ميستيكا: جىرتىق كويلەك

مەن ونى ءاميانىمنىڭ ءتۇبىن اقتارىپ ءجۇرىپ، ازەر تاپقان تيىنىمدى اۆتوبۋستىڭ اقشا ەسەپتەگىشىنە سالىپ جىبەرىپ، ەسىكتەن سۇيرەتىلە ءتۇسىپ كەلە جاتقاندا كوردىم.

كوزىمىز قاس-قاعىم ساتكە عانا ءتۇيلىسىپ قالىپ بارىپ، تايىپ كەتتى. قايتا قاراستىق.

– جول بوسات!

بىرەۋ جەلكەمنەن نۇىپ قالدى. مەن ءسۇرىنىپ بارىپ، ونى سوعىپ كەتە جازدادىم.

– كەشىر… – دەپ بەتىنە قاراعانىمدا، ول ءۇنسىز جىميىپ، اۆتوبۋسقا ەنىپ كەتتى دە، ەسىكتىڭ تۇبىندەگى تەرەزەدەن ماعان قادالا قاراپ تۇردى.

– اينا، – دەدىم مەن وعان قولىمدى بۇلعاپ. ول باسىن يزەدى.

اۆتوبۋسقا قايتا كىرمەك بولىپ، ۇمتىلىپ بارىپ توقتاپ قالدىم. قالتامدا قالعان سوڭعى تەمىر تيىندارمەن ۇيگە ازەر جەتكەنىم ەسىمە ءتۇستى.

اۆتوبۋس ورنىنان قوزاعالىپ كەتتى. مەن اۆتوبۋستىڭ ارتىنان بىرنەشە قادام جۇگىرە ىلەسىپ بارىپ، تۇرىپ قالدىم.

«اينا» دەپ بىرنەشە رەت قايتالاعاننان سوڭ بارىپ ويلاندىم.

اينا دەگەن كىم ەدى. قانشا ويلانسامدا تابا المادىم. اتىن ۇمىتىپ قالعان شىعارمىن دەپ جاڭاعى بەينەنى كوز الدىما اكەلدىم.

قاسى ءجىپ-جىڭىشكە، بىراق كوتەرىڭكى سەكىلدى. كوزى قارا، ءيا كوك پە؟ سونىڭ اراسىنشا  ۇمىتىپ قالدىم. ەرنى الگىندە عانا كوز الدىمدا ۇلبىرەپ تۇرعان ەدى، ەندى عايىپ بولىپ كەتتى. كوزىمدى جۇمىپ، بەينەسىن ۇمىتىپ قالماۋعا قانشا تىرىسسام دا، ەندى ونىڭ ورنىنا ايەلىم ءانيانىڭ بەينەسى ورناپ الدى.

ونىڭ بەينەسىن ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن «نە ىستەۋىم كەرەك» دەپ ۇزاق ويلانىپ تۇرىپ، اقىرى امالىن تاپتىم. ءتۇس كورۋ كەرەك.

ۇيگە كىرىپ كەلگەندە الدىمنان ۇلىم مەن ايەلىم شىقتى.

– اكە! – دەپ ۇلىم ماعان قاراي تومپاڭداپ تۇرا جۇگىردى. مەن ونى جەردەن كوتەرىپ الدىم دا شەشەسىنە ۇستاتا سالىپ:

– مەنى مازالاماڭدار، ۇيىقتاۋىم كەرەك! – دەپ جاتىن بولمەگە قاراي بەتتەگەندە ايەلىم:

– قالاي جەتتىڭ، اميانىڭداعى بارلىق اقشاڭدى قالدىرىپ كەتىپسىڭ، – دەدى.

وعان جاۋاپ قايتارماستان جاتىن ۇيگە كىردىم دە، شەشىنبەستەن قولىما ىلىنگەن جامىلعىنى الىپ، ساكىنىڭ ۇستىنە جاتىپ قالدىم.

ەسكى اۆتوبۋس ىرعاتىلا ءىلبىپ ءۇيدىڭ قاسىنا كەلگەندە، اميانىمداعى سوڭعى تيىنىمدى قولىما الىپ، ەندى ەسەپتەگىشكە سالا بەرگەندە، اۆتوبۋسقا شىعىپ كەلە جاتقان اينانى كوردىم دە، كەيىن شەگىنىپ، ارت جاعىمداعىلارعا جول بەردىم. ولار ءتۇسىپ بولا بەرە، اينا كىردى.

– اينا،  – دەدىم مەن.

