جاڭا قارۋلانۋ: اقش پەن رەسەي اراسىنداعى زىمىران كەلىسىمى جويىلماق

اقش جاقىن جانە ورتا قاشىقتىقتاعى زىمىرانداردى جويۋ جونىندەگى كەلىسىمنەن شىعاتىنىن مالىمدەدى.

امەريكا پەن رەسەي اراسىنداعى زىمىران كەلىسىمىنە 1987 جىلى قول قويىلعان. كەلىسىمگە سايكەس، قوس تاراپقا 500 جانە 5,5 مىڭ شاقىرىم قاشىقتىققا ۇشاتىن بالليستيكالىق زىمىرانداردى جاساۋعا تىيىم سالىنعان. وتكەن اپتادا اق ءۇي باسشىسى اتالعان كەلسىمدى جوياتىنىن ايتتى. وسى ماسەلەگە قاتىستى دونالد ترامپتىڭ قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشىسى دجون بولتون ماسكەۋدە كەزدەسۋ وتكىزگەن بولاتىن. ەكى كۇن ىشىندە ول قورعانىس سالاسىنداعى جوعارى لاۋازىمدى تۇلعالارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ، رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتينمەن جۇزدەستى. كەزدەسۋدەگى باستى پىكىرلەرگە زەر سالساق.

ۆلاديمير پۋتين، رف پرەزيدەنتى: – قۇراما شتاتتىڭ رامىزىندەگى بەينە ەسىمە ءتۇسىپ وتىر. وندا بۇركىتتىڭ ءبىر تىرناعىندا 13 جەبە، ەكىنشى تىرناعىندا 13 جەمىسى بار ءزايتۇن بۇتاعى بار. بۇل بۇتاق بەيبىت نيەتتى بىلدىرەتىن. بىراق،  قازىرگى ۋاقىتتا سول بۇركىتتەرىڭىز ءزايتۇن جەمىسىنىڭ بارلىعىن شوقىپ، جەبەسىن عانا قالدىرعان با؟..

دجون بولتون، اق ءۇي باسشىسىنىڭ قاۋىپسىزدىك جونىندەگى كەڭەسشىسى: –امەريكانىڭ زىمىران كەلىسىمىنەن شىعۋ تۋرالى شەشىمىنەن قورقۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. كەرىسىنشە، ەۋروپا اۋماعىندا زىمىرانداردى سىناپ، كەلىسىمدى ورەسكەل بۇزىپ وتىرعان رەسەيدەن قورقۋ كەرەك. ايتار بولسام، سىزدەرگە ءزايتۇن جەمىسىن اكەلگەن جوقپىن. ءزايتۇن بۇتاعى بۇركىتتىڭ وڭ تىرناعىندا. دەمەك، باسىمدىقتىڭ قاي جاققا تۇسەتىنىن اڭعارۋعا بولادى.

رەسەي پرەزيدەنتى دونالد ترامپپەن پاريجدە كەزدەسۋ تۋرالى ۇسىنىس ءبىلدىردى. دونالد ترامپ تا ديالوگ قۇرۋعا دايىن ەكەندىگىن ايتتى.

دونالد ترامپ، اقش پرەزيدەنتى: – قازىرگى ۋاقىتتا مۇنداي كەلىسىمگە وتىرماعان وزگە ەلدەر اسكەري زىمىران جۇيەسىن جاساقتاپ، قالاعانىنشا قولدانىپ وتىر. سول سەبەپتى امەريكا مەن رەسەي اراسىنداعى ەكىجاقتى كەلىسىمدە ەش ءمان قالعان جوق. شارت جاساماعان قىتاي، سولتۇستىك كورەيا، يران سياقتى باسقا دا مەملەكەتتەر ويىنا كەلگەندى ىستەپ وتىر. ەگەر بۇل كەلىسىمگە قىتاي دا ەنسە، جۇمىستاردىڭ باسىم بولىگى يادرولىق كەلىسىمگە قايشى كەلەر ەدى. الداعى ۋاقىتتا رەسەي پرەزيدەنتىمەن كەزدەسىپ وسى ماسەلەنى تالقىلاۋىمىز مۇمكىن. مەنىڭشە، كەزدەسۋ ارقىلى ورتاق مامىلەگە كەلە الامىز.

حارالد كۋيات، ناتو اسكەري كوميتەتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى: – بۇل جاعداي 1979 جىلعى وقيعانى ەسكە سالدى. كەلىسىم جويىلاتىن بولسا، ورتا قاشىقتىقتاعى زىمىراندارعا ارنالعان كەڭىستىك پايدا بولىپ، ەۋروپانىڭ قاۋىپسىزدىگىنە قاتەر ءتونۋى ىقتيمال. دەمەك، ەۋروپالىقتار كەلىسىمدى ساقتاپ قالۋى ءتيىس.

يەنس ستولتەنبەرگ، ناتو باس حاتشىسى: – رەسەي زىمىران كەلىسىمىندەگى وزىنە جۇكتەلگەن مىندەتتەردى ورىنداماي وتىر. ال اقش كەرىسىنشە، كەلىسىم نەگىزىندە جۇمىس ىستەۋدە. بىراق كەلىسىم ورىندالۋ ءۇشىن بۇل جەتكىلىكسىز. ناتو جاڭا قارۋلانۋ جارىسى بولعانىن قالامايدى. اليانس مۇشەلەرى الداعى ۋاقىتتا اقش-تىڭ كەلىسىمنەن شىعۋ شەشىمىن تالقىلايتىن بولادى.

 P.S: اقش-تىڭ رەسەي فەدەراتسياسىمەن تاعى ءبىر كەلىسىمى بار. وعان 2010 جىلى باراك وباما مەن دميتري مەدۆەدەۆ قول قويعان ەدى. وسى قۇجاتقا سايكەس، قوس تاراپتىڭ دا يادرولىق قارۋ ارسەنالىن قىسقارتۋى كوزدەلگەن. ونىڭ مەرزىمى 2021 جىلى اياقتالادى. سونىمەن، قۇراما شتاتتارىنىڭ رەسەيمەن ەكىجاقتى كەلىسىمدى بۇزۋى قايتا قارۋلانۋ باسەكەسىنىڭ بۇرىنعىدان دا قۋاتتىراق ەكەندىگىن بىلدىرسە كەرەك. ترامپتىڭ شەشىمى ساياسات ءۇشىن ماڭىزدى كەلىسىمنىڭ باسى عانا. سول سەبەپتى قوس تاراپقا قاتىستى مامىلەنىڭ بولاشاعى تۋرالى ايتۋعا ەرتە.

"The Qazaq Times"