ترامپ ۇكىمەتى شىنجاڭنىڭ قازىرگى باسشىسىنا سانكتسيا سالۋى مۇمكىن

قىتايداعى ءدىني سەنىم بوستاندىعىنىڭ اۋىر جاعدايدا قالعانىنا بايلانىستى، اقش-تىڭ ءدىني بوستاندىق جونىندەگى وكىلى سەم براۋنباك ترامپ ۇكىمەتىن قىتاي بيلىگىنە قىسىم تۇسىرۋگە شاقىرعان. ول جانە قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسى ساياسي بيۋروسىنىڭ مۇشەسى شىنجاڭ پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى چىن چۋانگونى سانكتسيا تىزىمىنە ەنگىزۋدى ءبىرىنشى كەزەكتە تالاپ ەتكەن. بۇل تۋرالى VOA News حابارلادى.

«Washington Post» باسىلىمى سالاۋاتىن كورسەتكىسى كەلمەگەن لاۋازىمدى تۇلعانىڭ مالىمەتىنە سىلتەمە جاساي وتىرىپ،  ماۋسىم ايىنىڭ سوڭىندا براۋنباكتىڭ كونگرەسستەگى «رەسپۋبليكاشىلدار» پارتياسىنىڭ وكىلىدەرىمەن جابىق كەزدەسۋ وتكىزگەنىن جازادى. كەزدەسۋدە براۋنباك اقش-قىتاي اراسىندا ءوتىپ جاتقان ساۋدا كەلىسىمدەرى، قىتايداعى ادامدىق قۇقىق پەن ءدىن بوستاندىعى ماسەلەسىن شەشۋدەگى ۇلكەن وراي ەكەنىن ورتاعا سالعان.

براۋنباكتىڭ ۇسىنىسىنا سايكەس، ترامپ ۇكىمەتى وباما تۇسىندا قابىلدانعان «ادام قۇقىقتارى جونىندەگى جاھاندىق ماگنيتسكي زاڭىن» پايدالانۋعا تىرىسۋى مۇمكىن. ايتالىق، كونگرەسس پەن قارجى مينيسترلىگى ءدىني سەنىم قۇقىعىن شەكتەگەنى ءۇشىن قىتاي كوممۋنيستىك پارتياسىنىڭ لاۋازىمدى تۇلعالارىنىڭ اكتيۆتەرىن بۇعاتتاۋى ءتيىس. تۇرمەدە قازا تاپقان رەسەيلىك بۋگالتەردىڭ ەسىمى بەرىلگەن بۇل زاڭ، باستابىندا تەك رەسەيگە عانا باعىتتالعانىمەن، كەيىن ادام قۇقىقتارىنا قاتىستى جاھاندىق زاڭعا اينالدى.

ەگەر پرەزيدەنت ترامپ بەكىتسە، وندا اقش ۇكىمەتى ءدىني بوستاندىقتى شەكتەگەنى ءۇشىن قىتايلىق شەنەۋنىكتەرگە سانكتسيا سالاتىن بولادى. دەگەنمەن، بۇل ماسەلەگە اق ءۇي تارابىنىڭ قانداي شەشىم جاسايتىنى تۋرالى «ۋاشينگتون پوست» باسىلىمىنىڭ سۇراۋىنا ءالى جاۋاپ قايتارىلماعان.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ ءدىن ىستەرى جونىندەگى ەلشىسى براۋنباك كانزاس شتاتىنىڭ گۋبەرناتورى بولعان. بيىل قاڭتار ايىندا پرەزيدەنت ترامپتىڭ تاعايىنداۋىمەن مەملەكەتتىك دەپارتامەنتتە قىزمەت اتقارۋدا. شىن مانىسىندە ول وسى لاۋازىمدى قىزمەتتى اتقارعان العاشقى كاتوليك دەۋگە بولادى. ونىڭ الەمدەگى ءدىني سەنىم بوستاندىعىن قورعاۋداعى جاساعان جۇمىستارى قىتايداعى ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ وكىلدەرىنەن دە وڭ باعاسىن العانى ايتىلادى. سونىمەن بىرگە، اتالعان ماسەلە جونىندەگى براۋنباكتىڭ ۇسىنىستارى پرەزيدەنت ترامپ پەن مەملەكەتتىك حاتشى پومپەونىڭ نازارىنا ىلىنگەن.

چىن چۋانگو 2016 جىلدان باستاپ شىنجاڭنىڭ پارتيا كوميتەتىنىڭ حاتشىسى بولىپ تاعايىندالدى. ول بيلىككە كەلىسمەن ءوڭىردى باسقارۋ جۇيەسىنە وزگەرىس ەنگىزىپ، شىنجاڭنىڭ بۇرىنعى باسشىسى جاڭ چۋنشياننىڭ «شىنجاڭدى يكەمدىلىكپەن باسقارۋ» ۇستانىمىن كۇشىنەن قالدىرىپ، شىنجاڭدى قاتاڭ تارتىپپەن ۇستاۋعا تىرىسقان. شىنجاڭنىڭ ورنىقتىلىعىن ساقتاۋ ماقساتىندا «ساياسي ۇيرەنۋ لاگەرلەرىن» قامتىعان بىرقاتار شارالاردى جولعا قويعان. RFA-نىڭ جاريالاعان مالىمەتىنە سەنسەك، شىنجاڭنىڭ كەي اۋداندارىندا تۇرعىنداردىڭ وننان ءبىر بولەگى اتالعان لاگەرلەرگە قامالعان. وڭىردەگى ءدىني سەنىم قۇقىعى ماسەلەسى تۋرالى VOA: «قازىر، شىنجاڭداعى ءدىني سەنىم قۇقىعىنىڭ تاپتالۋى ەڭ جوعارى شەككە جەتكەن»، – دەپ باعالايدى.

اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتىنىڭ حالقارالىق ءدىني سەنىم بوستاندىعىن باعالاۋ تۋرالى مالىمەتتەرىندە، قىتاي سوڭعى 19 جىلدان بەرى ەڭ ناشار باعا الىپ كەلەدى. دەپارتامەنتتىڭ بيىلعى مالىمدەمەسىندە قىتايداعى جاعدايدىڭ جالعاسىتى ناشارلاي تۇسكەنىن، قاندايدا ءبىر ءدىني راسىمدەر قوعام ورنىقتىلىعى مەن قكپ-عا قاۋىپ توندىرەدى دەگەن جەلەۋمەن شەكتەۋلەرگە ۇشىراپ وتىرعانى انىق ايتىلعان. باياندامادا شىنجاڭ جەرىندە ءجۇز مىڭداعان مۇسىلمانداردىڭ ءدىني سەنىمى ءۇشىن «ۇيرەنۋ لاگەرلەرىنە» قامالىپ جاتقانى العا تارتىلعان. بۇل مالىمەتتەر، الداعى ۋاقىتتا، ترامپ ۇكىمەتىنىڭ قىتاي لاۋازىمدىلارىنا سانكتسيا جاريالاۋىنا قوزعاۋشى بولاتىنى انىق.

 “The Qazaq Times”