فوتو: geopolitica.ru

قاڭتار ايىنىڭ 18-ءى كۇنى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اقش-قا رەسمي ءىس-ساپارى اياقتالدى. اتالمىش ساپار تاۋەلسىز قازاقستان تاريحىنداعى نازارباەۆتىڭ ۋاشينگتونعا جاساعان جەتىنشى ءىس-ساپارى بولدى. بىراق وعان قاراماستان باق وكىلەرى مەن الەۋمەتتىك جەلى قولدانۋشىلارى نازارباەۆ پەن ترامپ كەزدەسۋىن قىزۋ تالقىلادى. قازاقستاندىق باق-تان بولەك رەسەيلىك باق-تا ۋاشينگتونداعى كەزدەسۋگە ءارتۇرلى بولجامدار جاساپ، ءتۇرلى ويلار ايتتى. وسىعان بايلانىستى بۇگىن ءبىز رەسەيلىك جۋرناليستەر مەن ساياساتتانۋشىلاردىڭ نازارباەۆ پەن ترامپ كەزدەسۋى جايىندا نە جازىپ، نە ايتقانىنا قىسقاشا توقتالۋدى ءجون كوردىك.

نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ اقش-قا ساپارى باستالماي جاتىپ 15 قاڭتار كۇنى «سپۋتنيك» اقپارات اگەنتتىگى رەسەي فەدەرادتسياسىنىڭ سىرتقى ىستەر ءمينيسترى سەرگەي لاۆروۆتىڭ اقش پەن ورتالىق ازيا ەلدەرىنە جاساعان ەسكەرتۋىن جاريالادى. وندا لاۆروۆ قازاقستان، وزبەكستان، قىرعىزستان، تاجىكستان جانە تۇركىمەنستان مەن اقش اراسىنداعى «س5+1» فورماتىنداعى كەزدەسۋ جايىندا ايتقان. اتالمىش مالىمدەمەدە رەسەي سىرتقى ىستەر ءمينيسترى: «ەگەر ءبىزدىڭ امەريكالىق ارىپتەستەرىمىز ءبىزدىڭ ورتا ازيالىق دوستارىمىزبەن كەزدەسۋىندە ەكونوميكا ەمەس گەوساياسات تۇرعىسىندا كەلىسسوزدەر جۇرگىزەتىن بولسا، وندا ولاردىڭ بارلىعى بۇنىڭ جاقسىلىققا اپارمايتىنىن كورەتىن بولادى» - دەگەن. سەرگەي لاۆروۆتىڭ بۇل سوزدەرىنە اركىم ارقالاي باعا بەردى. بىراق قازاقستاندىق باق وعان اسا نازار اۋدارعان جوق. ءبىردى-ەكىلى سايتتار بولماسا، جالپى العاندا قازاقستان اقپارات الەمى نازارباەۆتىڭ ترامپپەن كەزدەسۋىن جاپپاي ناسيحاتتاۋعا دايىندىق ۇستىندە بولدى. ونىڭ ەسەسىنە رەسەي جورنالشىلارى لاۆروۆ مالىمدەمەسىنەن كەيىن اقوردا مەن ۋاشينگتون اراسىنداعى قارىم-قاتىناستى قىزۋ تالقىلاۋعا كىرىستى.

«نوۆايا گازەتا» ءوزىنىڭ «نازارباەۆ موجەت ستات پوسرەدنيكوم ۆ ديالوگە سشا س روسسيەي» اتتى ماتەريالدىندا نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ جاقىن دوسى ەكەندىگىن العا تارتىپ، «رەسمي اقوردا ماسكەۋ مەن ۋاشينگتون اراسىنداعى تەكەتىرەستە بىتىمگەر ءرولىن ويناۋى مۇمكىن» دەگەن بولجام جاساعان.  بۇدان بولەك ماقالا اۆتورى رەسەيلىك ساراپشى اركادي دۋبنوۆتىڭ سوزدەرىن مىسالعا كەلتىرەدى. ونىڭ سوزىنشە، نازارباەۆتىڭ بۇعان دەيىنگى اقش-قا ساپارى جانە اق ءۇي باسشىلارىمەن دوستىق قارىم-قاتىناس ورناتۋى ونىڭ يميدجىنە كەرى جاعىنان اسەر ەتكەن. ول بۇعان دالەل رەتىندە «قازاقگەيت» جەمقورلىق داۋىن كەلتىرەدى. ال تاعى ءبىر رەسەيلىك باسىلىم «كوممەرسانت» گازەتى نازارباەۆتىڭ ترامپپەن كەزدەسۋىننەن كەيىن قازاقستان اقش-قا ءتۇستى مەتالل مەن ۋران ساتۋدا رەسەيدەن وزىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەن بولجام جاسايدى. ولار بۇعان ەاەو كوميسسياسىنىڭ ستاتيستيكالىق مالىمەتتەرىن مىسالعا كەلتىرەدى. وندا ەاەو بويىنشا، اقش-قا ءتۇستى مەتالل ەكسپورتتاۋدا رەسەيدىڭ باستى باسەكەلەسى قازاقستان ەكەندىگى كورسەتىلگەن.

«كوممەرسانت» باسىلىمى قازاقستاننىڭ ۋرانى مەن ءتۇستى مەتالىن تۇگەندەپ، رەسەي قالىپ قوياتىن بولدى دەپ الاڭداپ جۇرگەن ۋاقىتتا «ۆەدوموستي» گازەتى نازارباەۆ پەن ترامپ قول قويعان قۇجاتتاردى تۇگەندەپ شىقتى. ولار قازاقستاننىڭ Boeing 737 MAX 8 جانە Boeing 787 Dreamliners ۇشاقتارىن ساتىپ العان ورتالىق ازياعا العاشقى مەملەكەت ەكەندىگىن تىلگە تيەك ەتەدى. ال «ۆزگلياد» گازەتى نازارباەۆ پەن ترامپ كەزدەسۋىنەن كەيىن قازاقستان مەن اقش اراسىنداعى قورعانىس جانە اەروعارىش سالاسىندا ارىپتەستىك ورناتۋىنا باسا نازار اۋدارعان. اتاپ ايتقاندا ولار قازاقستان نارىعىنا اقش-تىڭ Boeing  سياقتى كومپانيالارىنىڭ كەلۋىنە الاڭداۋشىلىق بىلدىرگەن.

جوعارىدا اتالعان باسىلىمداردىڭ ىشىندە نازارباەۆ پەن ترامپ كەزدەسۋىن تالقىلاۋدا «ۆەستي» گازەتى وزگەلەردەن ەرەكشە بولدى. ولار اقوردا مەن اق ءۇي قارىم-قاتىناسىن قازاقستاننىڭ لاتىن الىپبيىنە كوشۋىمەن بايلانىستىردى. ماقالا اۆتورى ساراپشى رەتىندە رەسەي مەملەكەتتىك دۋماسىنىڭ دەپۋتاتى كونستانتين ءزاتۋليندى تاڭداعان. ءزاتۋليننىڭ سوزىنشە، قازىرگى تاڭدا قازاقستان بيلىگى «قازاقستان ەڭ ءبىرىنشى قازاق ۇلتىنىڭ مەملەكەتى» دەگەن ساياسات ۇستانۋدا. وسى ماقساتتا اقوردا قازاق ءتىلىن لاتىن الىپبيىنە كوشىرۋدە. ال ترامپتىڭ نازارباەۆپەن كەزدەسۋىنىڭ ارتىندا اقش-تىڭ قازاقستاندى رەسەيدەن الشاقتاتۋ ساياساتى جاتىر.

“The Qazaq Times”