2013 jılı AQŞ-tıñ qwpiyasın şaşqan Edvard Snoudenniñ äñgimesi külli älemge tanımal oqiğa. Büginde Mäskeu jağınan qorğalıp otırğan Snouden jaqında ğana AQŞ pen Japoniyanıñ birlesken swrqiyalığın aşqanı belgili. Degenmen, jaqında ğana AQŞ ükimeti asa mañızdı qwpiyalıqtardı wrlauşı tağı bir qwpiya şaşqıştı twtqınğa aldı. Eñ qızığı, qoldı bolğan aylaker AQŞ Memlekettik qauipsizdik mekemesimen baylanısı bar käsiporındarınıñ birinde qızmetker bolıp şıqtı. Bwl turalı «Şinhua»-nıñ resmi saytı habarlaydı.
AQŞ Ädilet ministrligi 5 mausım küni Federaldı ükimettiñ Qauipsizdikti qamtamasız etu mekemesindegi bir qızmetker, belgili bir aqparattıq mediağa asa qwpiya materialdardı jiberip berdi degen ayıp tağılğanın mälimdedi.
3 mausım küni AQŞ Federaldıq barlau mekemesi (FBI) Georgiya ştatındağı Ogasta (Augusta) qalasınan 25 jastağı Lilli Vinnerdi (Reilly Lilly Winner) twtqındağan. Vinner biıl aqpanda halıqaralıq «Kollekciya grupqa» jwmısqa şaqırılğan. Eñ joğarı qauipsizdik organdarınıñ tekseruine qarağanda, ol biıl 5 mamırda asa qwpiya materialdardı belgili bir aqparat mediasına şığarıp bergen. Alayda, atalğan medialıq ortalıqtıñ bwl materialdardı tapsırıp alğan, ya almağanı jöninde qazirşe resmi mälimet joq. Degenmen, barlauşı Djastin Garrik sotqa tapsırğan jazbaşa bayandamasında, bwl äyel atalğan mediamen elektrondı poçta arqılı baylanısta bolğan. Qwpiya qwjattardı 5 mamırda joldağan dep körsetti.
Al, 3 mausım küni Vinner öziniñ qwpiya qwjattardı köbeytip almaqşı bolğanın jäne ötkermelegenin moyındadı. Bir qızığı küdikti äyel jwmıs isteytin orın Virginiya ştatında twratın, AQŞ Federaldı ükimetiniñ Qorğanıs jäne Qauipsizdik, Qwpiya baylanıs salalarına joba jasau, Taldau jürgizu, Nısandardı basqaru qatarlı mañızdı jwmıstarın üstine alğan şağın käsiporın bolıp şıqtı.
Älemdik aqparat közderi bwl isti jarısa jariyalauda. Asa mañızdı qwjattı qolğa tüsirgen media ortalığınıñ «Mergen» attı saytı. Sayttıñ qwruşısı Wlıbritaniyanıñ «Qorğan» basılımınıñ bwrınğı wsınıs etilgen avtorlarınıñ biri Glann Glin'vold ( Glenn Greenwald). Ol atışulı Snoudenniñ oqiğasın jariyalağan alğaşqı adam deydi älemdik basılımdar.
5 mausım küni «Mergen» saytı odan bir ay bwrınğı atap aytqanda 5 mamır küngi AQŞ Qauipsizdik mekemesiniñ bir qatar mälimetterin jariya etken.
Bıltırğı AQŞ prezident saylauınıñ aldında Resey hakerleri jeli arqılı saylau detaldarına şabuıl jasap, jüzden astam orındağı saylau jwmıstarına kedergi keltirip , statistikalıq mälimetterdi wrlağan deydi aqparat közderi.
Al, AQŞ jaq ol kezde saylau isine az kedergiler bolğanımen, auır ıqpal jasay qoymadı degendi aytumen bolğan. Biraq, Vinnerdiñ oqiğası Donal'd Tramp prezident bolğalı beri jeli arqılı jasalğan wrlıqqa qatıstı alğaşqı asa mañızdı is bolıp otır.
«Mergen» saytı bolsa tosın kelgen bwl mañızdı qwpiya qwjat turalı AQŞ Qauipsizdik mekemesine özderi mälim etken.
Al, Resey prezidenti Vladimir Putin ötken jılğı AQŞ prezident saylauına şabuıl jasadı degen aytılımdı teristep otır. 4 mausım küni AQŞ-tıñ memlekettik radio qızmetiniñ swhbatın qabıldağanda: «Hakerlerde twraqtı meken bolmaydı. Ol Reseyden, Aziyadan, Amerika qwrlığınan nemese Latın-Amerikasınan kelui, kerek bolsa, AQŞ-tıñ özinen şığuı da mümkin. Olardıñ aylakerligi sonday, endi kelip, şabuıldı Reseyge itere salıp otır», – deydi, R F-nıñ prezidenti.
Ädilet Ahmetwlı