Respublika alañında "Qarapayım halıqpız. Biz – terrorist emespiz!" degen jazu wstap twrğan adamdar. Almatı, 6 qañtar 2022 jıl. Foto avtorı - Aydana Janädilova

Bryussel'de ornalasqan Adam qwqıqtarı boyınşa halıqaralıq seriktestik ükimettik emes wyımı (IPHR), Azaptauğa qarsı koaliciya jäne Qazaqstandağı adam qwqıqtarı jönindegi byuro 31 qañtarda Astanada Qañtar oqiğasına qatıstı esebin jariyaladı, -dep jazdı Azattıq radiosı.

"Biz qazir jılay da almaymız" – Qañtar oqiğası kezindegi azaptau, qatıgezdik jäne zañsızdıq" dep atalatın esepte bıltır qañtarda Qazaqstanda adam qwqığı "öreskel bwzılğanı" jaylı aytıladı.

IPHR wyımınıñ Ortalıq Aziya boyınşa zertteuşisi Reyçel Gasovski Astanadağı jiınğa onlayn qosılıp, Qazaqstan biligine bes wsınıs jasadı:

  • Qañtar oqiğası kezindegi azaptau faktilerin "jiti, täuelsiz türde tergep", halıqaralıq standarttardı wstanatının körsetu; tergeuge halıqaralıq sarapşılardı aralastıru.
  • "Dälel joq" dep jäne qılmıs qwramı joq dep jabılğan azaptau isterin qayta qarau.
  • Ädil sot arqılı barlıq kinälini sotqa tartu.
  • Azaptalğandar men olardıñ otbasılarına qwqıqtıq qorğau körsetip, şığının öteu.
  • Medicina qızmetkerleriniñ azaptau men qinauğa qatısı bar-joğın tekserip, jauaptılar bolsa, sotqa tartu.

"Qazaqstan biligi sözden iske köşip, Qañtar oqiğası kezinde azaptağandardı jauapqa tartıp, azaptau körgenderdi qorğap äri ötemaqı berui kerek" dedi Gasovski.

Jiınğa qatısuşılar Qañtar oqiğasına qatıstı köp fakti wsındı. Otırısqa Qañtar oqiğasında azaptaldıq degen almatılıq Sayat Ädilbekwlı men atıraulıq jurnalist Olesya Vertinskaya qatıstıp, bastan ötken oqiğaların aytıp berdi.

Azaptau turalı jiınğa bas prokuraturanıñ ökili Birjan Majrenov pen İİM tergeu departamentiniñ basşısı Sanjar Ädilov qatıstı. Olar jiında aytılğan faktilerdi joqqa şığaruğa tırıspadı jäne biliktiñ azaptauğa qatıstı osığan deyingi wstanımdarın ayttı.

Ädilov sözinde "bwl jwmıs biz üşin mañızdı" dep, "azaptau bolğan" tergeu izolyatorlarında kameralar ornatılğanın ayttı. "Qazir kez kelgen azaptau belgileri bar şağımdar tergeledi" dedi ol. Eki şeneunik belsendi Aybek Säbitov söz söylegen soñ, zaldan şığıp ketti.

"Men senbeymin. Sizder, işki ister ministrligi, prokuratura, antikor qızmetkerleri, şablonmen söyleysizder. Jedel qızmetkerler üş kün boyı adamdardı wrğanın öz közimmen kördim. Adamdardı qabırğağa jabıstırıp, eşkimdi körmeytindey twrğızıp qoyıp, wrdı" dedi Qañtarda azaptaldım degen Säbitov.

Jiınğa BWW azaptau boyınşa bwrınğı arnayı mamanı Manfred Novak, Bükilälemdik azaptauğa qarsı wyımnıñ bas hatşısı Geral'd Stabrok qosıldı.

Gasovski "jüzdegen adam policiya bölimderinde, qamau ornı retinde qoldanılğan sport ortalıqtarında, köşede, medicina mekemelerinde azaptalğan" dedi.

"Biz adamdardı ayamay wrğan, ütikpen qinağan, elektr togın qoldanu, basına qap kigizip wru, ıstıq ya mwzday su qwyu, tisin jwlu, jınıstıq qorlau siyaqtı azaptau ädisteri bolğanın qwjatqa tirkedik" dep sözin jalğadı Gasovski.

Esepte äyelder, balalar, mügedekter, şeteldikter barı aytılğan jäne jaralanğan adamdardı auruhanadan tergeu izolyatorına aparıp azaptağanı da qosılğan.

Jiında mamandar "Qazaqstan biligi Qañtar oqiğasındağı azaptau faktilerine qatıstı aşıq tergeu jürgize almağanına alañdaytının, halıqaralıq tergeudi kirgizbegenin" ayttı.

5 qañtarda parlamentte Qañtar turalı tıñdaudı bas prokuror Berik Asılov elde azaptau arız-şağımı boyınşa 329 is qozğalğanın, WQK men policiyanıñ 34 qızmetkeriniñ isin prokuratura qarap jatqanın habarladı.

17 qañtarda balalar üyiniñ tärbielenuşisi Timur Radçenkonı azaptau isi boyınşa eki policey üş jılğa sottalsa, bir policeydiñ bas bostandığı şekteldi.

25 jıl bwrın Qazaqstan BWW azaptauğa qarsı konvenciyanı ratifikaciyalağan. Qwqıq qorğauşılar Qazaqstanda policeyler jasağan azaptau faktileri köp bolsa da, olardı jauapqa tartu qiın ekenin mälimdep keledi. Policeylerdiñ üstinen azaptau şağımı tüsse, bwl arız sotqa sirek jetedi.