– اسقار – دەدى ول ماعان قولىن ۇسىنىپ. قولى جىپ-جىلى ەكەن. جىبەرمەي ءبىراز تۇرىپ قالدىم.

– بيالايىڭدى نەگە كىيمەدىڭ؟! قولىڭ مۇزداي عوي – دەدى اينا.

ەسىك «شيق» ەتىپ اشىلعاندا مەن ويانىپ كەتتىم.

– شەشىنىپ جاتپايسىڭ با؟ ءانيا تەرەزەگە قاراي كەتىپ بارا جاتىر.

– مازالاما مەنى! – داۋىسىم قاتتى شىعىپ كەتتى. ءانيا ماعان جالت قارادى دا، شىعا جونەلدى. مەن قايتادان جامىلعىنى باسىما بۇركەپ، ۇيىقتاپ كەتتىم.

– كەشىرىڭىز!.. اينا قولىن وزىنە قاراي جۇلقا تارتتى.

– اينا! – دەدىم مەن ونىڭ قولىن جىبەرمەي جابىسىپ، جالىنىشتى ۇنمەن.

ول ماعان قاراپ:

– ءسىزدى مازالاعىم كەلمەيدى، الايدا ءسىز مەنىڭ قولىمدى ۇستاپ الىپ، ءالى جىبەرمەي تۇرسىز، – دەدى.

– ول ءسوز ساعان ەمەس… كەل ورىندىققا وتىرايىق… مەن اينانىڭ قولىنان جىبەرمەگەن قالپى، اۆتوبۋستىڭ سوڭعى جاعىنداعى ورىندىققا بارىپ وتىردىق.

– قايدا باراسىڭ؟ – دەپ سۇرادىم.

– قالانىڭ شەتىندەگى ارزان بازاردان كويلەك العىم كەلگەن… مەنىمەن بىرگە جۇرەسىڭ بە؟ – دەدى ول، بوس قولىنىڭ سۇق ساۋساعىن ۇستىندەگى ەسكى كويلەگىنىڭ ەتەگىندەگى جىرتىعىنان وتكىزىپ.

– ول جەردە وڭعان كيىم جوق قوي، الدىداعى جاڭا بازاردان المايسىڭ با، – دەدىم.

ول ماعان جابىرقاي قاراپ:

– اقشام جەتپەيدى، – دەدى. مەن قالتامداعى بوس ءاميانىمنىڭ سىرتانان ۋماجداي ۇستاپ تۇردىم. ويىما الدە نە ءتۇتى:

– اينا، سەن كۇتە تۇر، مەن قازىر كەلەم، – دەپ باسىمدى الدىڭعى ورىندىقتىڭ ارقالىعىنا اياماي پەرىپ كەپ قالدىم.

ايەلىم مانا كەلگەندە تەرەزەنىڭ پەردەسىن تارتىپ كەتىپتى. جاتىن بولمەنىڭ ءىشى الا-كولەڭكە بولىپ تۇر ەكەن.

– ءانيا! – دەپ ايقايلادىم. ەسىكتى ەپپەن اشقان ايەلىم باسىن عانا سۇعىپ:

– ۇيىقتامادىڭ با؟ مازالاما دەپ ەدىڭ عوي… – دەدى بۇرتيىپ.

– تەز مەنىڭ اقشامدى اكەلىپ بەرشى… – دەدىم.

– ءبىر جاققا باراسىڭ با؟

– ەشقايدا، تەز اكەل! ۇيىقتايمىن، بول ەندى!. – مەن اشۋلانىپ  ايقايلاپ جىبەردىم.

باسىن ەسىكتەن ارى جۇلىپ العان ءانيا اعاش ەدەندى تارپ-تارپ باسىپ بارىپ، كىتاپ ۇيدەگى اقشانى اكەلىپ، تۇيىنشەگىمەن ماعان قاراي لاقتىرىپ جىبەردى دە، ەسىكتى شارق ەتكىزىپ جابا سالدى.

مەن اقشانى الا سالىپ، جامىلعىمدى قايتا بۇركەندىم.

اۆتوحابارلاعىشتىڭ «جاڭا بازار ايالداماسى» دەگەن اششى داۋسىنان ەسىمدى جيدىم.

– اسقار، سىزگە نە بولدى؟..

اينا مەنى جۇلقىلاپ وتىر.

– ءجۇر، تەز اۆتوبۋستان تۇسەمىز، مەن ونىڭ قولىنان سۇيرەلەپ، ەسىككە قاراي تارتقىلادىم.

