اقش-تىڭ ەڭ ماڭىزدى قۇپياسىن جاريالاماق بولعان ايلاكەر ايەل ۇستالدى

2013 جىلى اقش-تىڭ قۇپياسىن شاشقان ەدۆارد سنوۋدەننىڭ اڭگىمەسى كۇللى الەمگە تانىمال وقيعا. بۇگىندە ماسكەۋ جاعىنان قورعالىپ وتىرعان سنوۋدەن جاقىندا عانا اقش پەن جاپونيانىڭ بىرلەسكەن سۇرقيالىعىن اشقانى بەلگىلى. دەگەنمەن، جاقىندا عانا اقش ۇكىمەتى اسا ماڭىزدى قۇپيالىقتاردى ۇرلاۋشى تاعى ءبىر قۇپيا شاشقىشتى تۇتقىنعا الدى. ەڭ قىزىعى،  قولدى بولعان ايلاكەر اقش مەملەكەتتىك قاۋىپسىزدىك مەكەمەسىمەن بايلانىسى بار كاسىپورىندارىنىڭ بىرىندە قىزمەتكەر بولىپ شىقتى. بۇل تۋرالى «شينحۋا»-نىڭ رەسمي سايتى حابارلايدى. 

اقش ادىلەت مينيسترلىگى 5 ماۋسىم كۇنى فەدەرالدى ۇكىمەتتىڭ قاۋىپسىزدىكتى  قامتاماسىز ەتۋ مەكەمەسىندەگى ءبىر قىزمەتكەر،  بەلگىلى ءبىر اقپاراتتىق مەدياعا اسا قۇپيا ماتەريالداردى جىبەرىپ بەردى دەگەن ايىپ تاعىلعانىن مالىمدەدى.

3 ماۋسىم كۇنى اقش فەدەرالدىق بارلاۋ مەكەمەسى (FBI) گەورگيا شتاتىنداعى وگاستا (Augusta)  قالاسىنان 25 جاستاعى ليللي ۆيننەردى (Reilly Lilly Winner) تۇتقىنداعان. ۆيننەر بيىل اقپاندا حالىقارالىق «كوللەكتسيا گرۋپقا» جۇمىسقا شاقىرىلعان. ەڭ جوعارى قاۋىپسىزدىك ورگاندارىنىڭ تەكسەرۋىنە قاراعاندا،  ول بيىل 5 مامىردا اسا قۇپيا ماتەريالداردى بەلگىلى ءبىر اقپارات مەدياسىنا شىعارىپ بەرگەن. الايدا،  اتالعان مەديالىق ورتالىقتىڭ بۇل ماتەريالداردى تاپسىرىپ العان، يا الماعانى  جونىندە قازىرشە رەسمي مالىمەت جوق. دەگەنمەن،  بارلاۋشى دجاستين گارريك سوتقا تاپسىرعان جازباشا بايانداماسىندا، بۇل ايەل اتالعان مەديامەن ەلەكتروندى پوچتا ارقىلى بايلانىستا بولعان.  قۇپيا قۇجاتتاردى 5 مامىردا جولداعان دەپ كورسەتتى.

ال، 3 ماۋسىم كۇنى ۆيننەر ءوزىنىڭ قۇپيا قۇجاتتاردى كوبەيتىپ الماقشى بولعانىن جانە وتكەرمەلەگەنىن مويىندادى. ءبىر قىزىعى كۇدىكتى ايەل جۇمىس ىستەيتىن ورىن ۆيرگينيا شتاتىندا تۇراتىن،  اقش فەدەرالدى ۇكىمەتىنىڭ قورعانىس جانە قاۋىپسىزدىك،  قۇپيا بايلانىس سالالارىنا جوبا جاساۋ،  تالداۋ جۇرگىزۋ،  نىسانداردى باسقارۋ قاتارلى ماڭىزدى جۇمىستارىن ۇستىنە العان شاعىن كاسىپورىن بولىپ شىقتى.

الەمدىك اقپارات كوزدەرى بۇل ءىستى جارىسا جاريالاۋدا. اسا ماڭىزدى قۇجاتتى قولعا تۇسىرگەن مەديا ورتالىعىنىڭ  «مەرگەن» اتتى  سايتى. سايتتىڭ قۇرۋشىسى ۇلىبريتانيانىڭ  «قورعان» باسىلىمىنىڭ بۇرىنعى ۇسىنىس ەتىلگەن اۆتورلارىنىڭ ءبىرى گلانن گلينۆولد ( Glenn Greenwald).  ول اتىشۋلى سنوۋدەننىڭ وقيعاسىن جاريالاعان العاشقى ادام دەيدى الەمدىك باسىلىمدار.

5 ماۋسىم كۇنى  «مەرگەن»  سايتى ودان ءبىر اي بۇرىنعى اتاپ ايتقاندا 5 مامىر كۇنگى اقش قاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنىڭ ءبىر قاتار مالىمەتتەرىن جاريا ەتكەن.

بىلتىرعى اقش پرەزيدەنت سايلاۋىنىڭ الدىندا رەسەي حاكەرلەرى جەلى ارقىلى سايلاۋ دەتالدارىنا شابۋىل جاساپ،  جۇزدەن استام ورىنداعى سايلاۋ جۇمىستارىنا كەدەرگى كەلتىرىپ ،  ستاتيستيكالىق مالىمەتتەردى ۇرلاعان دەيدى اقپارات كوزدەرى.

ال،  اقش جاق ول كەزدە سايلاۋ ىسىنە از كەدەرگىلەر بولعانىمەن،  اۋىر ىقپال جاساي قويمادى دەگەندى ايتۋمەن بولعان. بىراق، ۆيننەردىڭ وقيعاسى دونالد ترامپ پرەزيدەنت بولعالى بەرى جەلى ارقىلى جاسالعان ۇرلىققا قاتىستى العاشقى اسا ماڭىزدى ءىس بولىپ وتىر.

«مەرگەن»  سايتى بولسا توسىن كەلگەن بۇل ماڭىزدى قۇپيا قۇجات تۋرالى اقش قاۋىپسىزدىك مەكەمەسىنە وزدەرى ءمالىم ەتكەن.

ال،  رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين وتكەن جىلعى اقش پرەزيدەنت سايلاۋىنا شابۋىل جاسادى دەگەن ايتىلىمدى تەرىستەپ وتىر. 4 ماۋسىم كۇنى اقش-تىڭ مەملەكەتتىك راديو قىزمەتىنىڭ سۇحباتىن قابىلداعاندا:  «حاكەرلەردە تۇراقتى مەكەن بولمايدى. ول رەسەيدەن،  ازيادان،  امەريكا قۇرلىعىنان نەمەسە لاتىن-امەريكاسىنان كەلۋى،  كەرەك بولسا،  اقش-تىڭ وزىنەن شىعۋى دا مۇمكىن. ولاردىڭ ايلاكەرلىگى سونداي،  ەندى كەلىپ،  شابۋىلدى رەسەيگە يتەرە سالىپ وتىر»، –  دەيدى، ر ف-نىڭ پرەزيدەنتى.

ادىلەت احمەتۇلى

“The Qazaq Times”