دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى ەسكەرتەدى: الداعى جەكسەنبى الەمدىك «ماسا كۇنى»

وسى اپتاداعى جەكسەنبى كۇنى الەم بويىنشا «ماسا كۇنى» دەپ جاريالانعان. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ مالىمەتتەرى بويىنشا، بۇل اتاۋلى كۇننىڭ قالىپتاسۋى 1897 جىلى بەزگەكتىڭ تارالۋىنداعى جاندىكتەردىڭ ءرولىن ەسكە ءتۇسىرۋ ءۇشىن قويىلعان ەكەن. بۇل تۋرالى «The New York Times» باسىلىمىنىڭ تاڭعى جاڭالىقتار بولىمىندە جازدى.

بۇل اۋىرۋدان ادامزات ۇزاق ۋاقىت ازاپ شەگىپ كەلگەن. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمىنىڭ دەرەكتەرى بويىنشا بەزگەك اۋىرۋىنان قازا تاپقاندار سانى 2000-2015 جىل ارالىعىندا شامامەن 42,9 ميلليون ادامعا جەتكەن. كەيىن، نوبەل سىيلىعىن العان رونالد روسس ماسانىڭ بەزگەك اۋىرۋىنىڭ تارالۋىنداعى باستى تاسىمالداۋشى ەكەنىن انىقتاپ، دەرەۋ شارا قولدانۋدى تالاپ ەتكەن.

اۋرۋدىڭ تارالۋىن بولدىرماۋ ءۇشىن ەڭ ءتيىمدى ءادىسى بولسا، ۇيدە جانە دالادا ماسانىڭ شاعۋىنان قورعانۋ – ءيىستى مايلار، تور جاپقىشتار، پەردەلەر، ماسا ءدارىسى تاعى باسقا. اۋرۋلاردى باقىلاۋ جانە الدىن الۋ ورتالىعىنىڭ مالىمەتىنە قاراعاندا، 2008-2010 جىلداردىڭ وزىندە،  ساحارانىڭ وڭتۇستىگىندەگى افريكاعا شامامەن 294 ميلليون ماساعا قارسى بەتپەردە تاراتىلعان ەكەن. ماماندار يممۋنوتەراپيا مەن جابىق بۇركەنشىكتىڭ ءتيىمدى ءرولىن كوبىرەك ناسيحاتتايدى.

عالىمدار ماسانىڭ وزگە جانۋارلاردان گورى ادام قانىن كوبىرەك ۇناتاتىنىن، ءتىپتى نەگىزگى ازىعى ەتەتىنى دالەلدەگەن. ويتكەنى جاندىكتەر مەتابوليزمنىڭ جوعارى كورسەتكىشتەرىمەن ادامدارعا كوبىرەك جاناسادى. دەنەنىڭ جوعارى تەمپەراتۋراسى، دەنەنىڭ تەرلەۋى، مىنە، بۇلار ماسالاردى وزىنە تارتاتىن فاكتورلارعا جاتادى. سوندىقتان ددسۇ ادامدارعا، ماسالاردان جانە باسقا دا جاندىكتەر تاراتاتىن جۇقپالى اۋىرۋلاردان كوبىرەك قورعانۋدى ەسكەرتەدى.

“The Qazaq Times”