اقش پەن ۆەتنامنىڭ قورعانىس وكىلدەرى ۆەتنام سوعىسىندا قيراعان اۋە بازاسىندا كەزدەستى. فوتو: VOA.

امەريكا قۇراما شتاتتارىنىڭ قورعانىس ءمينيسترى جەيمس مەتيسس ۆەتنامنىڭ وڭتۇستىگىندەگى حوشيمين قالاسىنا ساپارلاي باردى. بۇل پەنتاگون باسشىسىنىڭ بيىل ۆەتنام سىندى «ەسكى جاۋىنا» جاساعان ەكىنشى رەتكى ساپارى. بۇل تۋرالى VOA اقپاراتتىق قىزمەتى حابارلادى.

مەتتيس ساپارىندا حوشيمين قالاسىنىڭ سولتۇستىگىندەگى كونە اۋە بازاسىنا باردى. بۇل كونە اۋە بازاسىندا اقش-تىڭ ۆەتنامداعى سوعىسىنىڭ ايعاقتارى بار. اقش اسكەرى 1960-شى جىلداردىڭ سوڭى جانە 1970-ءشى جىلداردىڭ باسىندا ادەتتە «اپەلسين اگەنتتەرى» دەپ اتالاتىن ۇلكەن دەفوليانتتاردى جويعان بولاتىن. ەكى ەل اراسىنداعى ىنتىماقتاستىق جاندانعاننان كەيىن، اقش ۇكىمەتى ءتورت جىل بۇرىن ايماقتاعى لاستانۋدى تازارتۋعا ۋادە ەتتى. اقش-تىڭ حالىقارالىق دامۋ جونىندەگى اگەنتتىگى وسى جەردەگى توپىراقتى تازارتۋ جوباسىن باستاۋدى جوسپارلاپ وتىر. جوبانىڭ قۇنى 390 ميلليون اقش دوللارىن قۇرايدى جانە بىرنەشە جىل ۋاقىتتى قاجەت ەتەدى.

پەنتاگون باسشىسى وسى ءاۋ بازاسىنا جاساعان ساپارى كەزىندە، قۇراما شتاتتىڭ ءوز ۋادەسىن ورىنداپ، ۆەتنام سوعىسىنداعى زارداپتاردى تازارتۋعا، وتكەننىڭ جاراسىن جازۋعا تىرىساتىنىن ايتتى. ول جانە ۆەتنام سوعىسىنان قالعان بۇل ماسەلەلەر، ەكى ەلدىڭ قورعانىس ىنتىماقتاستىعىن بەكەمدەۋگە نەگىز بولعانىن دا ايتىپ ءوتتى.

سوڭعى ءبىر ەكى جىلدان بەرى اقش پەن ۆەتنام اراسىنداعى قورعانىس ىنتىماقتاستىعى جەدەل دامىدى. مەتتيس پەنتاگون باسشىسى بولعاننان بەرى ەكى جاقتىڭ قورعانىس ۆەدومستۆولارى كوبىرەك كەزدەسۋ وتكىزدى. ءتىپتى مەتتيس ەكى اقش پەن ۆەتنام ءوڭىردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە بايلانىستى ستراتەگيالىق كوزقاراستارى ورتاق دەپ تە باعالاعان.

بۇلاي ايتۋىنداعى سەبەپ، قۇراما شتات تا، ۆەتنام دا قىتايدىڭ وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى اسكەري قادامدارى ءوڭىر قاۋىپسىزدىگىنە باستى قاتەر دەپ سانايتىندىعى. ونىڭ ۇستىنە قىتاي مەن ۆەتنام اراسىندا اتالعان تەڭىزدە شەكارا داۋى ءالى كۇنگە دەيىن شەشىلمەي كەلەدى.

اقش پەن ۆەتنام اراسىنداعى قورعانىس ىنتىماقتاستىعىنىڭ كۇشەيۋى قىتايدى وسى ايماقتا ءتىپتى دە وقشاۋلاي ءتۇستى. قىتاي ءوزىنىڭ تەرريتورياسىنىڭ باتىسى، وڭتۇستىك باتىسى جانە سولتۇستىگىندە ىرىقتىلىققا يە بولعانىمەن، ءدال وسى ۆەتنام، فيليپپين، مالايزيا، تايلاند، ميانما، يندونەزيا، تايۋان (تايۆان),  جاپونياعا جالعاسقان تەڭىز الابىندا السىزدىگى انىق بايقالادى. وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىندەگى داۋ-داماي اتالعان ەلدەر مەن قىتاي اراسىنداعى ۇلكەن باسەكە دەۋگە دە بولادى. ونىڭ ۇستىنە بۇل ەلدەر قازىر اقش پەن اۋستراليانىڭ قولداۋىنا يە بولعان. بۇل قىتايدىڭ تەڭىزدەگى جولىن ءتىپتى دە تارىلتا ءتۇستى.

“The Qazaq Times”