يسپانياداعى سايلاۋ: كاتالونيا داعدارىسىن شەشۋگە ءبىر قادام

يسپانيادا پارلامەنتتىك سايلاۋدا ەلدىڭ سوتسياليستىك-جۇمىسشى پارتياسى باسىم ءتۇسىپ، 350 ورىندىق دەپۋتاتتار كونگرەسىندە 123 مانداتقا يە بولدى. بۇل – يسپانيا ءۇشىن بۇرىن-سوڭدى بولماعان جاعداي. Handelsblatt نەمىس باسىلىمىنىڭ حابارالاۋىنشا، يسپانيادا سوڭعى ءتورت جىلدا ءۇشىنشى رەت وتكەن پارلامەنتتىك سايلاۋدا VOX وڭشىلدار پارتياسى 24 ورىنعا قول جەتكىزگەن.

1930 جىلدان بەرى يسپانيا قوعامى وڭشىل جانە سولشىل قاناتقا بولىنگەن. باسىم تۇسكەن سوتسياليستىك پارتيادان بولەك، سولشىلدار قاتارىندا كاتالونيانىڭ رەسپۋبليكالىق پارتياسى، پودەموس جانە VOX پارتيالارى بار. وڭشىلدار ساناتىندا يسپانيانىڭ حالىقتىق پارتياسى، «ازاماتتار» جانە VOX ۇلتتىق پارتياسى بار. بيىلعى پارلامەنتتىك سايلاۋ ناتيجەسىندە سوتسياليستىك-جۇمىسشى پارتياسى 123 مانداتقا، حالىقتىق پارتياسى 66 مانداتقا يە بولدى. «ازاماتتار» پارتياسى 57 دەپۋتاتتىق ورىنمەن ءۇشىنشى ورىندا.

سولدان وڭعا قاراي: پەدرو سانچەس سوتسياليستىك پارتيادان، پابلو كاسادو حالىق پارتياسىنان، البەرت ريۆەرا ("ازاماتتار"), پابلو يگلەسياس Podemos جانە Vox-تان سانتياگو اباسكال. فوتو: AFP

ۆۆس ارناسىنىڭ ەۋروپا بويىنشا ساراپشىسى كاتيا ادلەردىڭ ايتۋىنشا، VOX ۇلتتىق پوپۋليستىك پارتياسىنىڭ كۇتپەگەن جەردەن 10% داۋىسپەن 24 مانداتقا يە بولۋى باسقارۋشى پارتياعا قاتەر توندىرەدى. سەبەبى، كاتالونيانىڭ ەگەمەندىك الۋعا ۇمتىلۋى جانە يسپان ساياساتكەرلەرىنىڭ بۇل جاعدايدى رەتتەي الماۋى كۇردەلى ماسەلەلەردىڭ بىرىنە اينالدى.  ال اتالعان ۇلتتىق پارتيا كاتالونيا ماسەلەسىنە نۇكتە قويۋ ماقساتىندا سايلاۋعا ءتۇسىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا ەۋروپارلامەنتكە سايلاۋ وتەتىنىن ەسكەرسەك،VOX پارتياسىنىڭ يسپانيا پارلامەنتىنە ءوتۋى جەرگىلىكتى بيلىك قانا ەمەس، بريۋسسەلدەگى ليبەرالدار ءۇشىن دە قيىنلدىق تۋعىزباق. بۇل رەتتە وڭشىل باعىتتاعى پارتيانىڭ ىقپالى تۇتاس ەۋرووداققا اسەرىن تيگىزۋى مۇمكىن.

