Täuelsiz Qazaqstannıñ prem'erleri. Foto: QT

Keşe prezident Nazarbaev Baqıtjan Sağıntaev ükimetin otstavkağa jiberdi. Sol uaqıttan beri BAQ ökilderi men sarapşılar qauımı «Sağıntaev neden sürindi?» - degen swraqtıñ juabın izdeude. Bügingi künniñ trendi däl osı taqırıp bolıp twr. Osığan baylanıstı biz de «jwrt köşinen qalmayıq» degen maqsatta atalmış mäselege baylanıstı elge tanımal Dos Köşim, Erlan Sairov jäne Rasul Jwmalı siyaqtı azamattardıñ pikirin biludi jön kördik.

Dos Köşim, sayasattanuşı: Men ministrler auısqan uaqıtta, ükimet auısqan uaqıtta eşnärse ayta almaymın. Sebebi odan eşnärse özgermeydi. Men (ükimettiñ – red) nelikten auısqanı jöninde bir ğana pikir aytayın. Jağday özgerip kele jatır. Soñğı üş-tört jılda byudjetimizde aqşa da qalğan joq qoy, onı bärimiz bilip otırmız. Äñgime erteñ jağday bwdan da qiın bolğan uaqıtta prezident ayta aladı: «»Mine aytıp edim ğoy senderge, ana ükimet oñdırmadı senderdi. Men sondıqtan olardı tarattım» - dep. Biraq odan eşnärse özgermeydi. Sebebi kerek deseñizder, ministrlerdiñ qay jerde otırğandığın öziniñ sausağımen körsetip otırğan avtoritarlıq jüyede basqa bireu kelip, özgertip, basqa bağıt nemese sayasi-ekonomikalıq jospardı jüzege asıra almaydı. Sondıqtan bwlardıñ auısqanı ne, auıspağanı ne? Bwl prezidenttiñ özderin aqtau üşin jasap otırğan sayasi qadamı siyaqtı. Meniñ oyımşa, bwlardıñ üşten ekisi qaladı, eşnärse özgermeydi...

Italiyada ükimet jıl sayın özgeredi. Oğan tañ qaludıñ nemese katastrofa jasaudıñ qajeti joq. Eger ükimet özine jüktelgen mindetterdi atqara almadı ma, onda halıq, kelesi bir top onı ığıstırıp şığaradı. Biraq Italiyada bolsın, basqasın da bolsın sol toptı ığıstırıp şığarğanda onıñ ornına bwrınğı sayasi küştiñ adamdarı emes, jaña bir sayasi küş keledi. Bizde sol sayasi küştiñ adamdarı nemese biliktiñ adamdarı qaytadan keledi. Eñ ülken äñgime sonda. Sondıqtan onıñ auısuında twrğan eşteñe joq. Meyli üş ay sayın auısıp twrsın ükimet. Äñgime bwrınğı bilikti sınap, olarmen közqarastarı kelispey, özderiniñ jobaların wsınıp jürgen top kelui kerek. Sol uaqıtta biz «ükimet auıstı» dep auızımızdı toltırıp ayta alamız.

Erlan Sairov, sayasattanuşı: Birinşiden, soñğı eki-üş jıl işinde memlekettiñ strategiyasına baylanıstı instituciyanaldıq, konstituciyalıq reformalar is-jüzine asqan. Jäne de osı ärtürli bağdarlamalardı jüzege asıru üşin memleketten qıruar qarjı bölindi. Osı bağdarlamalarğa bölingen qarjı halıqtıñ äl-auqatın ösiruge jetpedi. YAğni halıqtıñ äl-auqatı künnen künge tömendep kele jatır. Onıñ işinde äleumettik, tauarlardı satıp alu qabileti siyaqtı jağadaylar bar. Sondıqtan ärnärseniñ de swrauı boladı. Osı ükimet halıqpen jwmıs isteu,qoğam ökilderiniñ pikirin tıñdau mäselesi boyınşa, öziniñ jaman jaqtarımen körindi. Meniñ oyımşa, bwl ükimettiñ otstavkağa ketui zañdı. Endi eñ negizgi mäsele, kelesi ükimet halıqpen qalay jwmıs isteydi? Halıqtıñ äl-auqatın köterude onıñ qauqarı qanday boladı? Osı ayaqqı on jıldıñ işinde Qazaqstannıñ ekonomikalıq, äleumettik salasınıñ barlığı bolaşaqtağı bizdiñ wrpaqtarımızdıñ qorı arqılı ğana damıp kele jatır. Şının aytuımız kerek, biz özimizdiñ balalarımızdıñ, nemerelerimizdiñ qarjısına qolımızdı swğıp jatırmız. Prezident te  kelesi «Nwr Otan» partiyasınıñ qwrıltayında osı äleumettik mäseleler boyınşa ülken-ülken bastamalar bolatının atap ötti. Meniñ oyımşa, kelesi ükimet şetten eşqanday qarjı tappay, özderiniñ jwmısımen, özderiniñ äleuetimen halıqtıñ äleumettik jağdayın tüzeuge qabıletti boluı kerek. Ol üşin birinşiden, kadr sayasatı dwrıs boluı kerek. YAğni adamdar şarşap ketken ministrlerdiñ barlığı bosauı tiis. Ekinşiden, ministrler kabinetine jaña adamdar payda boluı kerek. Eger ministrler kabineti koaliciyalıq bolatın bolsa, onda ükimet halıqtıñ jäne prezidenttiñ qoyıp otırğan mindetterin atqaruğa qabiletti boluı ıqtimal...

Rasul Jwmalı, sayasattanuşı: Meniñ oyımşa, ükimettiñ otstavkağa ketui eşnärseni bildirmeydi. Qayta eşnärseniñ özgermeytindiginiñ körsetkişi. Bizde soñğı 10-15 jılda jürgizilip otırğan sayasattıñ eñ negizgi basımdığı «sol qalpında qala bersin», «eşnärse özgermesin», «osı jüye özgerissiz bilik basında twra bersin» - degen basımdıq. Eki ortada ärine türli auıs-tüyister bolıp twradı. Biraq bwnıñ barlığı täjiribe körsetip otırğanday, profanaciya, söz jüzindegi közboyauşılıq. «Äyteuir bir närse özgerip jatır», «äyteuir bir närse bolıp jatır» degen körinis. Körinisti körsetuge degen wmıtılıs. Otstavkağa ketu, ükimettiñ jañartıluı bizdiñ jağdayda şarttı türdegi närse ğoy. Bwl twrğıda Sağıntaevtıñ ükimetiniñ onıñ aldındağı Mäsimov pen Ahmetovtıñ kabinetinen eş erekşeligi joq. Sol bayağı adamdar, sol bayağı twlğalar, sol bayağı şendiler, sol bayağı şeşim qabıldau dağdısı. Sağıntaevtıñ ornına Mamin bola ma, basqa bola ma bireu kelui mümkin. Biraq bwl ükimet şın mänisinde jañardı, şın mänisinde bir reformalar jürgizedi degenge senu qiın. Bwğan deyin bizde ükimet on şaqtı ret auıstı. Jañağıday ümitter boldı jäne jaña-eski adamdar kreslolarımen auısıp keldi. On ret auzımız küydi. Endi on birinşi ret basqaşa boladı degenge aytarlıqtay ümit joq. Bizdegi ükimet jeke derbes şeşim qabıldau ortalığı emes. İs jüzinde bizdegi ükimet prezidenttiñ şeşimderin, bwyrıqtarın orındaytın kömekşiler tobı ğana...

«The Qazaq Times»