ بەرىلۋ ساۋاتتىلىعى بىزبەن سالىستىرۋعا كەلمەيتىن دارەجەگە كوتەرىلگەن.
ءجا، ءبىزدىڭ وركەنيەت پەن بايسالدى ورنەكتەردە شەتەل تاجىريبەسىن بايقاماي قالىپ، ارزان، جەڭىل دۇنيەدە كورسەقىزارلىققا سالىنىپ، ەسسىز ەلىكتەيتىن ادەتىمىز بار عوي. ۇمىتىپ كەتىپپىن. ايتسە دە، جەر شارىنداعى جالعىز كوپۇلتتى ەل ەمەس ەكەنىمىزدى ەسكە العانىمىز ءجون بولار.
The Qazaq Times ازاماتتىق قوعام بەلسەندىلەرىنىڭ تالاي باستاپ، ءۇزىلىپ قالعان يگى ءداستۇرىن قايتا جالعاماق. اۋرۋىن جاسىرعان ولەدى. ەندەشە اينالاڭىزداعى زاڭسىزدىققا 6 تاراۋ، 27 باپتان تۇراتىن 1997 جىلعى 11 شiلدەدە قابىلدانعان «قر-سىنداعى تiل تۋرالى» №151 زاڭىنىڭ پريزماسىمەن قاراپ، «مەملەكەتتiڭ بۇكiل اۋماعىندا قوعامدىق قاتىناستاردىڭ بارلىق سالاسىندا قولدانىلاتىن» (4 باپ) قازاقستاندىقتارعا ورتاق ءتىلىمىزدىڭ دامۋىنا اتسالىسىڭىز!
مەملەكەتتىك ءتىل قانشالىقتى ساۋاتتى قولدانىلۋدا دەگەن وي ىزىمەن ىزدەنىسىمىزدىڭ القيسساسى رەتىندە ءىرى مەگاپوليس الماتى شاھارىنان باستادىق. ءسان-سالتاناتى جاراسقان، وتكەنى مەن بۇگىنىنەن ەستەلىگى بار، بولاشاعىن بايلانىستىرعىسى كەلەتىن كونتينگەنتى ءار الۋان قالا اي اۋناپ، جىل جىلجىپ وزگەرۋدە. الاتاۋ ەركەسىنىڭ جۇرەگى كاسىپكەرلىك سالا دەسەك، ونىڭ قانتامىر اينالىمى جارنامانىڭ قوزعاۋشى كۇشىمەن جاندانىپ جاتقانىن ەشكىم جوققا شىعارا الماس. قۇرىلىس، كوشە، عيمارات، تاۋار اتاۋلارى، ساۋدا-ساتتىق ورىندارى، ويىن-ساۋىق ورتالىقتارى، دۇكەندەر مەن سۋپەرماركەتتەر جانە ت.ب. كوپتەگەن نىسانداردىڭ اتاۋلارى، جارناما ماتىندەرىنىڭ ساۋاتتى جازىلۋى مەن ەستەتيكالىق بەزەندىرىلۋى، كورنەكى اقپاراتتار – قالا كوركىنىڭ باستى كورسەتكىشى.
دەربەس باعدار-ساياساتى بار تاۋەلسىز ەل بولعانىمىزعا 28 جىل وتسە دە، ونوماستيكالىق اتاۋلاردىڭ تولىق الگوريتىمىن ىسكە اسىراتىن ءبىرىزدى، ورتالىقتاندىرىلعان، اۆتوماتيزاتسيالانعان، ءتىل ساياساتىمەن مىقتاپ اينالىساتىن ۋاكىلەتتى قۇرىلىم قۇرا المادىق.
