فوتو: Kapital.kz

كەشە قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازارباەۆ پارلامەنتتىڭ قوس پالاتاسىنىڭ بىرلەسكەن وتىرىسىندا ۇلتتىق بانكتىڭ مۇمكىندىكتەرىن بارىنشا كەڭەيتە ءتۇسۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان. پرەزيدەنتتىڭ سوزىنشە، قازىرگى كەزدە ۇلتتىق بانكتىڭ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ قارىز الۋىنا تىيىم سالا الاتىنداي مۇمكىندىگى جوق. ەندى وسىنى قولعا الۋ كەرەك ەكەن. ياعني پرەزيدەنتتىڭ بۇل سوزىنەن الداعى ۋاقىتتا ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردى تەكسەرۋ ودان سايىن ارتا ءتۇسۋى مۇمكىن ەكەنىن اڭعارۋعا بولادى. دەگەنمەن سوڭعى كەزدە بانك سەكتورىن ساۋىقتىرۋ شارالارىنىڭ قولعا الىنىپ جاتقانىن ەسكەرسەك، مەملەكەت باسشىسىنىڭ بۇدان بۇرىن ايتقاندارى كەشەگى وتىرىستا ايتقان سوزىنە قاراما قايشى سياقتى.

مىسالى كەشە پرەزيدەنت ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەردىڭ جاعدايىنىڭ ناشارلاۋى ولاردىڭ ساۋاتسىز مەنەدجمەنتىنە بايلانىستى ەكەنىن ايتا كەلىپ، دەپۋتاتتاردان بانكتەر بانكروت بولىپ جاتقاندا، ولاردى قۇتقارۋعا قارجى قۇيىپ وتىرماۋدىڭ جولىن قاراستىرۋدى سۇرادى.

"بانكتەر جۇمىس ىستەيدى، ىستەيدى، ەندى جاعدايى قيىنداعاندا ولاردى مەملەكەت قارجىلاندىرۋ كەرەك پە؟ مۇنى توقتاتۋ كەرەك. مۇنداي بانكتەرگە قارجى سالعانشا جۇمىسىن توقتاتىپ ءوز قولىمىزعا الۋىمىز كەرەك", - دەگەن پرەزيدەنت.

الايدا قر پرەزيدەنتى بۇدان بۇرىن، 2016 جىلدىڭ قاراشا ايىندا امەريكالىق Bloomberg اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىندا  2015 جىلدان باستاپ ءتيىمسىز باسقارۋ مەن ەكونوميكالىق داعدارىس اسەرىنەن مەرزىمى وتىپ كەتكەن قارىزى كوبەيىپ، كاپيتالى ازايعان قارجى ينستيتۋتتارىنىڭ ءبىرى Qazkom-دى "قۇتقارۋعا" ۋادە بەرگەن.

وسىدان سوڭ ۇلتتىق بانك Qazkom-عا قىسقا ۋاقىتقا 400,8 ميلليارد تەڭگە قارىز بەرگەنىن مالىمدەدى. سونداي-اق، باس بانك Qazkom اكتسيونەرلەرىمەن كاپيتالداندىرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ جونىندە كەلىسسوز جۇرگىزىپ جاتقانىن دا حابارلاعان بولاتىن. ال كەيىن اتالعان بانككە قازاقستاننىڭ حالىق بانكى قارجى قۇيدى. حالىق بانك ارتىقشىلىقتى ساتىپ الۋ قۇقىعىن جۇزەگە اسىرا وتىرىپ، Qazkom-نىڭ جاي اكتسيالارىنىڭ 96,81% ۇلەسىن نەمەسە 185 ملرد تەڭگەگە 1 296 698 676 داناسىن ساتىپ الدى. وسىلايشا Qazkom-نىڭ جاعدايى ءبىراز تۇراقتالدى نەمەسە "قۇتقارىلدى".

تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جايت، بانكتەرگە قارجى بەرە بەرۋدى توقتاتۋ كەرەك ەكەنىن ايتقان پرەزيدەنت  وسى جىلدىڭ ناۋرىزىندا بانك سەكتورىن ساۋىقتىرۋ ۇشىن ۇلتتىق قوردان اقشا ءبولۋ تۋرالى قاۋلىعا قول قويعان. پرەزيدەنت قاۋلىسىندا  "ۇلتتىق قوردان بانك سەكتورىن ساۋىقتىرۋ ۇشىن رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە 2017 جىلعا 1 ترلن 92 ملرد 941 ملن 288 مىڭ 400 تەڭگە ءبولۋ" تۋرالى ايتىلعان ەدى.

مىنە، ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتەرگە قاتىستى قابىلدانعان وسىنداي شارالارعا قاراپ، بانك سەكتورىنا قارجى بولە بەرمەۋ كەرەكتىگى تۋرالى تىم كەش ويلانعاندايمىز. دەگەنمەن پرەزيدەنت ايتسا، مەملەكەت قارجىسىنا سەنىم ارتقان، "نە دە بولسا مەملەكەت اسىرايدى" دەگەن پىكىر قالىپتاستىرعان كەيبىر بانكتەر ايىلىن جيىپ، سانعا ەمەس ساپاعا جۇمىس ىستەۋگە كىرىسەتىن شىعار دەگەن سەنىمدەمىز.  وسىدان كەيىن "ەكونوميكانى ساقتاپ قالۋ ءۇشىن بانكتەردى ساۋىقتىرۋ قاجەت" دەگەن پىكىر جويىلىپ، بانكتەرگە كومەك كورسەتە بەرۋ دە ازاياتىن بولار.

“The Qazaq Times”