فوتو: Lavenir.net

وتكەن اپتادا «Dispatch Weekly» گازەتى «قۋعىنداعى بانكير، وپپوزيتسيالىق ساياساتكەر مۇحتار ءابىليازوۆ رەسمي بريۋسسەل بيلىگىمەن كەلىسىپ پاتوح شوديەۆ پەن ءاليجان يبراگيموۆكە قارسى كۋاگەرلىك ەتىپ بەلگيا ازاماتتىعىن الۋى مۇمكىن» دەگەن اقپارات تاراتتى. بۇنىڭ فرانتسيا مەن بەلگيا ساياساتكەرلەرىنە قانداي قاتىسى بار؟ "قازاقگەيت-2"  بريۋسسەل مەن پاريج اراسىندا قانداي داۋ تۋعىزۋدا؟ بۇگىن ءبىز وسى جانە وزگە دە سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورۋگە تىرىستىق. 

قازىرگى تاڭدا بەلگيادا قازاقستاندىق وليگارحتار پاتوح شوديەۆ پەن ءاليجان يبراگيموۆتىڭ ۇستىنەن «2011 جىلى بەلگيا قۇزىرلى ورگاندارىنا پارا ۇسىندى» دەگەن ايىپ تاعىلعان قىلمىستىق ءىس قوزعالىپ جاتقانى بەلگىلى. وسىعان بايلانىستى بەلگيا بيلىگى اتالمىش ىسكە بايلانىستى تاعى ءبىر قازاقستاندىق وليگارح، قۋعىنداعى ساياساتكەر مۇحتار ابىليازوۆپەن بايلانىس ورناتۋدا. ال رەسمي بريۋسسەلدىڭ نە ءۇشىن بۇنداي قادامدارعا بارىپ وتىرعاندىعىن ءبىلۋ ءۇشىن  بىزگە 1997 جىلعا ورالۋىمىزعا تۋرا كەلەدى. ويتكەنى ءدال وسى جىلى پاتوح شوديەۆ بەلگيا ازاماتتىعىن العان. ءدال وسى ۋاقىتتا شوديەۆتىڭ "Tractebel ىسىنە قاتىسى بار" دەگەن اقپارات تاراعان. اتالمىش ءىس بەلگيالىق «Tractebel» فيرماسى نە ءبارى 5 ميلليون دوللارعا «الماتىەنەرگو» جەلىلەرىن ساتىپ العاننان كەيىن باستالعان. «Tractebel ىسىنە» بايلانىستى سوت پروتسەسى ون جىلعا سوزىلعان. سوت بارىسىندا شوديەۆتىڭ «Tractebel» فيرماسىنا «الماتىەنەرگومەن» كەلىسىم كەزىندە لوببيستىك قىزمەت جاساعانى ءۇشىن پارا بەرگەندىگى انىقتالعان. بىراق وسىدان كەيىن بەلگيادا پارا بەرگەندەر سوتپەن كەلىسكەن جاعدايدا قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن ايىپپۇل تولەۋ ارقىلى قۇتىلا الاتىن زاڭ جوباسى قابىلداندى. شوديەۆ بەلگيا بيلىگى ۇسىنعان بۇل جەڭىلدىكتى بىردەن پايدالانىپ كەتتى. ول زاڭ شىعا سالىسىمەن بىردەن 23 ميلليون ەۋرو ايىپپۇل تولەپ، قىلمىستىق جاۋاپكەرشىلىكتەن قۇتىلدى.

الايدا «قازاقگەيت-2» ءىسى بۇنىمەن اياقتالعان جوق. 2014 جىلى فرانتسيا باق وكىلدەرى «Tractebel ىسىنە» قاتىسى بار فرانتسيالىق جانە بەلگيالىق ساياساتكەرلەردىڭ اتتارى اتالعان قۇجاتتاردى جاريالادى. ال 2016 جىلى بەلگيا پارلامەنتى اتالمىش ىسكە بايلانىستى ارنايى كوميسسيا قۇردى. 2017 جىلدىڭ مامىر ايىندا بەلگيالىق «Vif» جۋرنالى اتالمىش ىسكە فرانتسيانىڭ بۇرىنعى ىشكى ىستەر ءمينيسترى، نيكوليا ساركوزي كەزىندەگى پرەزيدەنت اكىمشىلىگىنىڭ باسشىسى كلود گەان مەن بەلگيا سەناتىنىڭ بۇرىنعى توراعاسى، ەكس-قارجى ءمينيسترى، قازىرگى تاڭدا بەلگيا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارۋشى ديدە رەيندەرستىڭ قاتىسى بار قۇجاتتاردى جاريالادى. بۇل قۇجاتتاردىڭ جارىققا شىعۋى فرانتسيا مەن بەلگيا اراسىندا ۇكىمەتارالىق ساياسي داۋ تۋعىزدى. رەسمي بريۋسسەل تاراپى اتالمىش ءىس ارقىلى فرانتسيا بيلىگى بەلگيا پارلامەنتىنە ىقپالىن جۇرگىزۋى مۇمكىن دەپ كۇدىكتەنەدى. ال فرانتسيا تاراپى بەلگيانىڭ بۇل كۇدىگىن نەگىزسىز دەپ ەسەپتەيدى.

وسىلايشا رەسمي بريۋسسەل مەن پاريج ءبىر-بىرىنە كۇدىكپەن قاراپ وتىرعاندا ەۋروپا سوت زالدارىندا اتى شوديەۆ پەن يبراگيموۆتان كەم اتالمايتىن ءابىلازوۆ «قازاقگەيت-2» ىسىنە ءوز ۇلەسىن قوسۋدى ۇيعارىپتى. ول رەسمي بريۋسسەلمەن كەلىسىمگە كەلۋ ارقىلى بەلگيا ازاماتتىعىن الىپ، قازاقستان، رەسەي نەمەسە ۋكرايناعا ەكستراديتسيالانباۋدىڭ جولىن قاراستىرۋدا. ونىڭ بۇنداي قادامدارعا بارۋىنا سەبەپ تە جوق ەمەس. ويتكەنى سوڭعى ۋاقىتتارى فرانتسيا پرەزيدەنتى ەممانۋەل ماكرون رەسەيمەن جاقسى قارىم-قاتىناس ورناتۋدا. ال بۇل دەگەنىمىز الداعى ۋاقىتتا فرانتسياداعى ساياسي احۋال ءابىليازوۆتىڭ پايداسىنا جۇمىس ىستەمەي قالۋى مۇمكىن دەگەن ءسوز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا قازاق وليگارحتارى جايىنداعى «قازاقگەيت» اتتى كوركەم شىعارما ءوزىنىڭ شارىقتاۋ شەگىنە ءالى جەتكەن جوق. ول جىل وتكەن سايىن ءوز جالعاسىن تابۋدا.

“The Qazaq Times”