ءتىل تازالىعىنىڭ ايناسى ساۋاتتى كورنەكى اقپاراتتار دەسەك، «دەرەكتەمەلەر مەن كورنەكi اقپارات تiلi» جايلى «ءتىل تۋرالى» زاڭنىڭ 21-بابىندا كورسەتىلگەندەي: «بلانكiلەر، ماڭدايشالار، حابارلاندىرۋلار، جارنامالار، پرەيسكۋرانتتار، باعا كورسەتكiشتەرi, باسقا دا كورنەكi اقپارات مەملەكەتتiك تiلدە جانە ورىس تiلiندە، ال قاجەت بولعان جاعدايدا باسقا دا تiلدەردە جازىلادى». دەمەك، كوشەدەگى ستۋدەنتتىڭ ۇلەستىرىپ تۇرعان تەحنيكالىق دۇكەننىڭ بروشيۋراسىنان باستاپ كەز كەلگەن مەيرامحانا، تاماقتانۋ ورىندارىنىڭ اس مازىرىنە دەيىن مەملەكەتتىك تىلدەگى نۇسقاسى بولۋى ءتيىس. بىراق ءبىز زەردەلەگەن بوستاندىق جانە المالى اۋداندارىندا ورنالاسقان 3,5 شاقىرىمدىق م.اۋەزوۆ كوشەسىنىڭ (تيميريازەۆ جانە گوگول كوشەلەرىنىڭ اراسىنداعى) وزىنەن قاتەلىكتەن كوز تالادى. كاسىپكەرلىكتى قولداۋ دەگەن – قاتەلىككە كوز جۇما قاراۋ ەمەس. زاڭسىزدىقتىڭ ءبىر اتاۋى – «قاتەلىك».
نىسانداردىڭ شەتەل تىلىندە اتالۋىنا ارتار ەش كىنامىز جوق، ول كاسىپكەردىڭ ءوز تاڭداۋى، دەگەنمەن قازاقشا اتاۋدى نامىس كورىپ جۇرگەن الماتىلىقتارعا لوندوندا «داستارقان» مەيرامحاناسىن اشقان قانداسىمىزدى ۇلگى ەتۋگە بولادى. قازاقستاندىق بيزنەس نارىعىنىڭ زور مۇمكىندىكتەرى مەن قازاق ءتىلدى اۋديتوريانىڭ ۇلەس سالماعىنىڭ ارتىپ كەلە جاتقانىن ەسكەرگەن كاسىپكەرلىك سالا ساراپشىلارى مەملەكەتتىك تىلدەگى ماركەتينگ مەن سەرۆيس-تاۋاردىڭ بولاشاعى تابىسقا بولەيتىنىن ايتادى.
جوعارىداعى ءبىر عانا م.اۋەزوۆ كوشەسىندە مەكەمە مارتەبەسىن انىقتاۋشى سوزگە قاتىستى كەمشىلىك شاش ەتەكتەن. قالا ىشىندە «جارىمجان» جازبالار مەن «مەشەۋ» ماڭدايشالار سامساپ تۇر. مىنادان كەيىن بيىل ءوز مارەسىنە جەتەتىن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا تىلدەردى دامىتۋ مەن قولدانۋدىڭ 2011 – 2019 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسى» پاسپورتىنىڭ كۇتىلەتىن ناتيجەلەر تىزىمىندە مەملەكەتتىك ءتىلدى مەڭگەرگەن تۇرعىنداردىڭ ۇلەسى (2016 جىلى – 80%، 2017 جىلى – 83%، 2018 جىلى – 85%) 2019 جىلى – 90% قۇرايدى دەگەنى كوڭىلگە كۇدىك كەلتىرەدى. الدە، ءبىز كۋا بولعان م.اۋەزوۆ كوشەسىنىڭ تۇرعىندارى مەجەلەنگەن ينديكاتوردىڭ سىرتىنداعى 10%-ىنا كىرە مە ەكەن؟ قىزىق!
باعدارلاما مىندەتتەرى قاتارىندا كورسەتىلگەن «مەملەكەتتىك تىلگە سۇرانىس پەن قولدانۋ مارتەبەسىن ارتتىرۋ» ماسەلەسى ءالى دە زاڭدىق تۇرعىدا تىلدەردى دامىتۋ باسقارماسىنىڭ، ەرىكتى ءتىل جاناشىرلارىنىڭ قۇقىقتىق تالاپ ەتۋشىلىك مۇمكىندىگىن كۇشەيتۋدى قاجەت ەتەدى.
الداعى ۋاقىتتا، رەداكتسيا قالانىڭ وزگە دە كوشەلەرى مەن ونداعى نىساندارداعى تىلدىك زاڭنامانىڭ ىسكە اسىرىلۋىن زەرتتەپ، نازارلارىڭىزعا ۇسىناتىن بولادى.
