حالىقارالىق ۇيىمدار استانانى قاڭتار وقيعاسىنداعى ازاپتاۋ فاكتىلەرىن قايتا تەرگەۋگە ۇندەدى

بريۋسسەلدە ورنالاسقان ادام قۇقىقتارى بويىنشا حالىقارالىق سەرىكتەستىك ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمى (IPHR), ازاپتاۋعا قارسى كواليتسيا جانە قازاقستانداعى ادام قۇقىقتارى جونىندەگى بيۋرو 31 قاڭتاردا استانادا قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى ەسەبىن جاريالادى، -دەپ جازدى ازاتتىق راديوسى.

ء"بىز قازىر جىلاي دا المايمىز" – قاڭتار وقيعاسى كەزىندەگى ازاپتاۋ، قاتىگەزدىك جانە زاڭسىزدىق" دەپ اتالاتىن ەسەپتە بىلتىر قاڭتاردا قازاقستاندا ادام قۇقىعى "ورەسكەل بۇزىلعانى" جايلى ايتىلادى.

IPHR ۇيىمىنىڭ ورتالىق ازيا بويىنشا زەرتتەۋشىسى رەيچەل گاسوۆسكي استاناداعى جيىنعا ونلاين قوسىلىپ، قازاقستان بيلىگىنە بەس ۇسىنىس جاسادى:

• قاڭتار وقيعاسى كەزىندەگى ازاپتاۋ فاكتىلەرىن ء"جىتى، تاۋەلسىز تۇردە تەرگەپ", حالىقارالىق ستاندارتتاردى ۇستاناتىنىن كورسەتۋ; تەرگەۋگە حالىقارالىق ساراپشىلاردى ارالاستىرۋ.
• "دالەل جوق" دەپ جانە قىلمىس قۇرامى جوق دەپ جابىلعان ازاپتاۋ ىستەرىن قايتا قاراۋ.
• ءادىل سوت ارقىلى بارلىق كىنالىنى سوتقا تارتۋ.
• ازاپتالعاندار مەن ولاردىڭ وتباسىلارىنا قۇقىقتىق قورعاۋ كورسەتىپ، شىعىنىن وتەۋ.
• مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ازاپتاۋ مەن قيناۋعا قاتىسى بار-جوعىن تەكسەرىپ، جاۋاپتىلار بولسا، سوتقا تارتۋ.

"قازاقستان بيلىگى سوزدەن ىسكە كوشىپ، قاڭتار وقيعاسى كەزىندە ازاپتاعانداردى جاۋاپقا تارتىپ، ازاپتاۋ كورگەندەردى قورعاپ ءارى وتەماقى بەرۋى كەرەك" دەدى گاسوۆسكي.

جيىنعا قاتىسۋشىلار قاڭتار وقيعاسىنا قاتىستى كوپ فاكتى ۇسىندى. وتىرىسقا قاڭتار وقيعاسىندا ازاپتالدىق دەگەن الماتىلىق سايات ادىلبەكۇلى مەن اتىراۋلىق جۋرناليست ولەسيا ۆەرتينسكايا قاتىستىپ، باستان وتكەن وقيعالارىن ايتىپ بەردى.

ازاپتاۋ تۋرالى جيىنعا باس پروكۋراتۋرانىڭ وكىلى ءبىرجان ماجرەنوۆ پەن ءىىم تەرگەۋ دەپارتامەنتىنىڭ باسشىسى سانجار ءادىلوۆ قاتىستى. ولار جيىندا ايتىلعان فاكتىلەردى جوققا شىعارۋعا تىرىسپادى جانە بيلىكتىڭ ازاپتاۋعا قاتىستى وسىعان دەيىنگى ۇستانىمدارىن ايتتى.

ءادىلوۆ سوزىندە "بۇل جۇمىس ءبىز ءۇشىن ماڭىزدى" دەپ، "ازاپتاۋ بولعان" تەرگەۋ يزولياتورلارىندا كامەرالار ورناتىلعانىن ايتتى. "قازىر كەز كەلگەن ازاپتاۋ بەلگىلەرى بار شاعىمدار تەرگەلەدى" دەدى ول. ەكى شەنەۋنىك بەلسەندى ايبەك ءسابيتوۆ ءسوز سويلەگەن سوڭ، زالدان شىعىپ كەتتى.