– بازارعا ءالى جەتپەدىم عوي. اينا ماعان تاڭدانا قاراپ قالىپتى.

– جوق، وسى بازاردان الاسىڭ! – دەپ مەن سۇيرەلەپ كەلەمىن.

– اقشام جەتپەيدى، – دەدى ول.

– ساعان دەگەن، مەنىڭ ىڭكار جۇرەگىمنىڭ سياپاتى رەتىندە، مەن الىپ بەرەمىن، –دەپ، مەن ونى ەرتىپ، اۆتوبۋستان ءتۇسىپ قالدىم.

ءبىز بازار ارالاپ ۇزاق جۇردىك. ەتەگىنە شەتەن گۇلى بەدەرلەنگەن كويلەكتى كورگەندە، اينا اينالىپسوقتاپ شىعا الماي قالدى. مەن اقشاسىن تولەپ، الىپ بەردىم.

ۇستىنە كيىپ العان اقشۋلان كويلەكتى الاقانىمەن قايتا-قايتا سىيپالاعان اينا:

– مەنى جەتكىزىپ سالاسىز با؟ – دەپ سۇرادى.

مەن ماقۇل بولدىم. اينانىڭ ۇيىنە جەتكەن سوڭ، اۋلاداعى قارت ەمەننىڭ تۇبىندەگى ورىندىقتا وتىرىپ، ەكەۋمىز ءبىراز اڭگىمەلەستىك. جۇمىستان سوڭ وسىندا كەزدەسىپ تۇراتىن بولىپ ۋاعدالاستىق.

مەن كوشە بويلاپ كەلە جاتىپ، بايقاماي كارىز قۇدىعىنا قۇلاپ كەتتىم. شىعايىن دەپ قانشا تىربانسام دا، جاڭا قۇلاعاندا مەرتىككەن بولۋىم كەرەك، دەنەم قيمىلداي المايدى.

– قۇتقارىڭدار! قۇتقارىڭدار! – دەپ، ايقايلاي-ايقايلاي داۋىسىم ابدەن قارلىققان كەزدە، ەسىك سالدىر ەتىپ اشىلىپ ۇلىمنىڭ:

– اكە! اكە! – دەپ شاڭكىلدەگەن داۋسىنان ويانىپ كەتىپ، باسىمدى جاستىقتان جۇلىپ الدىم. قارا سۇمەك بولىپ تەرلەپ كەتىپپىن. ۇلىم ەسىكتەن كىردى دە، بوساعاداعى ايىرىپ-قوسقىشتى جارق ەتكىزىپ، قوسىپ قالدى. ءۇيدىڭ ءىشى جارقىراپ كەتتى.

– ەرىك! بارما وندا، اكەڭ ۇرسادى، – دەپ، ايقاي سالعان ايەلىم ەسىككە جەتىپ كەلگەندە، مەن «سەلك» ەتە ءتۇسىپ، كورپەممەن باسىمدى قايتا بۇركەمەلەي بەردىم. ءانيا مەن باعانا ايناعا الىپ بەرگەن شەتەن گۇلى بەدەرلى كويلەكتى كيىپ الىپتى.

– بارىڭدار تەز… بولمەدەن شىعىپ كەتىڭدەر! – مەن جامىلعىنىڭ استىندا جاتىپ ايقايلادىم. ءانيا اشۋلى.

– ءتۇن ورتاسى اۋدى، تۇرىپ تاماق ءىش. ەرىكتىڭ ۇيقىسى كەلدى. مەن داستارحان دايارلاي بەرەمىن، – دەپ ۇلىمدى ەرتىپ، اس ۇيگە شىعىپ كەتتى.

مەن ايناعا بارىپ جاعدايدى بىلمەك بولىپ تاعى ۇيقىعا باستىم.

ۇيدەن شىعا سالا، الىپ-ۇشىپ، اينانىڭ ۇيىنە جەتىپ بارىپ، قوڭىراۋدى باستىم.

– قازىر – دەگەن تانىس ءۇن ەستىلدى. مەنىڭ جۇرەگىم كەۋدەمە سىيماي دۇرسىلدەي جونەلدى. ەسىك اشىلعاندا ار جاعىندا ۇلىم ەرىك پەن ايەلىم ءانيا تۇر. ءانيا اينانىڭ جىرتىق كويلەگىن كيىپ الىپتى.

مەن باسىمدى بوساعاعا اياماي سوققىلاي جونەلدىم.

قويشىبەك مۇباراك

«The Qazaq Times»