مەملەكەتتىك تىلدە نىسان مارتەبەسىن انىقتايتىن اقپاراتى جوق قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى. 7 تامىز 2019 جىل. تيميريازەۆ-اۋەزوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە نىسان مارتەبەسىن انىقتايتىن اقپارات بەرىلمەگەن قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى. 7 تامىز 2019 جىل. تيميريازەۆ-اۋەزوۆ كوشەلەرىنىڭ قيىلىسى. الماتى ق. فوتو: QT
"اياق كيىمدى" قوس ءسوز ەسەبىندە دەفيس ارقىلى جازۋ پۋنكتۋاتسيالىق قاتەلىك. ەڭ ءجيى كەزدەسەتىن ولقىلىق ءتۇرى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 138 "ب" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
مۇندا دا "اياق كيىم" ءسوزى دەفيس ارقىلى قاتە جازىلعان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 138 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
"سالون كراسوتى" نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى اقپاراتتىڭ مەملەكەتتىك تىلدەگى ۇلگىسى بەرىلمەگەن سەرۆيس ورتالىعى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 136 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
"ياپونسكي ماگازين" دەگەن اتاۋ نەمەسە نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى اقپارات ەكەنى تۇسىنىكسىز دۇكەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 130 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
ء"ىn mode man" اتاۋىمەن بەرىلگەن مەملەكەتتىك تىلدە ەشبىر اقپاراتى جوق نىسان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 173 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
قوسىمشا كورنەكى اقپاراتتارى تەك ورىس تىلىندە جازىلعان "تۋت شيك ۋيۋت" اتاۋىنداعى نىسان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 171 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە ەشبىر مالىمەت كورسەتىلمەگەن "Butun & Tony Bellucci" اتاۋلى نىسان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 167 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
"قۇيىلمالى سۋسىندار دۇكەنى" دەپ جازىلۋى ءتيىس ماڭدايشادا "ۇ", "ۋ", ء"ۇ" ارىپتەرى بىردەي "ۋ" تۇرىندە بەرىلگەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 122 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
"اياق كيىم" ءسوزى قوسارلانعان تۇردە دەفيس ارقىلى بەرىلگەن شەبەرحانا. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 120 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدەگى نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى اقپاراتى جوق تۋريستىك كومپانيا ماڭدايشاسى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 104 "ب" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى جانە قوسىمشا مالىمەتتەرى تەك وزگە تىلدەردە بەرىلگەن كوفەحانا. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 104 "ا" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
ماڭدايشاسىندا مەملەكەتتىك تىلدە نەگىزگى اقپاراتى جوق دۇكەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدەگى مالىمەتى مۇلدەم جوق ء"ى credit" قارجىلىق ۇيىمى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 112 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
دۇرىسى ء"ونىمى" دەپ جازىلۋى ءتيىس "الاتاۋ-قۇس" دۇكەنى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 112 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مۇندا دا "اياق كيىم" تىركەسى قوسارلانعان تۇردە دەفيسپەن قاتە بەرىلگەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 104 "ب" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
اقپاراتى تەك اعىلشىن تىلىندە بەرىلگەن نىسان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
"نە سكۋچنىي ساد" اتاۋىمەن بەلگىلى كافەنىڭ مەملەكەتتىك تىلدە نىسان مارتەبەسىن ايقىندايتىن مالىمەتى جوق. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 84 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە ەشبىر اقپارات كورسەتىلمەگەن "Dega optical" مەكەمەسى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 129 "ۆ" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى اقپاراتى تەك ورىس تىلىندە بەرىلگەن "Jainamed" ورتالىعى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 129 "ۆ" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