"مەن سەنبەيمىن. سىزدەر، ىشكى ىستەر مينيسترلىگى، پروكۋراتۋرا، انتيكور قىزمەتكەرلەرى، شابلونمەن سويلەيسىزدەر. جەدەل قىزمەتكەرلەر ءۇش كۇن بويى ادامداردى ۇرعانىن ءوز كوزىممەن كوردىم. ادامداردى قابىرعاعا جابىستىرىپ، ەشكىمدى كورمەيتىندەي تۇرعىزىپ قويىپ، ۇردى" دەدى قاڭتاردا ازاپتالدىم دەگەن ءسابيتوۆ.

جيىنعا بۇۇ ازاپتاۋ بويىنشا بۇرىنعى ارنايى مامانى مانفرەد نوۆاك، بۇكىلالەمدىك ازاپتاۋعا قارسى ۇيىمنىڭ باس حاتشىسى گەرالد ستابروك قوسىلدى.

گاسوۆسكي "جۇزدەگەن ادام پوليتسيا بولىمدەرىندە، قاماۋ ورنى رەتىندە قولدانىلعان سپورت ورتالىقتارىندا، كوشەدە، مەديتسينا مەكەمەلەرىندە ازاپتالعان" دەدى.

ء"بىز ادامداردى اياماي ۇرعان، ۇتىكپەن قيناعان، ەلەكتر توگىن قولدانۋ، باسىنا قاپ كيگىزىپ ۇرۋ، ىستىق يا مۇزداي سۋ قۇيۋ، ءتىسىن جۇلۋ، جىنىستىق قورلاۋ سياقتى ازاپتاۋ ادىستەرى بولعانىن قۇجاتقا تىركەدىك" دەپ ءسوزىن جالعادى گاسوۆسكي.

ەسەپتە ايەلدەر، بالالار، مۇگەدەكتەر، شەتەلدىكتەر بارى ايتىلعان جانە جارالانعان ادامداردى اۋرۋحانادان تەرگەۋ يزولياتورىنا اپارىپ ازاپتاعانى دا قوسىلعان.

جيىندا ماماندار "قازاقستان بيلىگى قاڭتار وقيعاسىنداعى ازاپتاۋ فاكتىلەرىنە قاتىستى اشىق تەرگەۋ جۇرگىزە الماعانىنا الاڭدايتىنىن، حالىقارالىق تەرگەۋدى كىرگىزبەگەنىن" ايتتى.

5 قاڭتاردا پارلامەنتتە قاڭتار تۋرالى تىڭداۋدى باس پروكۋرور بەرىك اسىلوۆ ەلدە ازاپتاۋ ارىز-شاعىمى بويىنشا 329 ءىس قوزعالعانىن، ۇقك مەن پوليتسيانىڭ 34 قىزمەتكەرىنىڭ ءىسىن پروكۋراتۋرا قاراپ جاتقانىن حابارلادى.

17 قاڭتاردا بالالار ءۇيىنىڭ تاربيەلەنۋشىسى تيمۋر رادچەنكونى ازاپتاۋ ءىسى بويىنشا ەكى پوليتسەي ءۇش جىلعا سوتتالسا، ءبىر پوليتسەيدىڭ باس بوستاندىعى شەكتەلدى.

25 جىل بۇرىن قازاقستان بۇۇ ازاپتاۋعا قارسى كونۆەنتسيانى راتيفيكاتسيالاعان. قۇقىق قورعاۋشىلار قازاقستاندا پوليتسەيلەر جاساعان ازاپتاۋ فاكتىلەرى كوپ بولسا دا، ولاردى جاۋاپقا تارتۋ قيىن ەكەنىن مالىمدەپ كەلەدى. پوليتسەيلەردىڭ ۇستىنەن ازاپتاۋ شاعىمى تۇسسە، بۇل ارىز سوتقا سيرەك جەتەدى.