بۇگىن عالامدىق دەرتكە اينالعان دۇنيەجۇزىلىك سپيد-كە قارسى كۇرەس كۇنى. اتالمىش دەرت قازاقستاندى دا اينالىپ وتپەگەنى بەلگىلى. تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى ەلىمىزدە مىڭداعان ادام اقتق (ۆيچ) اۋرۋىنا شالدىققان. ولاردىڭ ىشىندە دۇنيەگە ەندى كەلگەن نارەستەلەردەن باستاپ، ەگدە جاستاعى ادامدارعا دەيىن بار.
سپيد عالامدىق دەرت ەكەندىگى ءسوزسىز. ونىمەن كۇرەسۋ مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ءجۇرۋى ءتيىس ەكەندىگى ايتپاسا دا تۇسىنىكتى. تاۋەلسىزدىك العان 26 جىل ىشىندە قازاقستان دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى اتالمىش دەرتپەن قانشالىقتى كۇرەسىپ كەلەدى؟ قازىرگى تاڭدا ەلىمىزدە اقتق (ۆيچ) اۋرۋىن جۇقتىرعانداردىڭ سانى قانشا؟ بۇل سۇراقتارعا جاۋاپ الۋ ءۇشىن بىزگە 2006 جىلعا قايتىپ ورالۋعا تۋرا كەلەدى. سەبەبى ءدال وسى جىلى سپيد دەرتى قازاقستان اتىن الەمگە شىعاردى دەسەك ارتىق ايتپايمىز. ەستەرىڭىزدە بولسا، 2006 جىلى شىمكەنت قالاسىندا دارىگەرلەردىڭ سالعىرتتىعى سالدارىنان 150 بالا اقتق (ۆيچ) اۋرۋىن جۇقتىرعان بولاتىن. وسىدان كەيىن BBC News سايتى شىمكەنت قالاسىنداعى جاعدايلارعا بايلانىستى زەرتتەۋ جۇرگىزگەن. زەرتتەۋ بارىسىندا اقتق اۋرۋىن جۇقتىرعان 10 بالانىڭ كوز جۇمعاندىعى جانە 150 بالانىڭ بارلىعى دەرتتى اۋرۋحانادا قان تاپسىرۋ كەزىندە جۇقتىرعاندىعى انىقتالعان. بۇدان بولەك الەمدىك باسىلىمدار شىمكەنت قالاسى دارىگەرلەرىنىڭ وزبەكستاننان ارزان قان الىپ، قازاقستانعا اكەلىپ 4 ەسە قىمبات باعاعا ساتقاندىقتارى جايىندا جازعان. وڭتۇستىك قازاقستانداعى سپيد داۋى حالىقارالىق دەڭگەيگە شىعىپ بارا جاتقاننان كەيىن بۇل ىسكە رەسمي استانانىڭ ءوزى ارالاسقان. وسىدان كەيىن اقتق دەرتىن جۇقتىرعان ءار بالاعا 10 مىڭ دوللارلىق ءبىر رەتتىك كومەك جانە 18 جاسقا تولعانشا ايىنا 160 دوللاردان 225 دوللارعا دەيىن كومەك بەرىلەتىن بولعان. بۇل ارينە قازاقستاننىڭ ءبىر وبلىسىندا عانا بولعان جاعداي. ەندى جالپى ەل بويىنشا قانشا ادام اتالمىش دەرتپەن اۋىراتىنىنا توقتالساق.
قازاقستان بويىنشا، 2015 جىلدىڭ 11 ايىندا اقتق (ۆيچ) جۇقتىرعان 2171 ادام تىركەلگەن. ولاردىڭ باسىم كوپشىلىگى شىعىس قازاقستان، قوستاناي جانە وڭتۇستىك قازاقستان وبلىستارىندا. سپيد جۇقتىرعانداردىڭ 66,9 پايىزى 20-39 جاس ارالىعىنداعى ازاماتتار. 2017 جىلدىڭ جارتى جىلدىعىندا ەل بويىنشا، اقتق (ۆيچ) جۇقتىرعانداردىڭ سانى 1430 ادامدى قۇراعان. بۇل كورسەتكىش وتكەن جىلدىڭ ءدال وسى ۋاقىتىمەن سالىستىرعاندا الدەقايدا جوعارى. سپيد جۇقتىرعاندارىنىڭ باسىم كوپشىلىگى الماتى، قاراعاندى جانە سولتۇستىك قازاقستان وبلىسىندا تىركەلگەن.
قازىرگى تاڭدا قازاقستان بويىنشا، 19183 اقتق (ۆيچ) جۇقتىرعان ادام تىركەلگەن. ولاردىڭ 393-ءى 14 جاسقا دەيىنگى بالالار. بالالار اراسىندا سپيد جۇقتىرعانداردىڭ باسىم كوپشىلىگى وڭتۇستىك قازاقستان وبلىسىنا تيەسىلى. ولاردىڭ جالپى سانى 229 بالا.