وسى عاسىر سوڭىندا وڭتۇستىك ازيادا ادامزاتتىڭ تىرشىلىك ەتۋى قيىنعا سوعادى

وڭتۇستىك ازيا وڭىرىندە الەم حالقىنىڭ بەستەن ءبىر بولىگى ومىر ءسۇرىپ  جاتىر. الايدا، جاقىندا اقش-تىڭ «عىلىم پروگرەسس» جۋرنالىندا جاريالانعان جاڭا زەرتتەۋ ناتيجەسىندە كورسەتىلۋىنشە، عاسىرىمىزدىڭ سوڭىنا بارعاندا، وڭتۇستىك ازياداعى اپتاپ ىستىق ادامزات ءومىر ءسۇرۋ مۇمكىندىگىنىڭ ەڭ جوعارى شەگىنە جەتەدى ەكەن. بۇل تۋرالى قىتايدىڭ «حالىق گازەتى» باسىلىمىنىڭ ونلاين قىزمەتى حابارلاپ وتىر.

اتالعان زەرتتەۋدى گونكونگ عىلىم-تەحنولوگيا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ دوتسەنتى لين ينشۋن (Lin Yinshun) مەن ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ينستيتۋتىنىڭ پروفەسسورى فاتيح ەلتاھيردىڭ سەلبەسە جۇزەگە اسىرعان. ولاردىڭ ايتۋىنشا، ەگەر، جاراقسىز گاز شىعارىندىلاردىڭ تاراۋىن ازايتپاسا، وندا بىرنەشە ون جىلدان كەيىن-اق، ءۇندىستان، پاكىستان جانە بانگلادەش قاتارلى ەلدەردەگى جوعارى تەمپەراتۋرا ادامنىڭ ءومىر ءسۇرۋ شەگىنەن اسىپ كەتەدى دەپ وتىر. زەرتتەۋشىلەر كليماتتىڭ جىلۋى جالپى تەمپەراتۋراعا عانا ەمەس، ىلعالدى اۋانىڭ مولشەرىنە دە اسەر ەتىپ، «ىلعال تەرمومەتر تەمپەراتۋراسى» قالىپتاسادى دەپ قارايدى.

تەرمومەتر تەمپەراتۋراسى ادامنىڭ اعزاسىنىڭ سالقىندىق ساقتاۋىنا مۇمكىندىك بەرمەيتىندىكتەن، قالىپتى دەنە تەمپەراتۋراسىن ۇستاپ تۇرۋ قيىنعا سوعىپ،  ادام ءومىر سۇرۋىنە قاۋىپ تونەدى. قاعىر ىستىق 50س° كوتەرىلسە دە ادام دەنە تەمپەراتۋراسىن ساقتاپ تۇرۋعا بولادى. ال، ىلعالدى ىستىق اۋا 35س° بولعان كەزدە، قورعاۋ شارالارىن پايدالانعان كۇننىڭ وزىندە، بىرنەشە ساعاتتا ادام جان ۇزەدى ەكەن.

سوڭعى بىرنەشە ون جىلدىقتاردى الىپ قاراعاندا، جەر بەتىندەگى وتە ساناۋلى ورىنداردا عانا ىلعالدى تەرمومەتر تەمپەراتۋراسى 31 س°-تان اسقان ەكەن. الايدا، كومپيۋتەرلىك مودەلدەۋ كورسەتۋىنشە، ەگەر پارنيكتىك گاز شىعارىندىلارىن ازايتۋ ءىسىن ايتارلىقتاي قولعا الماسا، وڭتۇستىك ازيانىڭ كوپتەگەن ەلدەرىندە ىلعالدى تەمپەراتۋرا 35س°-تان اسىپ، ادام ءومىر سۇرە الۋ مۇمكىندىگىنىڭ شەگىنە جەتەتىن بولادى.

“The Qazaq Times”