كورنەكى سۋرەت: ۆۆس

بۇگىن دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى كوروناۆيرۋستىڭ شىعۋ تەگى تۋرالى باياندامانى جاريالايدى. The New York Times مالىمەتىنشە، بايانداما 17 قىتاي عالىمى مەن ۇيىمداعى 17 ساراپشىنىڭ بىرلەسكەن زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جازىلعان.

جاريالانۋعا ءبىر كۇن قالعاندا اتالعان قۇجاتپەن جۋرناليستەر تانىسىپ شىقتى. بىراق ولار ۆيرۋس تۋرالى نەگىزگى سۇراقتاردىڭ جاۋابىن تابا المادى.

باياندامادا Covid-19 پايدا بولۋىنىڭ ەڭ ىقتيمال نۇسقاسى رەتىندە پوپۋلياتسيادا پايدا بولعان ۆيرۋس، مۋتاتسيالانعان ۆيرۋس جانە باسقا جانۋاردان ادامعا جۇققان ۆيرۋس جايلى ايتىلادى. الايدا، كوروناۆيرۋستىڭ ناقتى نەدەن تاراعانى جايلى اقپارات جوق.

سونىمەن قاتار، ددۇ ساراپشىلارى ۆيرۋس ۋحان ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتىنىڭ زەرتحاناسىنان شىقتى دەگەن م»لىمەتتى جوققا شىعارعان. ال وزگە شەتەلدىك ساراپشىلار مەن سىنشىلار ددۇ ساراپشىلارىنىڭ ۋحانعا 27 كۇندىك ساپارى كەزىندە قىتاي بيلىگى ولاردىڭ جۇمىسىنا بىرنەشە رەت كەدەرگى كەلتىرىپ، نەگىزگى مالىمەتتەردى جاسىرىپ قالدى دەيدى. قۇجات سىنشىلارىنىڭ اراسىندا اقش مەملەكەتتىك حاتشىسى ەنتوني بلينكەن دە بار.

بلينكەن جەكسەنبىدە CNN-گە بەرگەن سۇحباتىندا: «باياندامادا تالدانعان بارلىق زەرتتەۋ دەرەكتەرىن قىتاي عالىمدارى ۇسىنعان. ولاردىڭ كوپشىلىگى مەملەكەتكە تاۋەلدى جانە بيۋدجەتتىك مەكەمەلەردە قىزمەت ەتەدى. ياعني بۇل ەسەپتى دايىنداۋ ادىستەمەسى مەن پروتسەسىنە بەيجىڭ قاتىسقان سياقتى»، – دەدى.

بۇل مالىمدەمەلەن كەيىن قىتاي سىرتقى ىستەر مينيسرلىگى «اقش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى بايانداما اۆتورلارىنا ساياسي قىسىم جاسادى» دەپ ايىپتادى.

بىرنەشە اي بۇرىن حالىقارالىق عالىمدار توبى بۇكىل الەمگە ورنى تولماس زيان كەلتىرگەن پاندەميانىڭ پايدا بولۋى مەن تارالۋىنىڭ كوزىن انىقتاۋ ءۇشىن ۋحانعا بارعان بولاتىن. ولار قالاداعى نەگىزگى نىسانداردى ارالاپ، جەرگىلىكتى عالىمدارمەن، العاشقى پاتسيەنتتەرمەن جانە ولاردىڭ ەمدەۋشى دارىگەرلەرىمەن اڭگىمەلەسكەن. الايدا، شەتەلدىك باسىلىمدار ددۇ زەرتتەۋ توبى ۆيرۋستىڭ ناقتى قايدان شىققانىن انىقتاي المادى دەيدى.

قىتاي بيلىگى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ وكىلدەرىنە جان-جاقتى قولداۋ كورسەتەمىز دەپ سەندىرگەنمەن، كۇمان كوپ. سەبەبى بەيجىڭ 2,1 ميلليون ادامنىڭ ءومىرىن قيعان ۆيرۋستىڭ پايدا بولۋىن زەرتتەگىسى كەلگەن حالىقارالىق توپتىڭ ۇسىنىسىن نارازى كۇيدە قابىلداعان. حالىقارالىق عالىمدار توبىنا قويعان تالاپتارى ءۇشىن جانە ءتۇرلى بولجامدى العا تارتىپ، ايىپتان جالتارۋعا تىرىسقانى ءۇشىن دە قىتاي سىنعا ۇشىرادى.

ۋحان ۆيرۋسولوگيا ينستيتۋتى 2003 جىلى قىتايدان كوپتەگەن ەلدەرگە تارالعان SARS پاندەمياسىنان بەرى جارقاناتتار كوروناۆيرۋستارىنىڭ گەنەتيكالىق ۇلگىلەرىنىڭ كەڭ مۇراعاتىن ساقتاپ وتىر. قالانىڭ جاڭا بولىگىندە ورنالاسقان حۋانان تەڭىز ونىمدەرى بازارىندا ءتىرى قۇستاردان باستاپ بالىق، باۋىرىمەن جورعالاۋشىلار، تىپتەن جابايى اڭدارعا دەيىن ساتىلعان. بىراق 2019 جىلى جەلتوقساننىڭ سوڭعى اپتالارىندا ۆيرۋستىڭ ءورشۋى تۋرالى ەسكەرتۋلەر كۇشەيگەن كەزدە دارىگەرلەر الدىمەن جاڭا زاڭدىلىققا نازار اۋداردى – پاتسيەنتتەردىڭ كوپشىلىگى حۋانانداعى تەڭىز ونىمدەرى بازارىندا جۇمىس ىستەگەن. 31 جەلتوقساندا ۋحان دەنساۋلىق ساقتاۋ كوميسسياسى بەيجىڭگە العاشقى رەسمي ەسەپتى ۇسىندى. كەلەسى كۇنى بازار كارانتينگە جابىلدى.

بازارداعى ادامداردان دا، ءتىرى جانۋارلاردان دا الىنعان COVID-19 سىنامالارى وڭ ناتيجە بەرگەنىن ەسكەرۋىمىز كەرەك. الايدا ۋحانداعى مەديتسينا ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، ادامدار اراسىندا كوروناۆيرۋستىڭ ەڭ ءبىرىنشى جاعدايى ىندەت تولىق تاراماي تۇرىپ ءتورت اپتا بۇرىن انىقتالعان. قىتاي ۇكىمەتى رەسمي مالىمەت رەتىندە ۇسىنعان العاشقى دەرەك 1 جەلتوقساندا تىركەلگەن.

"The Qazaq Times"