Jarılıstan keyingi Hirosima. Foto: Merseyside CND.

Japoniyanıñ Hirosima qalası adamzattıñ bir jolğı tragediyasımen mäñgi este qaldı. Bwl oqiğa adamdardıñ sanasında bolaşaqtağı üreydi jañğırtıp keledi. Degenmen, Hirosima adamzat tragediyasınıñ ayğağı bolumen birge beybitşiliktiñ jırşısı, japonnıñ qaysar minezi men asqaq ruhınıñ ayğağı bolıp qaldı. Ekinşi düniejüzilik soğısta küli kökke wşqan Hirosima turalı BBC arnayı maqala jariyaladı. Hirosimanıñ tağdırlas mekeni qazaq dalasında da bar bolğandıqtan, oqırman nazarına wsınuğa tatidı.

Bügingi künde Hirosimağa alğaş qadam basqan adam osı qalanı 70 jıl bwrın zwlmat jaylağan ölke dep oylamas edi. Onı meymandos, bolaşaqqa senimdi, jap-jasıl şahar kütip aladı. Alayda, Ekinşi düniejüzilik soğıstıñ soñında, 1945 jılı tamız ayında amerikalıqtar Hirosimağa atom bombasın tastadı. Araldıñ on mıñdağan twrğını bir sätte köz jwmdı, mıñdağan qwrılıstar äp-sätte külge aynaldı; Qala jermen jeksen bolıp, janıp bitken qağazdıñ külindey bopırap qaldı.

Hirosimanıñ qirandı beynesi. Foto: NBC News.

Sol kezdegi «Manhetten josparınıñ» (Amerikadağı suıq qarudı jasap şığaru programmasınıñ jasırın atı) qatısuşısı Garol'd Jeykobson: «Aldağı 70 jılda bwl jerde eşteñe öspeydi jäne bwl jerdi özgertemin degenderdiñ bäri ajal qwşadı», – degen boljam aytqan edi.  Biraq, Hirosimanıñ qaysarlığı tragediyanıñ mekeni retinde ğana emes, düniege qayrat-jiger, ümit pen dem beruşi retinde qaldı. Sol jılı küz ayınıñ özinde, amerikalıq boljampazdardıñ aytqanın teriske şığarıp, külge aynalğan mekende alğaşqı ösimdikter ösip şıqqan. Kelesi jıldıñ jaz ayında jide ağaşı gül aşqan.

Tabiğattıñ bwl qaysarlığı hirosimalıqtar men twtas japonğa ülken ümit pen tözim-qayrat sıyladı. Hirosimanı qayta qalpına keltiru üşin Japoniyanıñ jer-jerinen kömek kele bastağan. Tipti bwl qaysarlıq alıs şetelderdi de tebirendirip, Hirosimanıñ qwrılıstarın, joldarın, bau-baqşaların qalpına keltiru üşin kömek qoldarın sozğan. Şın mänisinde qalanı qayta qwru jäne qalpına keltirudiñ negizi – 1949 jılı qalanıñ «Beybitşilik qalası» bolıp jariyalanuı boldı. Japoniyada Hirosimanı qayta qalpına keltiru turalı arnaulı zañ qabıldandı.

Bügingi Hirosima. Foto: BBC.

1947 jılı ötkizilgen eñ alğaşqı «Beybitşilik festivalında» qalanıñ sol kezdegi basşısı Şinzo Hamay: «Keliñizder, biz planetamızdı soğıstıñ zardabınan bosatıp, şınayı beybitşilikti ornatayıq», – dep edi. Japoniyanıñ Hirosimanı qalpına keltiru turalı qabıldağan zañında, qalanıñ qalıbın ğana qayta qwru emes, Hirosimanı älemdik «beybitşilik ornatuğa wmtılıstıñ simvolı» etip qwrıp şığu qarastırılğan. Sonımen älemde alğaş ret beybitşilik üşin özin arnağan qala payda boldı. Qalanı aralay ağıp ötetin Motayasu özeniniñ boyında «Beybitşilik memorialdıq parkı» bar. Jalpı aumağı 12 gektar, onda köptegen tarihi estelikter jäne köpke tanımal Beybitşilik qoñırauı bar.

Beybitşilik qoñırauı. Foto: BBC.

Parktı aralay otırıp, Motayasu özeniniñ jağasına barğan adam qarsı jağadan «Wrpaqtar üşin» dep saqtap qoyılğan, jarılısta qirağan qwrılıstardı köredi. Onda Ekinşi düniejüzilik soğıstan bergi Hirosimanıñ keşkenderi anıq körinip twradı. Sol ğimarattar arasında Kupol Gembaku YUNESKO-nıñ älemdik bağalı mwrası tizimine engen. Oğan jıl sayın milliondağan turister keledi. 1980 jıldan beri «Merler beybitşilik üşin» attı joba atqarılıp keledi. Bwl jobanı alğaş sol kezdegi Hirosimanıñ meri Takesi Araki oylap şığarğan. Qazir bwl jobağa 162 memleketten, 7469 qala qatısadı. Ötken qazan ayında tağı 16 qala qosıldı. Merler küninde kedeylikpen küresudegi öz-ara kömekten tartıp, köptegen älemdik mäselelerde küş biriktiredi.

Memorialdı parktegi älemdi beybitşilikke şaqırğan taqta. Foto: BBC.

Mine osılay qayta qalpına keltirilgen Hirosimanıñ beynesi onıñ äuelgisinen älde qayda qımbattı bolıp şıqqan. Hirosimalıqtardı beybitşilikke baulu bala jastan bastaladı. Bastauıştıñ tömengi sınıptarınan tartıp, är apta sayın beybitşilik jwmalığına qatısadı. Demalıs kezderinde köptegen studentter erikti bolıp, Memorialdıq parkte jwmıs isteydi. Sonımen qazirgi Hirosima meymandos, aşıq qala bolıp qaldı. Hirosimağa barğan adam japondardıñ qaysarlığı men biik ruhına jäne hirosimalıqtardıñ beybitşilikti jaqtauşı izgi köñiline tağzım etpey kete almaydı. Bwl twrğıda Hirosima älemniñ özge elderi men qalalarına ülgi boluğa tatidı.

“The Qazaq Times”