وسى جىلى 11 اقپاندا يسپانياداعى كونسەرۆاتيۆتىك «ۇلتتىق پارتيا»، اسىرە وڭشىل «ۆوكس»، ورتالىقشىل «ازاماتتار» پارتياسى ۇيىمداستىرعان بولاتىن. مادريدتە وتكەن نارازىلىق شەرۋىنە جالپى سانى 45 مىڭعا جۋىق ادام قاتىستى. ورتالىقشىل «ازاماتتار» پارتياسىنىڭ (Ciudadanos) مۇشەلەرى ەلدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى پەدرو سانچەستىڭ سەپاراتيستەرمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزۋ ءۇشىن دەلدال تاعايىنداۋ جوسپارى وتانعا وپاسىزدىق جاساۋمەن تەڭ ايىپتادى. سونىمەن قاتار، سەپاراتيستەر ەل پرەمەر-ءمينيسترى پەدرو سانچەستىڭ بيلىكتەن كەتۋىن جانە مەرزىمنەن تىس جالپىۇلتتىق سايلاۋ وتكىزۋدى تالاپ ەتكەن. شەرۋدەن كەيىن يسپانيا بيلىگى سەپاراتيستەردى جاپپاي تەرگەۋگە العان سوڭ، سەپاراتيستەردى جاقتاۋشىلار سوت عيماراتىنىڭ جانىندا دەمونستراتسيا وتكىزدى. وسى جاعدايدان كەيىن يسپانيا پرەمەر-ءمينيسترى پەدرو سانچەس ەلدەگى كورتەستەر تاراتىلىپ، مەرزىمىنەن بۇرىن سايلاۋ وتەتىنى تۋرالى رەسمي مالىمدەمە جاساعان بولاتىن.

2018 جىلى كاتولونيا داعدارىسى يسپانيا ەكونوميكاسىنا 1 ملرد ەۋرو شىعىن كەلتىرگەن.

ەلدىڭ پرەمەر-ءمينيسترى سانچەس ءوز ۋادەسىن ورىنداماعاندىقتان، كاتالوندىق پارتيالار ۇكىمەتتىك وداقتان شىعىپ كەتكەن بولاتىن. ناتيجەسىندە، كەزەكتى مارتە جاڭا سايلاۋ وتكىزىلدى. بيلىكتەگى ءوزارا كەلىسپەۋشىلىك سالدارىنان يسپانيا پارلامەنتىنىڭ نەگىزگى پارتياسى قيىن جاعدايعا قالدى. سوعان قاراماستان، الەۋمەتتىك وزبىرلىقتى باستان كەشىپ وتىرعان ۆەنەسۋەلا وپپوزيتسياسى يسپانيا بيلىگىنە ارقا سۇيەمەك نيەتتە. وسى رەتتە وپپوزيتسيا جەتەكشىسى حۋان گۋايدو Twitter-دەگى جازباسىندا: «يسپانيادا دەموكراتيانىڭ سالتانات قۇرۋىنا كۋا بولىپ وتىرمىز. تاريحىمىز ءبىر يسپان حالقىنا قاشان دا تىلەكتەسپىز. سونداي-اق جاڭا ساياسي كەزەڭدە يسپانيا ۇكىمەتى ۆەنەسۋەلانىڭ داعدارىستان شىعۋىنا اتسالىسادى دەگەن ۇمىتتەمىز»، – دەيدى.

2018 جىلى كاتولونيا داعدارىسى يسپانيا ەكونوميكاسىنا 1 ملرد ەۋرو شىعىن كەلتىرگەن. نەگىزىنەن كاتالونيانىڭ يسپانيادان ءبولىنىپ شىعۋعا قاتىستى ارەكەتى 2017 جىلى قازاندا باستالعان. مەملەكەتتىڭ تاۋەلسىزدىك ءۇشىن كۇرەسى 2018 جىلى جاڭا سيپات الدى. سەبەبى تاۋەلسىزدىك ءۇشىن بولعان وڭىرلىك سايلاۋدا سەپاراتيستەردىڭ داۋىسى باسىم ءتۇستى. ال وسىدان كەيىن يسپانيا ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى ماريانو راحوي كاتالونيا ۇكىمەتىنىڭ باسشىسى كارلەس پۋدجەمونت پەن ءبىراز ساياساتكەرلەردى قىزمەتتەرىنەن شەتتەتكەن ەدى.

ايتا كەتەيىك، كاتالونيا – ءوزىنىڭ سالت-ءداستۇرى مەن ءتىلى، 7,5 ملن حالقى بار اۆتونوميا. فرانتسيامەن شەكتەسەدى جانە يسپانيا ءوندىرىسىنىڭ بەستەن ءبىر بولىگىن قۇرايدى. ال ەگەر كاتالونيا دەربەس مەملەكەت بولاتىن بولسا، وندا ونىڭ ءجىو پورتۋگاليا مەن فينليانديا ەلدەرىنىڭ كورسەتكىشىمەن تەڭ بولۋى مۇمكىن.

"The Qazaq Times"