جاپونيا قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باعدارلاماسىنا توسقاۋىل قويا ما؟

جاپونيا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى كاۆانو تارو وسىدان بىرنەشە كۇن بۇرىن جاساعان مالىمدەمەسىندە، جاپونيانىڭ اقش، جاپونيا، اۋستراليا جانە ءۇندىستان ەلدەرى اراسىنداعى ستراتەگيالىق ديالوگقا قول جەتكىزۋگە تىرىسىپ جاتقانىن ايتتى. بۇل ديالوگتار وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزى جانە ءۇندىستاننان تارتىپ افريكا قۇرلىعىنىڭ شىعىسىنا دەيىنگى تەڭىز-مۇحيت اۋماعىنداعى ەركىن ساۋدانى جەبەۋ جانە تەڭىز قاۋىپسىزدىك سالاسىنداعى ىنتىماقتاستىق تۋرالى بولاتىنىن اتاپ ءوتتى.

اتالعان ەلدىڭ «جاپونيا ەكونوميكا جاڭالىقتارى» اتتى باسىلىمىندا سىرتقى ىستەر ءمينيسترى ديالوگتى باستاپ كەتكەنىن ايتادى. تامىز ايىندا اۋستراليا، اقش جانە جاپون ەلىنىڭ ءسىم وكىلدەرى كەزدەسكەن كەزدە بۇل ماسەلە تۋرالى كەڭەسكەن. ال، الداعى ۋاقىتتا اقش پرەزيدەنتى شىعىس ازيا ەلدەرىنە ساپارلاي بارماق. سول ۋاقىتتا جاپونيا پرەمەر-ءمينيسترى شينزو ابە (Shinzo Abe) ءتورت ەلدىڭ ستراتەگيالىق ديالوگىن ورتاعا سالماق ەكەن. بۇل ۇسىنىستى ترامپ جىلى قابىلدايدى دەپ كۇتىلۋدە.

ءتورت ەلدىڭ ستراتەگيالىق ديالوگ جوسپارىن العاش رەت 2016 جىلى جاپونيا پرەمەرى شينزو ابە ۇسىنعان. ول وسى ىنتىماقتاستىق ارقىلى ءۇندى مۇحيتىن قاۋىپسىز جانە ەركىن دە اشىق ساۋدا-ساتتىق الاڭى ەتۋدى ۇسىنعان. ستراتەگيالىق ديالوگتىڭ نەگىزدەرىنىڭ ءبىرى - ەركىن ساۋدانى دامىتۋ. كاۆانو تارو مىرزا سوزىندە: «بۇل ازيادان افريكاعا جوعارى دەڭگەيلى ينفراقۇرىلىمدى ينۆەستيتسيالاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. سول ارقىلى ەلدەردىڭ دامۋىمەن بىرگە ازاماتتاردىڭ جاڭا ەركىن الەمگە باستايدى»، – دەگەن بولاتىن.

جاپونيانىڭ جۇزەگە اسىرۋعا بارىنشا تىرىسىپ جاتقان بۇل جوسپارى، قىتايدىڭ «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باعدارلاماسىنىڭ ازياداعى بىردەن ءبىر قارسىلاسى دەۋگە بولادى. ءتورت ەلدىڭ اراسىنداعى ستراتەگيالىق ديالوگ جۇزەگە اسىپ، وڭتۇستىك قىتاي تەڭىزىنەن تارتىپ افريكاعا دەيىنگى ساۋدا جولى اتالعان ءتورت ەلگە قارايتىن بولسا، قىتايدى بۇعاۋلاپ تاستاعانمەن بىردەي. قىتايدىڭ وڭتۇستىك ازيادان وتەتىن تەڭىز جولىنداعى ىقپالى السىرەيتىن بولسا، وندا ول شارتسىز تۇردە «ءبىر بەلدەۋدەن» باس تارتىپ، «ءبىر جول» باعدارلاماسىنا كۇش سالۋى دا مۇمكىن. بۇل قازاقستانمەن تىكەلەي قاتىستى گەوساياسي ويىن بولماق.

“The Qazaq Times”