اقش پەن قىتايدىڭ تىنىق مۇحيتتاعى تارتىسى قىزا ءتۇستى. فوتو: Financial Times.

اقش پەن اۋستراليانىڭ (اۆستراليا) سىرتقى ىستەر جانە قورعانىس مينيسترلىكتەرىنىڭ 2018 جىلعا ارنالعان كونسۋلتاتسيا جيىنى 24 شىلدە كۇنى ءوز مارەسىنە جەتتى. جيىننان كەيىن تاراپتار جۋرناليستەرگە ارنالعان ءباسپاسوز كونفەرەنتسياسىن وتكىزدى. تاراپتاردىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا جانە ءباسپاسوز جيىنىندا بولسىن اقش پەن قىتايدىڭ وڭىردەگى ىقپالى كوبىرەك تالقىعا ءتۇستى. جيىن كەزىندە سويلەگەن ءسوزىنىڭ بىرىندە اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى پومپەو: «دەموكراتيا قۇندىلىقتارى مەن ادام قۇقىعىن قادىرلەۋگە دەگەن ۇمتىلىس، تىنىق مۇحيتىنىڭ وڭتۇستىگىندەگى ارال ەلدەرىن قىتايدان كورى اقش-پەن دوستاسۋعا يتەرمەلەيدى»، – دەدى.

وسىدان بۇرىن  اۋستراليا ءسىم باسشىسى قىتايدىڭ وڭتۇستىك تىنىق مۇحيتى ايماعىندا بارعان سايىن ارتىپ كەلە جاتقان ىقپالىنا بايلانىستى الاڭداۋشىلىعىن بىلدىرگەن بولاتىن. ءباسپاسوز جيىنى كەزىندە اۋستراليالىق ءبىر جۋرناليست وسى ماسەلەنى العا تارتا وتىرىپ،  اقش مەملەكەتتىك حاتشىسىنان بۇعان قالاي قارايتىنىن جانە قۇراما شتات تارابى قانداي شارالار قابىلدايتىنىن سۇرادى.

ءجۋرناليستتىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرگەن پومپەو: «امەريكا قۇراما شتاتى – دەموكراتيالى قوعام. اقش-تىڭ ىقپالىن كەڭەيتۋ ءتاسىلى دەموكراتيالى ەمەس ەلدەردىڭ ءوز ىقپالىن كەڭەيتۋ ارەكەتتەرىنە ۇقسامايدى. تاريحتان الىپ قارعاندا، تۇبىندە وڭتۇستىك تىنىق مۇحيتى ايماعىندا عانا ەمەس، بۇكىل الەمدە اقش-تىڭ تاڭداعان جولى عانا جەڭىسكە جەتەتىنىن كورۋگە بولادى»، – دەدى.

ەكى كۇنگە جالعاسقان كونسۋلتاتسيالار بارىسىندا قۇراما شتات پەن اۋستراليانىڭ ءتورت بىردەي مينيسترلىگى ەكى ەلدىڭ ديپلوماتيالىق جانە اسكەري سالاداعى تىعىز ىنتىماقتاستىعىن انىق بايقاتتى. وعان دالەل، اۋستراليا قورعانىس كۇشتەرى مەن وڭىردەگى ارالدى ەلدەردىڭ اسكەري ىنتىماقتاستىق ارەكەتتەرىنە اقش قارۋلى كۇشتەرىنىڭ دە قاتىساتىن بولۋى.

ايتا كەتەيىك، وسى جىلدىڭ ەكىنشى جارتىسىندا اۋستراليا ارمياسى ۆانۋاتۋ، فيدجي، تونگا، ساموا، سولومون جانە پاپۋا-جاڭا گۆينەيا سياقتى وڭتۇستىك تىنىق مۇحيتى ارال ەلدەرىنە بارىپ،  جەرگىلىكتى جاۋىنگەرلەرمەن ءتۇرلى اسكەري جاتتىعۋلاردى وتكىزەدى.

اقش پەن قىتايدىڭ تىنىق مۇحيتىنداعى باقتالاستىعى بارعان سايىن قىزا تۇسۋدە. وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى، باتىس تىنىق مۇحيت جاعالاۋ ەلدەرى، وڭتۇستىك تىنىق مۇحيت ەلدەرىندەگى اقش-قىتاي تارتىسى ۇزاق بولاشاقتىڭ كۇردەلى قايشىلىعى بولىپ شىعۋى بەك مۇمكىن. سوڭعى جىلدارى قىتاي تىنىق مۇحيتى ايماعىنداعى شاعىن ەلدەرمەن ەكونوميكالىق جانە ساۋدا بايلانىستارىن ەداۋىر نىعايتتى. بۇل اۋستراليا تارابىن قاتتى الاڭداتتى. سوندىقتان دا كانبەررا ۇكىمەتى جاقىندا تىنىق مۇحيتىنداعى شاعىن ەلدەرىمەن ءداستۇرلى سەرىكتەستىكتى قامتاماسىز ەتۋ جانە نىعايتۋ ءۇشىن بىرقاتار شارالار قابىلدادى. بۇعان قۇراما شتات تا قولداۋ كورسەتىپ وتىر.

“The Qazaq Times”