اتاۋى اعىلشىن ءتىلدى، مەملەكەتتىك تىلدە ەشقانداي مالىمەت كورسەتىلمەگەن مەكەمە. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 111 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە ەشقانداي مالىمەتى جوق #پريانىيكروليك اتالاتىن قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 109 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدەگى "ساعات" سوزىنەن وزگە ەشبىر اقپاراتى جوق نىساننىڭ سول جاق قاسبەتى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 105 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
"پەكارنيا" اتالاتىن كورنەكى ماتەريالدارى تەك ورىس تىلىندەگى ناۋبايحانا. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى ءسوزى تەك اعىلشىن تىلىندە بەرىلگەن "Zugo" دۇكەنى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 99 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
كورنەكى جاناما اقپاراتتارىنان تىس نەگىزگى ماڭدايشاسى تەك ورىس تىلىندە جازىلعان قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
مالىمەتتەرى تەك اعىلشىن تىلىندە بەرىلگەن مەكەمە. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 69 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
اتاۋى ورىس تىلىندە، ال قۇرىلىمى قازاقشا كورسەتىلگەن تاقتايشا. دۇرىسى "اۋەزوۆ كوشەسى" بولۋى كەرەك. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 67 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە ەشقانداي مالىمەت بەرمەگەن مەكەمە. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 64 ءۇي. الماتى ق. فوتو: QT
اتاۋى "Shipudim" شەتەلدىك بولعانىمەن، زاڭناماعا ساي نىسان مارتەبەسىن ايقىندايتىن ماڭدايشا جازۋى سول جاعىندا مەملەكەتتىك تىلدە "كاۋاپحانا" دەپ كورسەتىلگەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 56 "گ" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT بىراق اق ءتۇستى قارىپپەن شەتەلدىك تىلدە جازىلعان ەڭسەلى عيماراتتىڭ ماڭدايشاسىندا مەملەكەتتىك تىلدە ەشقانداي مالىمەت بەرىلمەگەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى، 56 "ۆ" ءۇيى. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدە نۇسقاسى بەرىلمەگەن ماڭدايشا. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
ەشبىر قوسىمشا مالىمەتى كورسەتىلمەگەن قىتايلىق "Shinhan finance" بانك ۇيىمى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
"مياتا" قوعامدىق ورنىندا دا مەملەكەتتىك تىلدە ەشقانداي اقپارات بەرىلمەگەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
نەگىزگى جانە قوسىمشا اقپاراتتارى تەك ورىس تىلىندە كورسەتىلگەن قۇرىلىس تاۋارلارى نىسانى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
اتاۋىنان وزگە ەشبىر مالىمەتى جوق دۇكەن. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
كومپيۋتەرلىك قۇرىلعىلارعا ارنالعان "ۆتت-كازاحستان" اتالاتىن دۇكەننىڭ كورنەكى اقپاراتتارى تۇگەل تەك ورىس تىلىندە ورناتىلعان. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
مەملەكەتتىك تىلدەگى بالاماسى جوق جارناما تاقتايشاسى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
اقپاراتتارى اعىلشىن جانە ورىس تىلدەرىندە عانا كورسەتىلگەن قوعامدىق تاماقتانۋ ورنى. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
"ZOO MARKET" اتالاتىن جانۋارلار دۇكەنىنىڭ دە مالىمەتتەرى تەك ورىس تىلىندە كورسەتىلگەن. مەملەكەتتىك تىلدەگى نىسان مارتەبەسىن ايقىنداۋشى اقپاراتى جوق مەكەمە. 7 تامىز 2019 جىل. اۋەزوۆ كوشەسى. الماتى ق. فوتو: QT
شەرزاتتىڭ ءولىمى ىسىنە قاتىستى قۇپيا ۆيدەونى جاريالاۋ كىمگە كەرەك بولدى؟ – ساراپشىلار مەديا سىنى
24 قازان – كىتاپحاناشىلار مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
«ۋچاسكەدەن ارۋاققا كوك حات»: الماتىدا مارقۇمعا كەلگەن شاقىرتۋ
كوميسسيا مەن باقىلاۋشى ەسەبىندەگى ايىرماشىلىق: الماتىدا رەفەرەندۋم قالاي ءوتىپ جاتىر؟
ء"ادىل قازاقستان، ەستيتىن مەملەكەت" ەندى ادۆوكاتتارعا قىسىم جاساي باستادى ما؟
«پسەۆدو-بايقاۋشى» الدە كاسىبي باقىلاۋشى: رەفەرەندۋمدى كىم باقىلايدى؟