امەريكالىق ساياساتتانۋشى توماس گرەم. فوتو: ەۆرازيا.ەكسپەرت

"س5+1" ىنتىماقتاسىق جوسپارى ءبىراز ۋاقىت جۇمىس ىستەۋى مۇمكىن، بىراق ونىڭ ناتيجەسى قاراپايىم بولادى. اقش-تىڭ بۇرىنعى پرەزيدەنتى دجوردج بۋشتىڭ رەسەي مەن ەۋرازيا جونىندەگى كەڭەسشىسى بولعان، Kissinger Associates كومپانياسىنىڭ ديرەكتورى توماس گرەم وسىلاي مالىمدەدى، دەپ حابارلايدى "ەۆرازيا ەكسپەرت".

امەريكالىق ساياساتتانۋشىنىڭ سوزىنشە، "س5+1" فورماتى - اقش-تىڭ ورتالىق ازيا ەلدەرىمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتۋعا باعىتتالعان شارالارىنىڭ ءبىرى. ءارى بۇل فورمات "ايماق ەلدەرىنىڭ پروبلەمالارى ۇقساس، ولاردىڭ  ەكونوميكالىق دامۋى حالىقتىڭ ءاربىر ەلگە ەمىن-ەركىن كىرە الۋىمەن جانە مەملەكەتتەر اراسىنداعى اقپارات پەن تاۋار الماسۋ ارقىلى ۇتىمدى بولىپ وتىر" دەگەن پىكىرگە نەگىزدەلگەن.

"فورمات ءبىراز ۋاقىت جۇمىس ىستەۋى مۇمكىن، بىراق ونىڭ ناتيجەسى قاراپايىم بولادى. ورتالىق ازيا قازىرگى كەزدە اقش-تىڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى ەمەس", - دەيدى توماس گرەم.

ايتا كەتەيىك، قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ اقش-قا ساپارلاماستان بۇرىن رەسەيدىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆ "س5+1" جوباسى رەسەي مەن ورتالىق ازيا ەلدەرى اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى بۇزۋعا باعىتتالعان" دەگەن پىكىر بىلدىرگەن ەدى. ال گرەم بولسا "رەسەيدىڭ بۇل قورقىنىشى ورىنسىز، اقش ورتالىق ازيا ەلدەرىنىڭ ەگەمەندىگىن قولدايدى جانە وسى ەلدەردى الەمدىك ەكونوميكاعا ينتەگراتسيالانعانىن قالايدى" دەگەن پىكىر ءبىلدىردى.

"دەگەنمەن ۋاشينگتونداعى كەيبىر كۇشتەر ماسكەۋدەن وڭىرلەردى تارتىپ العىسى كەلەتىن شىعار، بىراق اقش بۇعان اسا كۇش جۇمسامايدى. بۇل وڭىرلەردەگى قىتايدىڭ بەلسەندىلىگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق ساياساتى نەمەسە ء"بىر بەلدەۋ، ءبىر جول" ستراتەگيالىق باعدارلاماسىنىڭ ۇيلەسۋىنە قاراماستان رەسەي ءۇشىن الدەقايدا قاۋىپتى. ەاەو - پروتەكتسيونيزمگە نەگىزدەلگەن ەكونوميكالىق دامۋ باعدارلاماسى، ال قىتايدىڭ باستاماسى ەۋرازيا ايماعىنداعى ەكونوميكانى ينتەگراتسيالاۋعا باعىتتالعان. بۇل ءبىر-بىرىنە قاراما-قارسى ماقسات", - دەيدى ول.

امەريكالىق ساياساتتانۋشىنىڭ سوزىنشە، ورتالىق ازيا مەملەكەتتەرى، اسىرەسە قازاقستان مەن وزبەكستان ءوز ايماعىندا اقش-تىڭ ىقپالى بولعانىن قالايدى.  سەبەبى اتالعان ەلدەر قىتاي مەن رەسەي سياقتى كورشى دەرجاۆامەن جۇمىس ىستەۋگە ءماجبۇر بولعاندىقتان، اقش ولارعا مانەۆر ءۇشىن ۇلكەن مۇمكىندىك بەرەدى.

"اقش بۇل وڭىردەن كەتپەيدى، اسىرەسە اۋعانستانداعى ءوزىنىڭ اسكەري وپەراتسياسىن اياقسىز قالدىرمايدى. الايدا بۇل ايماقتا امەريكا بەلسەندىلىگىنىڭ ارتا قويۋى ەكىتالاي. ويتكەنى بۇل ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك جونىندەگى امەريكالىق ۇستانىمعا كىرمەيدى", - دەيدى ول.

ايتا كەتەيىك، 16 قاڭتاردا قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پەن اقش باسشىسى دونالد ترامپ ۋاشينگتونداعى كەزدەسۋ كەزىندە  "س5+1" سىندى وڭىرلىك ىنتىماقتاستىق فورماتتارىن پايدالانۋ ارقىلى ورتالىق ازياداعى پروبلەمالارعا نازار اۋدارۋعا دايىندىقتارى تۋرالى پىكىر الماسقان ەدى.

“The Qazaq Times”